اتحادیه اروپا با ایران وارد مذاکره مستقیم شود

خبرگزاری مهر: «جان آلدردایس» یک روانپزشک و در عین‌حال، رهبر حزب ائتلاف ایرلند شمالی است. وی در جریان گفتگو‌های ایرلند شمالی از جمله مذاکرات «پیمان جمعه نیک» در سال ۱۹۹۸ میلادی، نقش بسزایی داشته است. وی نخستین سخنگوی مجلس ایرلند شمالی بود و مسئولیت‌های بین‌المللی زیادی ازجمله ریاست «لیبرال بین‌المللی» شبکه‌ای جهانی متشکل از بیش از ۱۰۰ حزب سیاسی لیبرال را بر عهده داشته است. از سال ۱۹۹۶، وی عضو دائم حزب دموکرات لیبرال مجلس اعیان بوده و در حال حاضر نیز مدیر مرکز حل و فصل درگیری‌های غیرقابل مهار در کالج هریس منچستر، رئیس مرکز صلح و دموکراسی بلفاست و رئیس افتخاری لیبرال بین‌المللی است.

وی اخیرا نامه‌ای سرگشاده را امضا کرده که در آن از فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواسته شده تضمین کند ایران از سود سیاسی و اقتصادی برجام بهره‌مند خواهد شد.

در بخشی از این نامه می‌خوانیم: از صمیم قلب از تعهد اروپا در قبال برجام استقبال می‌کنیم، اما توانایی اروپا به انجام وظایف بین‌المللی و تضمین اینکه علیرغم تحریم‌های آمریکا، ایران و مردمش مطابق با متن و روح برجام از تمامی سود سیاسی و اقتصادی این توافق بهره مند می‌شوند؛ بسیار مهم است.

امضا کنندگان نامه در بخش دیگری می‌افزایند: در جهانی به شدت بی‌ثبات و در عصری که بیش ازپیش شاهد افراط گرایی هستیم، حفظ یکی از موفقیت‌های دیپلماتیک قرن ۲۱ ضروری است. باتوجه به پشت‌پا زدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به توافق هسته‌ای، درحالی که برجام امکان دیپلماسی را اثبات کرد، نباید این پیام به جهان ارسال شود که صلح امری موقت و کوتاه‌مدت است.

در پایان این نامه می‌خوانیم: مردم ایران از صلح و دیپلماسی حمایت کردند. اکنون وظیفه جامعه جهانی است که درستی تصمیم خود را اثبات کرده و نشان دهد وعده‌هایش عملی خواهد شد. راه جایگزین برای برجام، نه‌تن‌ها برای نسل حاضر که برای نسل‌های بعد نیز بسیار گران تمام می‌شود.

در ادامه گفتگوی خبرنگار مهر با پروفسور «جان آلدردایس» در خصوص ضرورت نگارش این نامه را می‌خوانیم.

*شما اخیرا نامه سرگشاده به «فردریکا موگرینی» جهت حفظ برجام را امضاء کردید. ضرورت نوشتن این نامه به نظر شما چه بود؟

برجام توافق بسیار مهمی بود که حصول آن سال‌ها به طول انجامید. برجام یکی از به‌ندرت اقدامات جدی در راستای ایجاد ثبات در منطقه و قطعاً جهانی است که رو به هرج و مرج می‌رود. حمایت موگرینی و اتحادیه اروپا نشانه نگرانی عمیق اروپا از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر پشت کردن به توافق است- اقدامی که هم به لحاظ دیپلماتیک پذیرفتنی نیست و هم به‌گونه‌ای خطرناک غیرمسئولانه است.

هرچند، حتی اگر اتحادیه اروپا بخواهد در برجام باقی بماند، همه کشور‌ها و در مجموع اتحادیه اروپا با فشاری عظیم برای عقب‌نشینی مواجه خواهند شد. من در همراهی با بسیاری از دیگر دانشگاهیان، این نامه را به نشانه وجود یک دیدگاه رقیب در سطح اروپا، امضا کردم- دیدگاهی که باید از سوی رهبری اتحادیه اروپا درنظرگرفته شود مبنی بر اینکه ما از موضع فعلی اتحادیه اروپا در حفظ برجام حمایت کرده و به شدت با هرگونه تغییری که در مواجهه با فشار آمریکا به عقب‌نشینی منجر شود، مخالف هستیم.

*اتحادیه اروپا جهت حفظ برجام و تضمین منافع ایران ذیل برجام چه اقدامات جدی می‌تواند انجام دهد؟

اتحادیه اروپا می‌تواند وارد مذاکره مستقیم با ایران شود تا تضمین کند منافع سیاسی و اقتصای ایران دست‌کم مادامیکه پای کشور‌های اتحادیه اروپا در میان باشد، رعایت می‌شود. این آسان نخواهد بود چراکه به‌واسطه اقدام آمریکا، ایران احساس می‌کند متحمل خیانت شده است و اتحادیه اروپا نیز همزمان با تلاش برای حفظ و تقویت دستاورد‌های توافقی که هنوز در راستای برآورده کردن منافع ایران به طور کامل اجرا نشده است، متحمل فشار گزافی خواهد شد.

*مقامات ایالات متحده امریکا می‌گویند مجازات‌هایی را علیه شرکت‌های اروپایی که با ایران تجارت می‌کنند اعمال خواهند کرد. در این شرایط آیا شرکت‌های اروپایی به ویژه شرکت‌های بزرگ، جرات همکاری با ایران را خواهند داشت؟

بی‌شک این یکی از چالش‌های بزرگی است که پیش‌رو داریم. چالش سیاسی امری جدی است حال‌آنکه در سال‌های اخیر شکاف‌های بزرگی میان آمریکا و اتحادیه اروپا ایجاد شده و سال‌ها است که ناتو دیگر در اجرای تعهدات دوجانبه خود آنقدر‌ها یک‌پارچه و قوی به نظر نمی‌رسد.

هرچند، چالش اقتصادی حتی از این‌هم بزرگتر و شاید حادتر باشد و کنترل آن هم به دلیل آنکه وابسته به تصمیم شرکت‌های خصوصی است، از سوی دولت‌ها و اتحادیه اروپا خیلی آسان نخواهد بود. آمریکا، هنگام پشت کردن به برجام، درخواست‌های همه متحدین اروپایی اصلی را نادیده گرفت، اما اگر در روند خود تغییری ایجاد نکند، تحریم‌ها اواخر امسال اجرایی می‌شود و شرکت‌های اروپایی طرف معامله با ایران را حتی بیشتر از خود ایرانی‌ها متضرر می‌کند.

بعید به نظر می‌رسد که طرحی اروپایی مبنی بر منع شرکت‌های اروپایی از رعایت تحریم‌های ضدایرانی مانع از همراهی این شرکت‌ها با آمریکا آن هم از بیم مجازات‌های واشنگتن باشد. هرچند باید گفت که این تازه‌ترین مورد از تصمیم‌های متعدد ترامپ است که مایه اختلاف آمریکا و اتحادیه اروپا شده است.

در ژوئن ۲۰۱۷، وی از توافق اقلیمی پاریس خارج شد و اکنون هم به بهانه‌های امنیتی جعلی، تهدید کرده که بر فولاد، آلومینیوم و تولیدکنندگان خودرو اروپا تعرفه اعمال خواهد کرد و به نظر می‌رسد قصدی برای عقب‌نشینی از تهدید‌های خود را ندارد.

رئیس جمهور آمریکا همچنین به طور دائم از اعضای ناتو به‌دلیل عدم پرداخت سهم کافی از هزینه‌های دفاعی، انتقاد می‌کند. پیشتر هم گفته‌ام که وی حتی احتمال پشت کردن آمریکا به تعهدات خود مبنی بر دفاع از یکی از اعضای ناتو در صورت حمله را مطرح کرده است.

باید توجه داشته باشیم که این رئیس جمهور آمریکا نه‌تن‌ها به برجام بلکه به دیگر معاهدات کلیدی که با متحدین اروپایی داشته، پشت کرده است. دوره خطرناکی است و من این نامه را به عنوان بخشی از تعهدم به تداوم همکاری به سوی جهانی صلح‌آمیز و در مخالفت با آن‌ها به ویژه آن‌هایی که در دولت فعلی واشنگتن حضور دارند و جهان ما را به سوی هرج‌ومرج هدایت می‌کنند؛ امضا کردم.