سابقه خشونت ۷۳ درصد کودکان کار در خیابان‌ها

روزنامه صبح نو: کودکان کار هم از مردم شهر جدا مانده و گسسته هستند و هم هر روز درست جلوی چشمانشان حضور دارند؛ کار می‌کنند تا گاهی کمک خرج خانواده باشند یا حتی هزینه اعتیاد والدینشان را پرداخت کنند؛ گاهی مورد آماج خشونت قرار می‌گیرند و گاهی هم در معرض نگاه‌های ترحم‌آمیز شهروندان شانه‌هایشان خم می‌شود.

۲۲ خردادماه روز جهانی مبارزه با کار کودک است. روزی که تلاش می‌کند این نکته را بر اساس ماده ۳۲ پیمان جهانی حقوق کودک یادآور شود که کودکان باید در برابر هر کاری که رشد و سلامت‌شان را تهدید می‌کند حمایت شوند و دولت‌ها باید حداقل سن کار و شرایط کار کودکان را مشخص کنند.

بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی کار در سپتامبر ۲۰۱۷، ۱۵۲ میلیون کودک در سنین ۵ تا ۱۷ سال یا تقریباً از هر ۱۰ کودک یکی از آن‌ها ناگزیر به تحمل کار اجباری هستند. اگر چه آمار‌های این سازمان حاکی از کاهش کار اجباری کودکان از سال ۲۰۰۰ است، اما روند کاهش این پدیده بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میلادی با کندی همراه بوده است اگر چه ۱۲۱ میلیون کودک تا سال ۲۰۲۵ میلادی همچنان درگیر کار اجباری خواهند بود.

آقای رضا جعفری، رییس اورژانس اجتماعی و مدیر کل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور معتقد است که کودکان کار خیابان، کودکانی هستند که بدون حضور مؤثر سرپرست یا مراقب در خیابان به مشاغل رده پایین اشتغال دارند و انگیزه آن‌ها کسب درآمد است.

به گفته او، بررسی‌ها نشان می‌دهد نخستین عاملی که باعث گرایش کودکان کار به خیابان می‌شود این است که آن‌ها دچار فقر معیشتی هستند و این کودکان به نوعی منبع کسب درآمد خانواده محسوب می‌شوند.

جعفری با بیان اینکه عمدتاً دو گروه کودکان کار خیابان وجود دارند که شامل «کودکان خیابان» و «کودکان خیابانی» هستند، گفت: کودکان خیابانی کسانی هستند که خیابان را به‌عنوان محل کارشان انتخاب می‌کنند، اما معمولاً ارتباط‌شان با خانواده قطع نیست و حتی اگر به شکل مستمر و منظم به خانه رجوع نکنند، اما با این حال معمولاً پس از مدتی به خانه‌شان می‌روند، اما کودکان خیابان، کودکانی هستند که محل کار و زندگی‌شان خیابان است.

مدیر کل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه بررسی‌ها و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در استان تهران ۴/۹۵ درصد از کودکان بعد از کار در خیابان به خانه خودشان برمی‌گردند، تصریح کرد: این مسأله نکته مثبتی است چراکه وقتی این کودکان به خانه برمی‌گردند یعنی هنوز ارتباط عاطفی‌شان با خانواده برقرار است و نظارتی هر چند نیم‌بند روی این کودکان وجود دارد. این مسأله باعث کنترل نسبی و کاهش انحرافات و آسیب‌های اجتماعی در این گروه می‌شود.

حدود ۶۸درصد کودکان کار ایرانی نیستند جعفری با بیان اینکه بر حسب مطالعه انجام شده روی نمونه ۵۰۰ نفر در استان تهران، نزدیک به ۳۰.۵ درصد از کودکان کار و خیابان دختر بوده و ۶۹.۵ درصد از آن‌ها پسر هستند، گفت: این آمار نشان می‌دهد نسبت پسران به دختران دو برابر است. همچنین یکی از معضلات ما در تهران و در مواجهه با کودکان کار، اتباع خارجی است. ۶۳.۷ درصد از این کودکان اتباع افغانه و حدود چهار درصد از آن‌ها تبعه پاکستان هستند. تنها نزدیک به ۳۶ درصد از این کودکان ایرانی هستند که در مراکز پذیرش شده و خدمات دریافت می‌کنند. رییس اورژانس اجتماعی اضافه کرد: همچنین طبق آمار‌های ما ۸۵ درصد از این کودکان برای نخستین بار پذیرش شده‌اند و ۱۵ درصد از آن‌ها برای بار دوم و سوم به مراکز تحویل می‌شوند. تلاش سازمان بهزیستی بعد از پذیرش این کودکان، توانمندسازی خانواده و بازگشت پایدار این گروه از کودکان است. انتظار این است که با حمایت‌های انجام گرفته، شاهد کاهش حضور کودکان در خیابان باشیم.

وی با بیان اینکه کودکان کار و خیابان عمدتاً هم در خانواده و هم در خیابان مورد خشونت قرار می‌گیرند اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۷۳ درصد از کودکان در خیابان سابقه خشونت دارند؛ این خشونت شامل ابعاد مختلف جسمی و غیرجسمی مثل تحقیر، تمسخر، برچسب‌زنی و... است. رییس اورژانس اجتماعی ادامه داد: اگرچه برخی از شهروندان نگاه حمایتی نسبت به این کودکان دارند، اما این نگاه گاهی با نگاه ترحم‌آمیز ترکیب می‌شود، هر چند شاهد برخورد‌های قهری با این کودکان هستیم. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۶۳درصد از این کودکان دست‌فروشی می‌کنند، حدود هفت درصد از آن‌ها به شغل پادویی به‌ویژه منطقه بازار مشغول هستند. همچنین ۶درصد از آن‌ها به جمع‌آوری ضایعات و زباله‌گردی می‌پردازند. بدیهی است این گروه از کار‌ها به دور از شأن کودکان و آسیب‌زننده به رشد و شکل‌گیری هویت آن‌ها هستند.