کارنامه هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۶

خبرگزاری فارس: دیروز غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس، توضیحاتی درباره جزئیات منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۶ موضوع تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶ بیان کرد.

شیوه توزیع منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها در قانون بودجه ۹۶

براساس بند «الف» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶، دولت موظف بود در راستای اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، از محل درآمد‌های حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و ردیف‌های یارانه‌ای این قانون مجموعا تا مبلغ ۴۸ هزار میلیارد تومان مطابق با جدول زیر به بخش‌های مختلف اختصاص دهد:

موضوع بند «د» تبصره ۱ قانون بودجه ۹۶، نوسازی خطوط لوله برای حمل نفت و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی و تامین سهم منابع دولت در توسعه پالایشگاه‌ها و زیرساخت‌های تامین، ذخیره سازی و توزیع فرآورده‌های نفتی است.

شیوه تامین منابع و توزیع مصارف هدفمندی یارانه‌ها در آئین نامه اجرایی تبصره ۱۴

براساس ماده ۲ آئین نامه اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه پارسال که در جلسه مورخ ۳ دی ماه ۹۶ هیئت دولت به تصویب رسید و در تاریخ ۱۰ دی ماه توسط اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور ابلاغ گردید، مقرر شده بود:

الف- شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از محل فروش فرآورده‌های نفتی مبلغ ۳۴ هزار و ۵۰ میلیارد تومان و شرکت ملی گاز ایران هم ۷ هزار و ۶۰۴ میلیارد تومان از درآمد‌های ناشی از فروش گاز طبیعی را به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز کنند. وزارت نیرو مبلغ ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از درآمد‌های ناشی از فروش برق داخلی و صادراتی به حساب این سازمان واریز نماید. البته مشابه سال‌های قبل، سازمان برنامه و بودجه هم موظف شده بود معادل همین مبلغ را برای حمایت از تولید برق به این وزارتخانه اختصاص دهد؛ بنابراین کل درآمد‌های سازمان هدفمندی یارانه‌ها از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در سال گذشته، ۴۴ هزار و ۱۵۴ میلیارد تومان بود.

ب- مطابق با ماده ۴ این آئین نامه، حداکثر مبلغ اختصاص یافته به پرداخت یارانه نقدی و غیر نقدی و افزایش حداقل مستمری خانوار‌های مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کل کشور در سال گذشته یعنی موضوع بند‌های ۱ و ۲ جدول ذیل بند «الف» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶، ۴۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بود. مطابق با ماده ۵ آئین نامه مذکور، ۴ هزار میلیارد تومان از این مبلغ به افزایش حداقل مستمری خانوار‌های مددجویان اختصاص دارد.

ج- مطابق با ماده ۶ این آئین نامه هم حداکثر مبلغ اختصاص یافته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای بیمه نمودن افراد فاقد بیمه سلامت، کاهش میزان پرداختی بیماران بستری در برخی بیمارستان‌ها و حفاظت و حمایت مالی از بیماران صعب العلاج و خاص (بند ۳ جدول ذیل بند «الف» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶) ۳ هزار میلیارد تومان بود.

د- مطابق با ماده ۷ این آئین نامه، حداکثر مبلغ اختصاص یافته بابت حمایت از تولید، اشتغال با اولویت جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی و ... (بند ۶ جدول ذیل بند «الف» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶) و تولید واکسن فلج اطفال و تولید فرآورده‌های زیستی (بند ۴ جدول مذکور) و همچنین توسعه مراکز فوریت‌های اجتماعی (بند ۵ جدول مذکور)، ۸۰۰ میلیارد تومان بود. یکی از موضوعات مورد اشاره در جدول مربوط به بند ۶، تامین ۱۵۰ هزار تن قیر رایگان توسط وزارت نفت مطابق با بند ۷ جدول مذکور بود.

با توجه به توضیحاتی که درباره این آئین نامه ذکر شد، مجموع مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۶ حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان بود. همچنین مجموع منابع هدفمندی یارانه‌ها از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، ۴۴ هزار و ۱۵۴ میلیارد تومان بود. در نتیجه، دولت قصد داشت حدود ۴ هزار میلیارد تومان از محل ردیف‌های یارانه‌ای قانون بودجه به موضوع هدفمندی یارانه‌ها اختصاص دهد هرچند در این آئین نامه اجرایی به این موضوع صراحتا اشاره نکرده بود.

تفاوت فاحش عملکرد دولت در زمینه هدفمندی یارانه‌ها با متن قانون و آئین‌نامه اجرایی آن

با توجه به توضیحاتی که غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره جزئیات منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۶ بیان کرده، عملکرد دولت در این زمینه تفاوت فاحشی با متن قانون و آئین نامه اجرایی آن داشته است. براساس اظهارات این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، مجموعا ۴۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان منابع هدفمندی در سال گذشته حاصل شده که حدود ۷۰ درصد آن یعنی رقمی بالغ بر ۳۴ هزار میلیارد تومان از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در شرکت‌های گاز، پالایش و پخش، توانیر و آب و فاضلاب و حدود ۳۰ درصد مابقی (حدود ۱۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان) از محل ردیف‌های یارانه‌ای قانون بودجه بوده است. همچنین شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران حدود ۹ هزار میلیارد تومان و شرکت ملی گاز ایران حدود ۱۳۰ میلیارد تومان کمتر از تعهداتشان، عمل کرده اند.

مطابق با توضیحات بیان شده توسط جعفرزاده ایمن آبادی، ۴۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بابت یارانه نقدی و ۷۹۹ میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت شده است. شیوه توزیع مصارف هدفمندی یارانه‌ها در سال گذشته بدین صورت بوده است:

لازم به توضیح است که این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته است که ۶۶ صدم درصد از منابع هدفمندی یارانه‌ها در سال گذشته بابت برنامه‌های حمایت اجتماعی و ۹۹ صدم درصد از این منابع بابت حمایت از اقشار آسیب پذیر پرداخت شده است که مشخص نیست در قالب کدام بند‌های جدول ذیل بند ۱ تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶ قرار می‌گیرد. همچنین جزئیات یارانه تخصیص یافته به بخش تولید با توجه به اظهارات جعفرزاده ایمن آبادی مطابق با جدول زیر است:

همانطور که در جداول ۱ و ۲ مشخص است، دولت روحانی هم در زمینه شیوه تامین منابع هدفمندی یارانه‌ها و هم درباره شیوه توزیع مصارف آن در سال ۹۶، تخلفات آشکاری در مقایسه با بند «الف» ماده ۱۴ قانون بودجه ۹۶ و همچنین آئین نامه اجرایی این ماده مرتکب شده است. به عنوان مثال، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران حدود ۲۶ درصد معادل ۹ هزار میلیارد تومان کمتر از مقدار مشخص شده در آئین نامه اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶ به سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت کرده است و همین موضوع موجب شده است که میزان بودجه اختصاص یافته از محل ردیف‌های یارانه‌ای قانون بودجه ۲۵۶ درصد یعنی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان) بیشتر از رقمی پیش بینی شده توسط دولت با توجه به این آئین نامه اجرایی باشد.

از طرف دیگر هم دولت صرفا به تعهدات خود در زمینه افزایش مستمری خانوار‌های مددجویان و همچنین حمایت از تولید و اشتغال مطابق با جدول بند الف. تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶ عمل کرده است. به عنوان مثال، در زمینه پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی، دولت حتی بیشتر از سقف مجوز داده شده در قانون مجلس که می‌گوید: «جابجایی ردیف‌های مصارف جدول بند الف. تبصره ۱۴ تا حداکثر ۲۰ درصد مجاز است»، عمل کرده به گونه‌ای که میزان یارانه نقدی و غیرنقدی پرداختی به مردم ۱۲۶ درصد از رقم تعیین شده در جدول این تبصره یعنی ۳۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان کمتر است. مطابق با اظهارات جعفرزاده ایمن آبادی، دولت حدود ۷۵۰ میلیارد تومان بیش از حد نصاب قانونی به یارانه نقدی و غیرنقدی اختصاص داده است. البته به نظر می‌رسد این رقم کمتر از رقم واقعی است، زیرا با یک محاسبه ساده مشخص می‌شود، رقم مذکور حدود ۲۱۰۰ میلیارد تومان است. همچنین دولت هیچ بودجه‌ای از محل هدفمندی بابت تامین مواد اولیه قیر و توزیع واکسن اختصاص نداده و بودجه اختصاص یافته به بخش سلامت هم کمتر از ۲۰ درصد از رقم تعیین شده در جدول بند الف. تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۶ بوده است. مشخص نیست دولت، مجلس و دیوان محاسبات کل کشور تا چه زمانی می‌خواهند درباره این تخلفات سکوت کنند؟