از قرن هشتم تا به الان سرپا مانده! +تصاویر
مجموعه بافت تاریخی مهرپادین شهر مهریز تنها مجموعه ثبتی این شهر است که مرمت آن بیش از دو سال به طول انجامید.
خبرگزاری ایسنا: علی اصغر صمدیانی، مدیر پایگاه تاریخی بافت تاریخی مهریز در این باره گفت: در طرح تفصیلی ویژه بافت تاریخی شهر مهریز با تاکید بر ضوابط حفاظت و کنترل توسعه، سعی شده است تا مولفه‌های هویتی میراث فرهنگی و طبیعی مهریز، شناسایی و برای حفاظت از آنها طرح و برنامه‌ای راهبردی تدوین شود.
وی افزود: بافت مهرپادین تنها مجموعه ثبتی در مهریز است که براساس طرح مصوب میراث فرهنگی و با اعتبار ملی پایگاه پژوهشی بافت تاریخی مهریز به مدت دو سال مورد مرمت و حفاظت قرار گرفت.
به گفته صمدیانی، بدنه‌سازی و کف‌سازی مسیر گردشگری مجموعه مهرپادین در حالی انجام شد که این مسیر دارای امامزاده، مسجد، حسینیه، آب انبار و حمام تاریخی است.
مدیر پایگاه بافت تاریخی مهریز خاطرنشان کرد: مجموعه تاریخی مهرپادین بخش مهمی از بافت تاریخی مهریز است و هرچند مسجد این مجموعه متعلق به قرن هشتم است ولی قدمت مابقی آثار به دوره قاجار برمی‌گردد.
شکل‌گیری و بنای ساخت شهر مهریز را به مهرنگار دختر انوشیروان ساسانی منسوب می‌دانند و بنا بر منابع تاریخی، این شهر را در روزگاران پیشین «مهرگرد» و سپس «مهریجرد» نامیده بودند. بنا بر روایات تاریخی، شهر امروز مهریز از ادغام و به هم پیوستن سکونت‌گاه‌هایی به نام‌های مهرپادین، مزویرآباد، بغدادآباد، استهریج و منگ‌آباد به وجود آمده است.
این شهر را می‌توان توده‌ای از باغ‌های بسیار زیبا، زمین‌های مزروعی وسیع با گونه معماری و ساخت متفاوت توصیف کرد که این شکل قرارگیری نیز گونه‌های متفاوتی از خانه، باغ و خانه باغ و در سطح کلان الگوی باغ‌شهر تاریخی حاشیه کویر را به وجود آورده است.
قلعه تاریخی مهرپادین یکی از جاذبه‌های گردشگری مهریز در استان یزد است که در ۳۰ کیلومتری جنوب مرکز استان قرار گرفته است و همه ساله گردشگران زیادی از آن بازدید می‌کنند.
قلعه تاریخی مهرپادین که به عنوان سکونتگاه موقتی استفاده می‌شده در ابعاد 160 در 148 متر با چشم‌اندازی زیبا در میان کشتخوان‌ها، باغ‌های میوه و زمین های زراعی واقع شده و تمام شهر را همچون نگهبانی هوشیار، تحت مراقبت خود داشته است.
درباره قدمت و دوره ساخت این قلعه تاریخی دو نظریه متفاوت مطرح است به نحوی که برخی کارشناسان بر این گمان هستند که بنای مذکور متعلق به دوران صفوی است و گروه دیگر نیز تاریخ بنای قلعه را مربوط به دوران حکومت آل مظفر (قرن ۸ هجری قمری) و همزمان با ساخت ارسن (مجموعه) شهری مهرپادین می‌دانند.
از طرفی روایتی در میان ساکنان قدیمی محل به این مضمون رواج دارد که پس از حمله مغولان به قصبه مهریجرد و کشته شدن تمامی مردم، تنها یک کودک زنده می‌ماند که سربازان مغول از کشتن او صرف‌نظر می‌کنند و او را به اهالی قریه سریزد در نزدیکی مهریجرد تحویل می‌دهند ولی وی پس از طی سال‌های کودکی به قصبه خود بازگشته و برای جلوگیری از تکرار واقعه مذکور، قلعه‌ای عظیم با برج و بارویی بلند و خندقی عمیق می‌سازد؛ قلعه‌ای خشتی و باشکوه که تا همین دهه‌های اخیر، فعال و مسکونی بوده و هر کدام از اهالی در آن اتاقی برای خود داشتند و برای انبار کالا و نگهداری محصولات کشاورزی و آذوقه و دام از آن استفاده می‌کردند.
البته این قلعه ظاهراً برای سکونت دائم ساخته نشده بود و اهالی روستا فقط در مواقعی که احساس خطر می‌شد یا حمله‌ای صورت می‌گرفت، آنجا را ترک کرده و با اموال با ارزش خود، روزهای موقتی را درون قلعه سپری می‌کردند. در چنین مواقعی در روز به کمک دود و در شب به وسیله چیزی مانند چوب سوخته که مرتب در حال چشمک زدن است، برای کمک از قلعه‌های دیگر استمداد می‌طلبیدند.
قلعه مهرپادین مهریز دارای دو حصار و باروی دفاعی و ۹ برج مدور است. همچنین دور تا دور آن را خندقی عظیم احاطه کرده و فضاهای داخلی قلعه در دو حصار به ارتفاع حدوداً ۶٫۵ متر محصور شده است. هر دو حصار به صورت چینه‌ای از خشت و گل ساخته شده و بخش فوقانی آنها فرم و شکل کنگره‌ای دارد. برج‌های حصار درونی قلعه نیز با ارتفاع تقریبی ۸٫۵ متر دارای تیرکش‌ها و روزنه‌هایی برای دفاع است.
دسترسی به قلعه از جانب جنوبی امکان پذیر بوده و در ورودی، چوبی و دو لبهای است و با گل میخ‌های فلزی تزئین شده است. سر در ورودی دارای قوسی خوش فرم و نیزه‌دار است و ارابه‌های برجسته با نقوش هندسی در دو طرف آن دیده می‌شود و قسمت بالایی آن نیز دارای تیرکش و تزئینات چلیپایی است.
در فاصله بین در اول (حصار بیرونی) و در دوم (حصار درونی) نیز فضای هشتی با پوشش چهار بخشی وجود دارد که از فضای زیرین آن برای نگهداری کالا استفاده می‌شده است. پس از ورودی، شاه کوچه یا گذر اصلی قلعه وجود دارد که جهت آن شمالی - جنوبی است و ۳٫۳۰ متر پهنا دارد. کوچه‌ها و گذرهای فرعی قلعه نیز با عرضی حدود ۱٫۷۰ متر در جهت شرقی - غربی ساخته شده‌اند.
درون قلعه فضاهای گوناگونی از قبیل اصطبل، بخش مسکونی (شاه نشین و عام نشین)، انبار نگهداری کالا و فضای عمومی یا مذهبی به چشم می‌خورد. فضای شاه نشین یا ارباب نشین قلعه در مرتفع ترین بخش بنا (بالای فضای ورودی) قرار دارد و بر تمامی فضاهای داخلی و محوطه خارجی مشرف است.
اتاق‌های اشکوب پایین برای نگهداری احشام و طبقه فوقانی برای سکونت و زندگی مردم بوده است. امکان دستیابی به طبقه بالایی نیز از طریق راه پله‌ای باریک و خشتی میسر می‌شود و فضاهای داخلی کاهگل شده‌اند و اندازه خشت‌های استفاده شده در ساختار کالبدی آنها ۲۳×۲۳ سانتی متر است.
برج‌های داخلی قلعه ۲ اشکوبه است، پوشش اشکوب اول گنبدی و راه پله به سمت بالا به صورت مدور و مارپیچ است. در قسمت شرقی قلعه، چاه قنات عمیقی به چشم می‌خورد که احتمالا آب مورد نیاز قلعه از این مکان تامین می‌شده است.
دیدگاه تان را بنویسید