آیا ترامپ با اعلام وضعیت اضطرار ملی در تحقق اهدافش موفق می‌شود؟

خبرگزاری تسنیم: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اخیراً برای تأمین بودجه لازم جهت ساخت یک دیوار حائل در مرز با مکزیک «وضعیت اضطرار ملی» اعلام کرد.

ترامپ در فرمانی که برای اعلام این وضعیت منتشر کرده ادعا کرده شرایط در مرز جنوبی آمریکا به مرز یک «بحران انسانی و امنیتی» رسیده که ادامه آن اساس منافع ملی و امنیت ایالات متحده را تهدید می‌کند. تحت این شرایط، کنگره بایستی پولی که تا کنون از اعطای آن به ترامپ امتناع ورزیده بود، در اختیار دولت قرار دهد.

روزنامه واشنگتن‌پست نوشته ترامپ در جلسه‌ای که برای توضیح درباره اعلام این وضعیت برگزار کرده، اظهارات بسیار نادرستی مطرح کرده و حتی آمارهای دولت خودش را هم زیر سوال برده است. رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به سوال خبرنگاری که با ارائه آمارهای رسمی استدلال‌هایش درباره وضعیت امنیتی در مرزهای جنوبی را زیر سوال برد، فقط گفت: «ارقامی که شما ارائه دادید غلط است. سوال شما جعلی است.» او سپس گفت که زمان حرف‌های او را اثبات خواهد کرد.

رئیس‌جمهور آمریکا، اما اکنون به دلیلی غیر از طرح این نظرات غیرکارشناسی مورد انتقادهای شدید قرار گرفته. او از سوی محافل سیاسی و قانونگذاران کنگره به سوءاستفاده از قدرت متهم شده. منتقدان می‌گویند اعلام وضعیت اضطراری برای تأمین بودجه‌ای که کنگره با آن مخالفت کرده، اولاً به رسمیت نشناختن اصل تفکیک قوا است و دوم، ممکن است به شکل‌گیری رویه‌هایی دیکتاتورمأبانه منجر شود.

وضعیت اضطرار ملی چیست؟

کنگره آمریکا سال 1976 قانونی موسوم به «وضعیت اضطرار ملی» را به تصویب رساند که به رئیس‌جمهور اختیار می‌دهد در مواردی که صلاح می‌داند با اعلام این وضعیت، از اختیارات ویژه‌ای برخوردار شود. در این قانون، تعریف مشخصی برای عبارت «اضطرار» ارائه نشده و تعیین آن عملاً به تشخیص شخص رئیس‌جمهور واگذار شده است.

رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام وضعیت اضطراری از اختیارات مندرج در ده‌ها قانون ویژه برخوردار می‌شود. برخی از این اختیارات به وی اختیار دسترسی به وجوهی را می‌دهد که در حالت عادی امکان‌پذیر نیست.

قوانین اضطرار ملی تا یک سال دوام می‌آورند مگر آنکه رئیس‌جمهور آمریکا را تمدید کند. ممکن است رئیس‌جمهور هنگام اعلام وضعیت اضطراری، قید زمانی آن را بردارد تا نیازی به تمدید هر ساله آن هم وجود نداشته باشد. روسای جمهور آمریکا تا به حال 58 بار وضعیت اضطراری اعلام کرده‌اند که 31 مورد انها پابرجا است. یکی از قوانین اضطراری به رابطه با ایران مربوط می‌شود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، هر ساله تمدید شده است.

راه مقابله با وضعیت اضطرار ملی

با آنکه رئیس‌جمهور آمریکا محدودیتی برای اعلام وضعیت اضطراری ندارد، توان حفظ آن کاملاً در اختیار او نیست. طبق قوانین فعلی آمریکا، هر فردی که مستقیماً از وضعیت اضطرار ملی متضرر شود، می‌تواند با شکایت در دادگاه آن را به چالش بکشد. کنگره هم می‌تواند با تصویب قطعنامه‌ای در دو مجلس سنا و نمایندگان، برای اتمام وضعیت اضطراری اقدام کند.

معمولاً اعلام وضعیت اضطراری در مسائلی صورت می‌گیرد که مورد حمایت اعضای کنگره هم هست؛ اما در این مورد، ترامپ در موردی که وضعیت اضطراری اعلام کرده که به شدت محل اختلاف بوده و حتی طولانی‌ترین تعطیلی تاریخ دولت آمریکا را رقم زده است. به همین دلیل انتظار می‌رود «نانسی پلوسی» در مجلس نمایندگان که اکثریت کرسی‌های ان در اختیار دموکرات‌ها است قطعنامه‌ای برای پایان دادن به وضعیت اضطراری اعلام کند.

در حال حاضر، کنگره آمریکا برای اینکه بتواند جلوی ترامپ بایستد، بایستی اطمینان داشته باشد که می‌تواند از وتوی او هم عبور کند. در صورتی که ترامپ، مصوبه کنگره برای لغو وضعیت اضطرار را وتو کند، چنانچه دو سوم کل نمایندگان کنگره به لغو وتوی رئیس‌جمهور رأی بدهند، وضعیت اضطرار ملی او کان لم یکن تلقی می‌شود.

بسیاری از نمایندگان جمهوری‌خواه که طرفدار ترامپ هستند هم با اعلام وضعیت اضطراری برای تأمین بودجه دیوار مکزیک مخالفت کرده‌‌اند. آنها می‌گویند اقدام ترامپ می‌تواند به استقرار رویه‌ای منجر شود که روسای جمهور بعدی آمریکا را هم ترغیب کند با نقض اصل تفکیک قوا، برای پیشبرد سیاست‌های مدنظر خودشان، وضعیت اضطرار ملی اعلام کنند.