احیای شب نیمه شعبان را از دست ندهید

کد خبر: 936928

در حدیث دیگری از امام صادق(ع) نقل شده است: «هرکس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد و روز قیامت رسول خدا (ص) او را شفاعت می کند.»

احیای شب نیمه شعبان را از دست ندهید

به گزارش خبرنگار شفقنا، قم به عنوان یک شهر مذهبی و محل مسجد جمکران از دیرباز برنامه های خاصی را چه از سوی مردم در هر کوی و برزن و چه از سوی مسوولان شاهد بوده است. یکی از برنامه های شهری در ماه شعبان و به ویژه نیمه این ماه، زیباسازی و چراغانی شهر است.

شعبان در روایات و احادیث

در روایتی از پیامبر اکرم (ص) داریم که فرمود: «شعبان ماه من است و رمضان ماه خداست و آن بهار فقراست. خداوند قربانی کردن را قرار داد تا مساکین از گوشت سیر گردند پس آنها را اطعام کنید.»

وجه نامگذاری شعبان طبق روايتي از پيامبر اکرم (ص) آن است که خير بسيار (ماه رمضان) از آن منشعب مي گردد و نيز گفته شده: «چون شعبه هاي رحمت خدا در آن بسيار است، شعبانش نامند يا به جهت آنکه روزي هاي بندگان خدا در اين ماه بسيار منشعب مي شود و حسنه مضاعف مي گردد. «شهرالزینه»، «شهرالشفاعه» و «شهرالرسول» از جمله نام هایی است که برای این ماه پرعظمت برگزیده اند.

سيد بن طاووس( ره) در «اقبال الاعمال» روايتي را از «امالي» و «ثواب الاعمال» شيخ صدوق آورده که در بردارنده همه معاني بالا درباره شرافت و عظمت اين ماه و علت نام گذاري آن به شعبان است. او مي نويسد «اصحاب در محضر رسول خدا (ص) سخن از فضايل شعبان کردند، آن حضرت فرمود: شعبان ماه شريفي است و آن، ماه من است و حاملان عرش( فرشتگان) آن را بزرگ داشته، حق آن را مي شناسند و آن ماهي است که روزي هاي مردم براي ماه رمضان در آن افزوده گشته، بهشت در آن آراسته مي گردد و علت اينکه اين ماه شعبان ناميده شده، آن است که روزي مومنان در آن گسترش مي يابد و عمل نيک در آن هفتاد برابر مي گردد و بدي هاي انسان در آن فروريخته، گناهان آمرزيده مي گردد و اعمال نيک مورد پذيرش قرار مي گيرد و خداوند به بندگانش مباهات مي کند و با نظر رحمت به روزه داران و شب زنده داران شعبان مي نگرد و به وجود آنها بر حاملان عرش مي بالد»

در حدیث دیگری از امام صادق(ع) نقل شده است: «هرکس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد و روز قیامت رسول خدا (ص) او را شفاعت می کند.»

حسن فضال در روایتی می گوید : « از امام رضا(ع) درباره شب نیمه شعبان سوال کردم، حضرت فرمود: آن شبی است که خداوند در آن شب بندگان را از آتش جهنم آزاد می کند و گناهان را می آمُرزد. عرض کردم: آیا برای آن شب نمازی هست که ثوابش نسبت به سایر نمازهای شب های دیگر بیشتر باشد؟ فرمود: در آن شب چیز به خصوصی نیست ولیکن اگر دوست داشتی که در آن شب عمل مستحبی را به جا بیاوری پس نماز جعفر طیار را به جا بیاور و در آن شب ذکر خداوند عزوجل، استغفار و دعا زیاد بگو؛ چرا که پدرم می فرمود، دعا در شب نیمه شعبان اجابت می شود. عرض کردم: مردم می گویند که آن شب شبِ اقرار است، فرمود: آن شب شبِ قدر در ماه رمضان است.»

در حدیث دیگری از امام صادق(ع) نقل شده است: «روزه ماه رمضان ذخیره بنده برای روز قیامت است، هیچ بنده ای در ماه شعبان روزه زیاد نمی گیرد مگر اینکه خداوند امور معیشتی اش را اصلاح می گرداند و شر دشمنش را بر طرف می نماید، هرکس یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرد کمترین پاداشش این است که بهشت بر او واجب می گردد.»

نیمه شعبان در روایات و احادیث

در جایگاه این شب بین علمای شیعه و سنی اجماع کلی وجود دارد. میبدی در کشف الاسرار نام های مختلفی برای این شب آورده است از جمله شب برات، شب نسخت، شب فرق و شب عرض. «هر کس در اين شب تا سال ديگر از دنيا رفتني است، نوشته و آن از لوح محفوظ بردارند و به عزرائيل می دهند. گويند: «اين شغل تو است تا سال دیگر» هر چه کمبود و نقصان و مسخ (برگردانيدن صورت کسي يا چيزي) و سياست و بليّات و انواع عذاب باشد، آن را نوشته و به جبرئيل دهند و گويند: «اين کار توست تا سال دیگر؛ هر چه نعمت و راحت و روزي بندگان باشد، نوشته و به ميکائيل دهند و هر چه عزت و بلندمرتبگی و اقبال و دولت باشد، نوشته و به اسرافيل دهند.»

ميبدي در «کشف الاسرار» به نقل از عکرمه آورده: «الليلة المبارکه: ليلة النّصف من شعبان؛ خداوند جبرئيل را در آن شب به آسمان دنيا فرو فرستاد تا اينکه قرآن را بر کاتبان املا کند و آن را مبارکه ناميده، زيرا آن پرخير و برکت است به خاطر آنچه که در آن از رحمت فرو فرستاده شده، دعا در آن به اجابت مي رسد.»

اهل تسنن قائل هستند که شب قدر و شب نزول قرآن در نیمه شعبان اتفاق افتاده است و از این جهت و طبق اعتقادات خودشان، نیمه شعبان دارای اهمیت و شکوه و جلالت زیادی است و اعمالی را برای آن قائل هستند.

شب و روز نیمه شعبان نزد شیعیان دارای اعمال و ادعیه های فراوانی است که از جمله آنها می توان به اقامه نماز صد رکعتی، روزه، غسل و قرائت زیارت عاشورا، قرائت دعای کمیل، صلوات بر محمد و آل محمد(ص) اشاره کرد که به تفصیل در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آورده شده است.

در روایتی از امام اول شیعیان درباره خواندن دعای کمیل در این شب آمده ‌است: «قسم به کسی که جان علی در دست اوست همه امور نیک و بدی که بر بندگان جاری می‌شود، از شب نیمه شعبان تا پایان سال، در این شب تقسیم می‌شود. هیچ بنده‌ای نیست که این شب را احیاء دارد و در آن دعای خضر بخواند، مگر آن که دعای او اجابت شود... بنشین ای کمیل هنگامی که این دعا را حفظ کردی خدا را در هر شب جمعه، یا در هر ماه یک شب، یا یک بار در سال یا حداقل یک بار در طول عمرت، با آن بخوان، که خدا تو را یاری و کفایت می‌کند و تو را روزی می‌دهد و از آمرزش او برخوردار می‌شوی، ای کمیل به خاطر زمان طولانی که تو با ما همراه بوده‌ای بر ما لازم است که درخواست تو را به بهترین شکل پاسخ دهیم»

شیعیان همچنین معتقدند خدا در این شب به تعداد موها و پشم‌های چهار پایان بندگانش را از آتش جهنم آزاد می‌کند و زمان‌های مرگ را ثبت و روزی‌های یک سال را تقسیم می‌کند و همه آنچه را که در طول سال واقع می‌شود نازل می‌سازد.

نیمه شعبان در متون فارسی

نيمه شعبان در فرهنگ نامه ها و متون کهن، «شب برات» ناميده شده و اين بدان خاطر است که بنا به روايات، خداوند در اين شب «برات آزادي» از دوزخ را به بندگان خود مي بخشد.

سخنوران و شاعران پارسي زبان در سرودهاي خود به اين مضمون که نيمه شعبان، شب برات، ليله الصک، شب بيزاري و برائت از آتش دوزخ، همچنين شب عبادت و به تعبيري «شب قدر» است، اشاراتي داشته اند از جمله حافظ شیرازی که در بیت معروف خود می گوید:

چه مبارک سحري بود و چه فرخنده شبي/ آن «شب قدر» که اين تازه «براتم» دادند

غزّالي نيز در «کيمياي سعادت» اين مضمون را اينگونه آورده است: «و در اثر است که شب نيمه شعبان؛ صحيفه عمر به دست ملک الموت دهند. هر که را در اين سال جان بايد گرفت، نام وي در آن صحيفه نوشته بود...»

سعدي نيز شب برات را شب قدر دانسته، دروازه هاي هفت آسمان را در چنين شبي گشوده مي بيند و آدميان را به غنيمت شمردن آن لحظه ها هشدار مي دهد.

شبي چنين، در هفت آسمان باز/ زخويشتن نفسي اي پسر به حق پرداز

مگر زمدت عمر، آنچه مانده دريابي/ که آنچه رفت به غفلت دگر نيايد باز

چه روزهات به شب رفت در هوا و هوس/ شبي به روز کن آخر به ذکر و شکر و نماز

نیمه شعبان و ولادت امام مهدی(عج) در نگاه اهل سنت

اکثریت علما، محدثین و مورخین اهل سنت قائل به ولادت حجت بن الحسن هستند؛ حمد فتلاوی در این زمینه می‌نویسد: «جمعی زیادی از علما اهل سنت که تعدادشان به ۱۳۰ نفر می‌رسد، به ولادت حجت بن حسن در سال ۲۵۵ هجری قمری به عنوان فرزند حسن عسکری و از نسل حسین بن علی ، گفته‌اند» او همچنین ۲۶ نفر را نام می‌برد که معترف به ولادت حجت بن حسن در نیمه شعبان هستند.

ابن حجر هیتمی در الصواعق المحرقه می‌نویسد: «ابو القاسم محمد حجت هنگام وفات پدرش ۵ سال داشت و خداوند او را در همان کودکی حکمت آموخت او قائم منتظر نامیده می‌شود» و ذهبی در سیر «اعلام النبلا» و ابن اثیر در «الکامل فی التاریخ» نیز ولادت حجت بن حسن را ذکر کرده‌اند.

معنای احیا در فرهنگ فارسی

احیا در فرهنگ فارسی معین به معنای - زندگان، قبیله ها و خاندان آمده است. این کلمه که از مصدر عربی حیّ گرفته شده است در فرهنگ عمید به معنای رونق دادن، شب زنده داری کردن و شب را به عبادت سپری کردن آمده است البته معانی دیگری هم برای آن برشمرده شده است. در عرف جامعه و در زبان فارسی، احیا را به معنای شب تا صبح بیدار ماندن می گویند که در برخی از مناسبت ها همچون شب قدر مردم از نیمه شب تا صبح بیدار بوده و ساعات باقی مانده را به عبادت می گذرانند.

چه اوقاتی از سال را می توان به عبادت گذراند؟

علمای اهل سنت و شیعه همگی بر فضیلت احیا در شب های قدر ولو با اختلاف اندک اذعان دارند از جمله مواردى كه در كتب روايى و آثار مفسران اهل سنت در مورد آن، اختلاف نظر وجود دارد و سرانجام اجماع عالمان اين مذهب بر آن مهر خاتمت مى‏نهد، موضوع «جايگاه زمانى شب قدر» است. شب قدر، اگر چه در تواتر روايات شيعى، قطعاً از شب‌هاى دهه سوم ماه مبارك رمضان شمرده مى‏شود و ترديد در آن نيز به واسطه روايات منقول از ناحيه معصومين(ع) و نيز تفاوت تفاسير روايات است، اما از اين حيث كه شبى خارج از ماه رمضان نيست، مورد اجماع كلي و قطعى است.

در روایت است که حضرت علی(ع) مکرر دوست داشتند که مومنان عبادت و شب زنده داری را در اولین شب ماه رجب، شب عید قربان، شب عید فطر و شب نیمه ماه شعبان را از دست ندهند.

شب نیمه شعبان یکی از شب های احیاست

حجت الاسلام یوسفیان، معاون پژوهشی مرکز تخصصی مهدویت معتقد است: شب نیمه شعبان، یکی از شب های احیاست و اعمال زیادی برای آن نقل گردیده است. مهم این است که بتوانیم با انجام برخی از اعمال این شب، پاسی از شب را بیدار مانده و نام خود را در زمره عبادت کنندگان در این شب قرار دهیم.

این شب، شبی است که خدای متعال از میان زمان ها انتخاب کرده است. همان گونه که از میان مکان ها، مکه و از میان انسان ها، حضرت محمد (ص) را انتخاب نموده است.

امام رضا(ع) می فرماید: «شب نيمه شعبان، شب رهايى از آتش و بخشش گناهان كبيره است؛ هِيَ لَيْلَةٌ يُعْتِقُ اللَّهُ فِيهَا الرِّقَابَ مِنَ النَّارِ وَ يَغْفِرُ فِيهَا الذُّنُوبَ الْكِبَار»

حضرت علی (ع) دوست داشتند مردم احیای چهار شب؛ اولین شب ماه رجب، شب عید قربان، شب عید فطر و شب نیمه ماه شعبان را از دست ندهند.

از امام باقر (ع) در مورد فضیلت نیمه شعبان پرسیدند، ایشان فرمود: «بعد از شب قدر، افضل شب هاست و در این شب خداوند فضلش را بر بندگانش جاری ساخته و آن ها را می آمرزد. در این شب تلاش بسیار در نزدیکی به خدا کنید چرا که شبی است که خدای متعال بر خود لازم کرده است که تا زمانی که بنده اش در خواست خلافی ننماید، حاجتش را برآورده سازد. و این شبی است که خدای متعال آن را برای ما قرار داده است. همانگونه که شب قدر را برای رسول خدا (ص) قرار داده است. پس در این شب زیاد دعا و ثنا کنید.»

شبی که مژه بر هم نزنی ...

شب نیمه شعبان آن چنان اهمیت دارد که در سنت رسول خدا و ائمه معصومین(ع) بیدار ماندن در این شب تا صبح بسیار سفارش و مورد تاکید قرار گرفته است.

در روایتى آمده است که جبرئیل به رسول خدا(ص) گفت: «هر کس این شب را به تسبیح و تکبیر و دعا و نماز و استغفار و... احیا بدارد، خداوند گناهانش را مى آمرزد، و جایگاه و منزل او بهشت خواهد بود. «اى محمّد! این شب را احیا بدار، و به امّتت فرمان ده آن را احیا دارند. جبرئیل پس از بیان فضایل دیگرى براى این شب، در پایان گفت: محروم واقعى کسى است که از خیر و برکت این شب محروم باشد!»

سید رضا رضوی از جمله کسانی است که به گفته خویش هر شب در نیمه شعبان از نیمه شب به مسجد رفته و تا صبح مشغول عبادت می شود. او معتقد است: فضیلت این شب به قدری زیاد است که گفته شده، کارنامه یکساله ما در این شب به دست امام عصر می رسد و سپس مقدرات یکسال آینده ما توسط آن حضرت قبول یا رد می شود. اگر کسی نگران سرنوشت خود و خانواده اش باشد و بخواهد خداوند نظر نیک به او کند، مطمئنا شب تا صبح یک لحظه مژه بر هم نمی گذارد و پیوسته دعا می کند.

محمد شهبازیان، از پژوهشگران مرکز تخصصی مهدویت می گوید: «درباره احیای شب نیمه شعبان فضایل زیادی وارد شده است. چنانچه رسول خدا (ص) می فرمایند؛ «هر كه شب نيمه شعبان را با احیا زنده نگاه دارد، روزى كه دل‏ها مى‏ميرند، دل او نميرد؛‏ مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ الْعِيدِ وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ‏ مِنْ‏ شَعْبَانَ‏ لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ» همچنین سیره حضرت علی (ع) چنین بوده که این شب را نمی خوابیدند و به عبادت خدا مشغول بودند. كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ لَا يَنَامُ‏ ثَلَاثَ‏ لَيَالٍ- لَيْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَيْلَةَ الْفِطْرِ وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ.

شب نیمه شعبان ظرف تجلی قرآن ناطق از ماورای طبیعت به جهان ماده است

آیت الله جوادی آملی معتقد است: شب نیمه شعبان در حد خود شب قدر است چون اگر شب های سه گانه ماه مبارک رمضان، ظرف نزول قرآن کریم است، شب نیمه شعبان ظرف تجلی قرآن ناطق از ماورای طبیعت به نشئه طبیعت و جهان ماده است.»

۰

دیدگاه تان را بنویسید

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    نیازمندیها

    تازه های سایت

    سایر رسانه ها