سه فوریت اصلاح نظام اقتصادی کشور / باید نظام یارانه ای تغییر کند / پزشکان و وکلا باید مالیات دهند

پایگاه خبری تحلیلی فردا: فوری ترین ضرورت های اقتصادی حال حاضر کشور چیست؟ چگونه می توان در وضعیت تحریم با اصلاح نظام اقتصادی از رنج مردم کاست؟ مجلس آینده برای بهبود وضعیت اقتصادی چه کار می تواند بکند؟ گفتگو با مالک شریعتی پژوهشگر حوزه انرژی درباره این سوالات را بخوانید:

اصلی ترین محور مجلس آینده در بحث اقتصادی چه باید باشد؟

همگان اتفاق نظر دارند که اقتصاد ایران بیمار است و بیماری جدی دارد. اقتصادی که هم دچار رکود و هم تورم است مانند بیماری که هم به کما رفته و هم تب دارد. برای این مریض بدحال نسخه‌ها‌ی زیادی پیشنهاد می‌شود ولی مهم این است که به فوریت وضعیت بیمار از حالت بحران خارج کنیم. در نجات اقتصاد ایران به نظرم اولویت اول، اصلاح نظام مالیاتی کشور است. به طوری که الان آنهایی که مالیات دهنده هستند تعدادشان زیاد است ولی حجم مالیاتی که می‌دهند کم است و آنهایی که مالیات نمی‌دهند تعدادشان کم است ولی حجم بالایی است. یا بسیاری از مشاغل دلالی هیچ گونه مالیاتی پرداخت نمی‌کنند که گردش مالی بسیاری دارند. برخی از عناوینی که در جامعه مطرح شده و همچنان برای تصمیم و اجرا نهایی نشده بحث مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر ثروت انباشته ست و از این دست که برخی صنوف مانند پزشکان و متخصصان و وکلا و تجار اگر مالیات دهند می‌توانند حجم زیادی را پوشش دهند. نکته دوم اصلاح نظام بانکداری ماست چون بانکها خودشان کار بنگاه داری اقتصادی انجام می‌دهند و در مشاغل دلالی مانند خرید و فروش ملک وارد شده اند و به جای حمایت از تولید، خودشان بنگاه داری اقتصادی می‌کنند. از این دست اصلاحات در حوزه نظام بانکداری باید صورت بگیرد که بانکها به جایگاه واقعی خود برگردند. بعد از آن اصلاح نظام یارانه‌ها‌ است.

بزرگترین ضعف در حوزه اقتصادی که مجلس می‌تواند برطرف کند چیست؟

یک ضعف کارشناسی است که خیلی روشن است. به طور مثال در طرح سهمیه بندی بنزین، مدلی که دولت پیاده کرد مدلی است که کارشناسی دقیقی روی آن انجام نشده و حتی محاسباتش اعلام نشده. ما در نامه ای به همراه جمعی از دوستان از آقای روحانی درخواست کردیم که سند کارشناسی این تصمیم را منتشر کنند که متاسفانه هنوز انجام نشده. نکته دوم ضعف مشورت است. دولت با نخبگان و کارشناسان مختلف مشورت نمی‌کند. نکته سوم ضعف در اجرا و مدیریت اجراست که در همین مثال بنزین روشن بود و مدلی که دولت اجرا کرد و نحوه ارتباط با مردم و اطلاع رسانی و اقناع افکار عمومی پیامدهای آن را دیدیم. نکته آخر ضعف ارتباط با توده‌های مردم است.دولتی که برخی وزرای آن چند میلیارد تومان ثروت دارند و به دستگاه‌های مختلف اعلام کرده اند و ابایی هم نداشتند که با پورشه و ماشین‌های مختلف رفت و آمد کنند نمی‌تواند مشکلات جاری طبقات متوسط به پایین را درک کند و همراه مردم باشد.

اگر بخواهید به صورت تخصصی تر اشاره کنید، بزرگترین ضعف دولت در مباحث مربوط به حوزه انرژی را بفرمایید.

به نظرم نیازهایی داریم که به صورت مزمن در همه دولت‌ها وجود داشته و آن هم عدم یکپارچگی در سیاست گذاری بخش انرژی کشور است. وزارت نیرو و نفت ما هرکدام جداگانه تصمیم می‌گیرند و بعضا متضاد هم هستند و همدیگر را خنثی می‌کنند. باید به این مساله خاتمه داده شود و سیاستگذاری واحدی حاکم شود. برخی تصمیماتی که به خصوص در حوزه نفت و سیاست‌های نفتی کشور سیاست‌هایی پیش گرفته ایم و دست اندرکاران این دولت که در دولت‌های گذشته هم وزیر و مسئول حوزه انرژی کشور بوده اند، اعتقادی به کارهای داخلی ندارند. به طور مثال اگر دولت از چندین سال قبل به سمت پالایشگاه سازی می‌رفت و اینکه همه نفت خود را بتوانیم در زمان مورد نیاز به فرآورده تبدیل کنیم و بفروشیم نفت کشور و سیستم انرژی کشور تحریم ناپذیر می‌شدند. هم از دست امریکا و اروپایی‌ها بیرون می‌آمد و دچار مشکلاتی که امروز با ان مواجه هستیم نمی‌شدیم. چون فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و محصولات پالایشی تحریم ناپذیر است و می‌تواند با تانکر و به صورت جزء منتقل شود و در کشورهای همسایه خرید و فروش شود. ولی نفت به صورت نفتکش و محموله‌های بزرگ باید منتقل شود و شناسنامه دارد و قابلیت تحریم دارد و متاسفانه دچار این تحریم شدیم. پس اینکه وزیر نفت ما اعلام می‌کند که نباید پالایشگاه ساخته شود گرچه ادعایش اقتصادی است و می‌گوید صرفه اقتصادی ندارد - کما اینکه به این صورت نیست و پترو پالایشگاه‌ها اقتصادی خواهند بود - فرض هم بگیریم که این عدم صرفه اقتصادی درست باشد، وقتی کشور دچار مشکلات تحریمی هست فقط صرفه اقتصادی را نباید در نظر بگیرید. چون ضربه ای که از تحریم خوردیم بیش از ضربه ای است که از پالایشگاه سازی ممکن بود متحمل شویم. بنابراین این سیاست‌های غلط، کشور را دچار مشکلات جدی کرده که امروز می‌توان گفت برای برخی از آنها کمی دیر شده هرچند که باید همچنان به آن سمت رفت که کشور را از فروش نفت خام بی نیاز کرد

در بحث سهمیه بندی فکر می‌کنید مجلس باید طرح سهمیه بندی را اصلاح کند یا به همین منوال پیش رود؟

وقتی یک اقدام صورت می‌گیرد و عملیاتی می‌شود تقریبا این که بخواهیم به حالت اول برگردانیم غیر ممکن است. شرایط جدیدی رخ داده. اما اصلاحاتی را می‌شود روی آن انجام داد و می‌شود راجع به جزییاتی برای اصلاحش به نفع طبقات ضعیف تر بخصوص حاشیه نشینان در شهرهای بزرگ اصلاحاتی انجام داد. نکته دوم اینکه می‌شود برخی از یارانه‌های خاص و رانتی را حذف کرد و به نفع طبقات ضعیف سهمیه‌ها و قیمت را دستکاری کرد. مانند یارانه خاص و رانتی قیمت خوراک پتروشیمی‌ها که رانت بزرگی است و عدد آن مشخص است و روی آن کار شده. حتی می‌شود طرح‌های جایگزین پیشنهاد کرد که مدل بهتری اتفاق بیافتد. البته من عرض کردم اولویت اصلاح نظام مالیاتی و نظام بانکی و بعد نظام یارانه ای. در همین نظام یارانه ای می‌شد طرح‌های بهتری ارائه شود که با ارزیابی شرایط اجرا، بتوان طرحی را جایگزین طرح فعلی کرد تا هم شرایط فعلی با ثبات تر شود و هم به نفع طبقات ضعیف تر رقم بخورد و عدالت بیشتری را شاهد باشیم