رمزگشایی از سیگنال‌های جدید کاخ سفید به تهران؛ ترامپ برای مذاکره قابل اطمینان نیست

حنیف غفاری - گروه بين الملل فردا ؛ رئیس جمهور آمریکا در عرض کمتر از 24 ساعت، دوباره از ایران به علت آزادی "مایکل وایت" نظامی پیشین نیروی دریایی این کشور تشکر کرده است. ذوق زدگی خاص ترامپ از این ماجرا را می توان در پیام توئیتری وی ردیابی و پیدا کرد : "بسیار عالی است که مایکل به خانه بازگشته است. تازه رسیده است. بسیار هیجان‌انگیز است. ایران متشکریم.( به مقامات ایرانی می گویم که ) برای انجام «توافق بزرگ»، تا بعد از انتخابات صبر نکنید من پیروز انتخابات می‌شوم؛ الان شما توافق بهتری انجام می‌دهید." محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در پاسخ به ترامپ و در پیامی توئیتری نوشت : " آقای ترامپ، ما علی‌رغم تلاش‌های «زیردستان» شما، به یک تبادل بشردوستانه دست یافتیم؛ ضمن این که ما در زمان بر سر کار آمدن شما یک توافق داشتیم. ایران و دیگر شرکای برجام، هرگز میز گفتگو را ترک نکردند. مشاوران شما که بیشتر آن‌ها را هم برکنار کرده‌اید، دست به قمار احمقانه‌ای زدند. این که چه زمانی تصمیم بگیرید، این مسأله را اصلاح کنید، به خودتان مربوط است." چرا ترامپ هیجان زده است؟! رمزگشایی از هیجان خاص ترامپ در قبال آزادی "مایکل مایت"، کمی پیچیده به نظر می رسد! ترامپ قبلا در تاریخ 7 دسامبر 2019( آذرماه 1398) نیز از ایران بابت آزادی "ژیائو وانگ" جاسوس آمریکایی-چینی( که با دانشند ایرانی مسعود سلیمانی مبادله شده بود) تشکر کرد. ترامپ در آن زمان نیز در پیامی توئیتری نوشته بود: " "مرسی به ایران به خاطر مذاکرات منصفانه. می‌بینید که می‌توانیم با هم به توافق برسیم.فکر می‌کنم که این (مبادله) اتفاق فوق‌العاده‌ای برای ایران بود. بسیار عالی است که نشان بدهیم می‌توانیم کاری انجام بدهیم. این شاید مقدمه‌ای باشد برای کارهایی که می‌شود انجام داد". با این حال، حدود یک ماه بعد، ترور ناجونمردانه سردار قاسم سلیمانی و شهادت مظلومانه ایشان، به وضوح نشان داد که ترامپ کماکان به فکر پیشبرد استراتژی "فشار حداکثری بر ایران" و تقابل مطلق با نظام و مردم کشورمان می باشد. آزادی مایکل وایت ، در ازای آزادی دکتر مجید طاهری، پزشک ایرانی ساکن در ایالت فلوریدا صورت گرفت. آقای طاهری به جرم نقض قوانین یکجانبه تحریم‌های ضدایرانی آمریکا به تحمل ۱۶ ماه حبس محکوم شده بود. سوال اصلی اینجاست که چرا ترامپ با ارسال دو پیام تشکر ، درخواست مذاکره با ایران برای رسیدن به "توافق بزرگ"را مطرح کرده است؟ در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت : ترامپ قدرت مانور خود را از دست داده است نخست اینکه نظرسنجی های ایالتی و ملی در آمریکا نشان می دهد که ترامپ در وضعیت مناسبی نسبت به بایدن نامزد حزب دموکرات قرار ندارد.وی در نظرسنجی های عمومی ( ملی) با اختلاف 10 درصد از جو بایدن عقب افتاده و در ایالاتی حساس مانند ویسیکانسین، میشیگان ، فلوریدا و آریزونا نیز بازی را فعلا باخته است. در حالی که ترامپ پس از بیکاری بیش از 40 میلیون آمریکایی ( در جریان شیوع ویروس کرونا) مهم ترین مزیت رقابتی خود با دموکراتها( اقتصاد) را از دست داده است، او به فکر بهره گیری از مزیتهای دیگر در رقابت تعیین کننده آذرماه امسال با بایدن می باشد. بسیاری از اقصاددانان پیش بینی کرده اند که ترامپ قدرت مواجهه با تبعات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا در آمریکا را حداقل تا انتخابات ریاست جمهوری امسال نخواهد داشت. از سوی دیگر، بر خلاف آنچه ترامپ تصور می کرد، رویکرد سخت و نژادپرستانه وی در قبال اعتراضات مینیاپولیس و دیگر شهرهای آمریکا نیز نتوانسته است منجر به تجمیع ظرفیت هواداران ملی گرای افراطی وی در نظرسنجی ها شود. نظرسنجی اخیر "آیپسوس-رویترز" به خوبی نشان می دهد که ترامپ در وضعیت بسیار بحرانی و شکننده ای قرار دارد. در این نظرسنجی که پس از اعتراضات ضد نژادپرستی اخیر و در بجبوحه آنها منتشر شده است، 64 درصد از شرکت کنندگان با تظاهرکنندگان ابراز همدردی کرده اند و تنها 27 درصد، مخالفت خود با آنها را اعلام کرده اند. 9 درصد شرکت کنندگان نیز اعلام کرده اند که نظری دراین خصوص ندارند. فراتر از آن، 55 درصد از رای دهندگان، رویکرد ترامپ در قبال معترضین را محکوم کرده اند.نکته جالب توجه اینکه در میان جمهوریخواهان نیز 67 درصد رای دهندگان، از اقدامات ترامپ در قبال معترضین حمایت کرده اند.به عبارت بهتر، بر خلاف محاسبه اولیه ترامپ، حتی 33 درصد از جمهوریخواهان نیز از عملکرد وی در قبال اعتراضات و سرکوب آنها ناراضی هستند. اهمیت مسئله ایران برای ترامپ ترامپ امید اندکی دارد که بتواند در مدت زمان کمتر از شش ماه باقیمانده تا انتخابات ریاست جمهوری امسال، بار دیگر سبد رای خود را به مانند انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 تکمیل و آرای سرگردان و خاکستری را به سود خود به گردش در بیاورد.در چنین شرایطی ترامپ به فکر ایجاد مزیتهای جدید انتخاباتی و سیاسی برای خود می باشد. یکی از این موارد، پرونده مذاکره با ایران می باشد. واقعیت امر این است که ترامپ از یک سو قدرت بازگشت به برجام را ندارد، زیرا عقب نشینی از تصمیم خود را مترادف با اعتراف رسمی به شكست در قبال خروج از توافق هسته ای با ایران می داند.اما از سوی دیگر، معتقد است که اگر بتواند به هر قیمت ممکن، توافقی با ایران در مدت زمان اندک باقیمانده تا انتخابات ریاست جمهوری صورت دهد، این موضوع می تواند تا اندازه ای ناکامی و شکست وی در دیگر حوزه های سلامت و اقتصاد را جبران کند. پاسخ محمد جواد ظریف به ترامپ نیز نشان می دهد که ایران برای بازگشت آمریکا به میز مذاکره، تنها یک راه را در نظر گرفته و آن، بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای و تعلیق دوباره تحریمهای یکجانبه ایران است. توئیت اخیر ترامپ در قبال مذاکره با ایران و تشکر خاص وی بابت آزادی "مایکل وایت"،نوعی سیگنال "التماس و مذاکره" از سوی کاخ سفید محسوب می شود و جنس آن، تا حدودی با آنچه در جریان آزادی "ژیائو وانگ"در سال گذشته مشاهده کردیم متفاوت است. دستگاه سیاست خارجی باید چه کند؟ آنچه مسلم است اینکه خطوط قرمز دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در قبال چنین سیگنالهایی باید مشخص باشد. نباید فراموش کرد که افرادی مانند "ریچارد نفیو"،" ایلان گلدنبرگ"،"ویلیام برنز" و " جک سولیوان" که اتفاقا اکثرا از اعضای ارشد حزب دموکرات در حوزه سیاست خارجی و از بانیان انعقاد برجام بوده اند نیز از ایران خواسته اند تا میز مذاکره بزرگ تری را برای انجام "توافق جامع " بچیند! منظور دموکراتها نیز از توافق جامع، توافقی است که در آن بند غروب آفتاب ( Sunset ) در برجام حذف شده و محدودیتهایی بر فعالیتهای منطقه ای و موشکی کشورمان اعمال شود.آنچه مسلم است اینکه جمهوری اسلامی ایران، هرگز بر روی حضور یا عدم حضور دموکراتها یا جمهوریخواهان حسابی بازنکرده و نخواهد کرد. در این میان ، تنها راه حل و فصل بحرانی که آمریکا به دست خود و در قبال برجام به وجود آورده است، بازگشت به توافق هسته ای، تعلیق تحریمهای یکجانبه و جبران خسارات ناشی از دو سال خروج آمریکا از برجام می باشد.فراتر از آن، بدیهی است که جمهوری اسلامی ایران، "توافق جامع" ، "توافق مکمل برجام"، " توافق ثانویه "یا هرگونه توافقی که محصول آن کاهش قدرت موشکی و منطقه ای کشورمان باشد را ( چه از سوی ترامپ و چه از سوی بایدن) نخواهد پذیرفت. ديپلمات هاي ايراني حتما بايد اين مساله را مدنظر داشته باشند كه ترامپ براي مذاكره به هيچ وجه قابل اطمينان نيست.