سالیوان پرونده ایران را از بلینکن گرفت

«محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر، دو شنبه شب با «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید تلفنی گفتگو کرد. به گزارش الجزیره، طی این گفت‌وگوی تلفنی پرونده‌های گوناگون از جمله توافق هسته‌ای با ایران مورد بررسی قرار گرفت. در حالی که در ماه‌های گذشته، قطر یکی از دولت‌های میانجی در مسئله هسته‌ای ایران بوده، گفت‌وگوی سالیوان نشانه‌ای جدی از تضعیف نقش وزارت خارجه امریکا در پرونده هسته‌ای ایران است. در دولت بایدن اغلب اوقات، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا به طور سنتی سیاست‌های امریکا را در برخورد با مذاکرات با ایران تعیین و در این باره اظهار نظر می‌کرد، ولی در شرایط کنونی آخرین اظهارنظر مستقیم او درباره توافق احتمالی با ایران به هفته نخست تیرماه برمی‌گردد، زمانی که او گفت که هیچ توافق هسته‌ای جدیدی با ایران روی میز نیست. جدید‌ترین اظهارنظر بلینکن مربوط به دفاع او از رابرت مالی است. بلینکن در قالب دفاع از رابرت مالی، با بیان اینکه «رابرت مالی» خود را وقف کشورش کرده، گفت ما به هدف‌مان در «عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای» ادامه می‌دهیم. طی همین مدت، تعداد اظهارنظر‌های جیک سالیوان در مقام مشاور امنیت ملی افزایشی قابل توجه نشان می‌دهد. انتظار می‌رود، جدی شدن پرونده مناقشه‌برانگیز رابرت مالی نیز روند تقویت شورای امنیت ملی کاخ سفید در پرونده ایران را سرعت بدهد. جیک سالیوان، سه روز قبل، در بخشی از گفتگو با شبکه سی‌بی‌اس در پاسخ به این سؤال که آیا دولت امریکا به هرگونه تفاهمی بر سر محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران یا موضوع آزادسازی زندانیان امریکایی از ایران نزدیک است یا نه، گفت: «ما برای آزادی چهار شهروند امریکایی که به طور غیرعادلانه در ایران زندانی شده‌اند، سخت تلاش کرده‌ایم. در واقع از روز ورود رئیس‌جمهور بایدن به کاخ سفید روی این موضوع کار کرده‌ایم.» سالیوان افزود: «ما با ایران هم تماس‌های غیرمستقیمی در این زمینه داشته‌ایم تا به توافقی در زمینه آزادی آن‌ها دست پیدا کنیم. متأسفانه در حال حاضر به تفاهم نرسیده‌ایم.»‌سالیوان، پیش از این هم ۱۸ تیرماه درگفت‌وگو با صدای امریکا گفته بود که دولت جو بایدن با هدف آزاد کردن امریکایی‌های بازداشت‌شده در ایران، با جمهوری اسلامی «مذاکرات غیرمستقیم» دارد.

 مالی بیش از حد نرم بود؟!

در حالی که شورای امنیت ملی کاخ سفید در مقایسه با وزارت امور خارجه، به طور سنتی تعامل بیشتری با اسرائیلی‌ها دارد، انتظار می‌رود، در دور جدید سیاستگذاری در امریکا، نقش و نفوذ اسرائیلی‌ها در شکل دهی به روند مذاکرات با ایران جدی‌تر شود. سی‌ان‌ان، روز دو شنبه در گزارشی، تأثیر برکناری رابرت مالی بر پرونده هسته‌ای ایران را بررسی کرده و نوشته که پس از انتخاب بایدن، رابرت مالی در سال ۲۰۲۱ به عنوان فرستاده در امور ایران منصوب و به یک چهره اصلی در مذاکرات برای بازگشت به توافق تبدیل شد. به نوشته سی‌ان‌ان، منتقدان مالی، از جمله ایرانیان ضد جمهوری اسلامی در خارج از کشور، محافظه‌کاران ایالات متحده و حامیان اسرائیل، او را به همدلی بیش از حد با جمهوری اسلامی و بیش از حد سختگیرانه نسبت به دشمن اصلی آن، اسرائیل، متهم کرده‌اند. جاوید قربان اوغلی، یک دیپلمات بازنشسته، به یک رسانه ایرانی گفته است که مالی «تمایلاتی به ایران دارد» که به گفته او «لابی‌های نزدیک به اسرائیل» را علیه او بسیج کرده است. با این حال، کسانی که از نزدیک با مالی کار کرده‌اند، موافق نیستند که این چهره ۶۰ ساله نسبت به ایران بسیار نرم بوده است. علی واعظ، مدیر پروژه ایران در IGC در گروه بحران بین‌المللی می‌گوید «کسانی که این دولت را به «نرم‌بودن بیش از حد» در قبال ایران متهم می‌کنند، برای توضیح اینکه چرا امریکا اکنون تحریم‌های بیشتر و نه کمتری علیه ایران نسبت به زمان روی کار آمدن پرزیدنت بایدن دارد، مشکل خواهند داشت.» گابریل ورونا، یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه امریکا و مشاور ویژه سابق گروه اقدام ایران می‌گوید که «رویکرد مالی این بود که از قبل امتیازاتی را به ایران در قالب (تعلیق) تحریم‌ها در تلاش برای ایجاد حسن نیت ارائه کند. او این تصور را که فشار اهرم‌های بیشتری ایجاد می‌کند رد می‌کرد». ورونا گفته که خروج احتمالی مالی احتمالاً به این معنی است که «معامله بزرگ» با ایران حاصل نخواهد شد، «اما تلاش‌های دولت برای دستیابی به یک «توافق محدود» همچنان ادامه دارد»، چیزی که تل‌آویو احتمالاً مشکل کمتری با آن خواهد داشت.

 سالیوان با اسرائیل مشکل کمتری دارد

روزنامه اسرائیلی هاآرتص روز یک شنبه این هفته، در حالی از شکل‌گیری چیزی «شبیه یک توافق‌نامه غیرمکتوب» و همچنین شروع «اجرای بخش قابل‌توجهی از آن در حال حاضر» صحبت کرده که اواخر خردادماه چند نماینده کنست فاش کردند که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در یک جلسه پشت در‌های بسته، از مذاکرات ایران و امریکا که رسانه‌ها درباره آن گزارش منتشر کرده بودند، به عنوان نزدیک شدن به یک «توافق کوچک، نه یک توافق» یاد کرده، آن را کم‌اهمیت جلوه داده بود و گفته بود: «آنچه در حال حاضر میان واشنگتن و تهران در دستور کار است، یک توافق هسته‌ای نیست، یک توافق کوچک است که ما قادر خواهیم بود با آن کنار بیاییم.»

ناظران تأیید می‌کنند در حالی که مشکلات اسرائیلی‌ها با رابرت مالی به قدری گسترده بود که در جریان سفر او به به تل‌آویو در آبان‌ماه ۱۴۰۰، نفتالی بنت نخست‌وزیر وقت حاضر به دیدار با او نشد، برکناری رابرت مالی، تعامل امریکا با اسرائیل را در پرونده هسته‌ای ایران که حالا در اختیار شورای امنیت ملی مکاخ سفید قرار گرفته بیشتر خواهد کرد. اواسط خردداد ماه امسال منابع آگاه در تل آویو گفتند که بلینکن برای به حاشیه راندن پرونده اتمی ایران تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری امریکا، سفر از قبل پیش‌بینی شده خود را به اسرائیل به بهانه کمبود وقت لغو کرده است. این در حالی است که سالیوان از زمان تصدی سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید، بار‌ها به تل‌آویو سفر کرده است.

منبع: روزنامه جوان