غرق شدن جنگل‌ها و گونه‌های جانوری دوران ژوراسیک/ دستور وزارت نیرو به سازمان محیط‌زیست: مانع ساخت سد نشوید!

سرویس اجتماعی فردا؛ حامد فراهانی: پس از کش و قوس های فراوان میان مسئولین وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست و فعالان محیط زیست برای جلوگیری از ساخت سد شفارود سرانجام عملیات اجرایی شدن این سد صادر شد.

در سال 82 این پروژه از وزیر جهاد کشاورزی، وزیر نیرو و رییس سازمان حفاظت محیط زیست وقت مجوز ساخت دریافت کرد و براین اساس، تفاهمنامه ای بین این سه نهاد به امضاء رسید و بعد از آن، ساخت سد از سوی شرکتی چینی آغاز شد. در طول مدت 10 سال تا سال 92 ساخت این سد به کندی پیش رفت تا اینکه این پروژه در سال 92 در حالی که فقط 6 درصد پیشرفت فیزیکی داشت با روی کار آمدن دولت یازدهم و با دستور سازمان حفاظت محیط زیست بار دیگر متوقف شد.

ایجاد سد در استانی پرباران کار بیهوده ای است

اما با توجه به اینکه استان گیلان خود از پرباران ترین استان های کشور است بسیاری از فعالان و دوستداران محیط زیست ساخت این سد را کار بیهوده ای تلقی می کردند به نحوی که حتی بسیاری از انجمن های محیط زیستی نیز بیانیه هایی را در اعتراض به ساخت این سد صادر کردند.

مسئولین امر هم برای ساخت این سد توجیهات خود را دارند که تأمین آب شرب شهرستان های رضوانشهرو پره سر، تامین آب کشاورزی نزدیک به 10830 هکتار از اراضی منطقه طرح، تامین آب صنعتی ( صنایع چوکا )، تولید انرژی برق آبی ( دو واحد نیروگاهی هرکدام به توان 8/3 مگاوات ساعت )، کنترل سیلاب های فصلی و توسعه آبزی پروری از جمله این اهداف است در حالیکه مردم محلی این مناطق نیز با ساخت این سد مخالفت هایی را دارند به طوریکه 1500 امضاء از مردم بومی و غیربومی برای جلوگیری از ساخت این سد جمع‌آوری شد.

ساخت سد شفارود کاری غیرکارشناسی

اما عده ای از فعالان محیط زیست نیز ساخت این سد را یک کار غیرکارشناسی می دانند چراکه در ابتدا قرار بود 350 هکتار از این جنگل ها تخریب شود اما با کمی پیگیری این مقدار به 93 هکتار کاهش و ارتفاع تاج سد کاهش پیدا کرد از این میان هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی کشور در گفتگو با خبرنگار «فردا» می گوید: زمانی که با یک سال اعتراض و پیگیری ارتفاع تاج سد کاهش می یابد نشان دهنده این است که کار از ابتدا کارشناسی نشده بوده است مگر به همین راحتی است که در چنین پروژه عظیمی با یک اعتراض و پیگیری تا این حد تغییرات ایجاد شود البته توجیهات فنی آنها هم از ابتدا توجیهات مناسبی نبوده است اگر این توجیهات درست بود نباید ارتفاع تاج سد را تغییر می دادند و این نشان دهنده غلط بودن توجیهات اولیه است.

محمد درویش, مدیر آموزش سازمان حفاظت محیط زیست نیز درباره تاثیر سد بر محیط زیست گفته است: نظام هیدرولیکی رودخانه‌هایی که بر روی آن‌ها سد احداث می‌شود به هم می‌خورد. تنوع زیستی در این رودخانه‌ها از میان می‌رود. در نتیجه برای سد شفارود نیز این اتفاق می‌افتد و آبی بی‌کیفیت وارد خزر خواهد شد که تنها یکی از نتایج آن نابودی زندگی پرندگان منطقه است.

کوچ اجباری برخی از روستاها با آبگیری سد شفارود

همچنین دوریش می گوید: در نتیجه همه فشارهایی که سازمان محیط زیست به دولت برای ساخت سد شفارود آورد، این سد کوچک شد. البته از نظر ما حتی یک درخت هم نباید قطع شود. اصلا چرا ما باید در منطقه‌ای که بارش زیاد است نگران کمبود آب باشیم؟

با آبگیری سد شفارود احتمال کوچ مردم سه ‌روستای "شالم"، "دوران" و "سرک" نیز وجود دارد. سه روستایی که بیش از 500 خانوار دارد.

سازمان حفاظت محیط زیست مانع ساخت سد شفارود نشود

اما با تمام این تفاسیر وزارت نیرو از سازمان حفاظت محیط زیست می خواهد که مانع اجرای ساخت این سد نشود و برای ادامه فعالیتش مجوز صادر می کتد به طوریکه در جلسه بیست و پنجم شورای عالی آب که در تاریخ نوزدهم خردادماه سال جاری برگزار شد، گزارش های این پروژه و همچنین گزارش سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو بررسی شد و در نهایت مصوب شد " با توجه به اینکه برای اجرای سد شفارود در استان گیلان، اعتبارات مورد نیاز مصوب شده و بر اساس توافقات انجام گرفته در کارگروه تشکیل شده با محوریت جناب آقای دکتر کلانتری، وفق مصوبات هجدهمین جلسه شورای عالی آب، تصمیمات نهایی در این زمینه اتخاذ و نیز ابلاغ شده است. لذا ضروری است عملیات اجرایی سد مذکور ادامه یابد و سازمان حفاظت محیط زیست کشور مانع از اجرای این پروژه نشود."

این مصوبه شورای عالی آب کشور ظرف روزهای اخیر برای اجرا به شرکت آب منطقه ای گیلان و سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ شده است. پیرو ابلاغ این مصوبه، شرکت CAMCE از چین با مشارکت شرکتهای ژیان ، بانه و نیروتوان از ایران کار ادامه ساخت این سد را بر روی رودخانه شفارود در فاصله 2.5 کیلومتری شهرستان رضوانشهر و 65 کیلومتری کلانشهر رشت آغاز کردند. این سد در حال حاضر همان پیشرفت فیزیکی 6 درصدی سال 92 را دارد اما شرکت آب منطقه ای گیلان برنامه ریزی کرده که عملیات اجرایی این سد در نیمه نخست سال 97 به پایان برسد.

زیر آب رفتن جنگل های دوران ژوراسیک

جنگل های هیرکانی شمال کشور که قدمت چندین میلیون ساله دارد علاوه برارزش های بسیار بالای زیست محیطی به خاطر گونه ها و نوع خاص پوشش گیاهی آن، یکی از چاذبه های گردشگری نیز به حساب می آیند به طوری که فاطمه ظفرنژاد پژوهش‌گر آب و توسعه پایدار می‌گوید سد شفارود اراضی جنگلی، زمین‌ها و تاسیسات گردشگری را زیر آب می‌برد.

متصدی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز اوایل امسال اعلام کرد: «وزارت نیرو بر اساس مصوبه دولت و ابلاغ معاون اول رییس جمهوری، گزارش ارزیابی 90 هکتاری سد شفارود را تهیه و به سازمان محیط زیست ارسال کرد.»

وی با بیان اینکه این گزارش در سازمان محیط زیست در حال بررسی است اظهار کرد: «زمانی برای اعلام نظر برای آن تعیین نشده است اما به دلیل حساسیتی که این پروژه دارد باید تمام مباحث کارشناسی را با دقت مورد بررسی قرار دهیم.»

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در همان فروردین ماه اعلام کرده بود: اکنون پروژه سد شفارود متوقف است و تا نتیجه نهایی گزارش نیز متوقف خواهد ماند.

اما متصدی در مورد تایید یا عدم تایید گزارش ارزیابی زیست محیطی ساخت سد شفارود تاکنون پاسخی به خبرنگار «فردا» نداده است.

کاشت چند نهال به جای درختان دوران ژوراسیک

در کشور ما متاسفانه دانش ضمنی خودمان کنار گذاشته شده و فقط در حال کپی برداری از دانش صریح کشورهای دیگر هستیم. در کشوری مانند ایالات متحده امریکا طی سالیان زیاد سدهای متعدد و زیادی روی رودخانه ها ایجاد شد اما هم اکنون آنها به این نتیجه رسیدند که با این کار اکوسیستم طبیعت را بر هم زده اند و هم اکنون در حال تخریب سدهایی هستند که طی سالیان سال ساخته بودند.

اما مسئولان امر با صرف نظر کردن از عواقب ایجاد سد در جنگل های کشور تنها به دنبال ساخت و توسعه سدسازی در طبیعت چندین میلیون ساله کشور هستند بدون اینکه به از بین رفتن اکوسیستم آن توجهی داشته باشند و تنها به کاشت چند نهال بجای این درختان کفایت می کنند و کار غیرکارشناسی و غیرمسئولانه خود را توجیه می کنند.