سدیم تری پلی فسفات ترکیبی بسیار کارآمد در مواد افزودنی شوینده است. این ترکیب شیمیایی نقش های متفاوتی در عملکرد شوینده ها و از بین بردن آلودگی ها ایفا می کند. سدیم تری پلی فسفات یون فلزات سنگین می باشد؛ این ترکیب در فرآیند شستشو، می تواند مولکول های مواد شوینده را تشکیل دهد تا نمک فلز نا محلول بدست آید و همچنین توانایی شستشو را کاهش می دهد تا عملکرد شوینده کاملا از بین رود. بنابراین این ماده لازم است اضافه شود تا آب حاوی یون های فلزات سنگین را به مواد بی ضرر در مواد شوینده تبدیل کند. سدیم تری پلی فسفات برای یون های فلزات سنگین،  قلیاییت قوی دارد و می تواند آنها را آب بندی کند و اثرات سوء بر شستشو را از بین برد.

سدیم تری پلی فسفات چیست؟

سدیم تری پلی فسفات (STPP) یک ترکیب معدنی جامد می باشد که در طیف وسیعی از محصولات مانند شوینده های خانگی، فرآیند های تمیز کاری صنعتی، در مواد غذایی انسان ، خوراک دام ها و تولید سرامیک نیز بکار می رود.

سدیم تری پلی فسفات  به طور گسترده ای در شوینده های لباسشویی و ظرفشویی، تمیز کننده های توالت و سطوح استفاده می شود. این ترکیب شیمیایی با ایجاد تعدادی از عملکرد ها از جمله” سختی آب ” ، بافری کردن pH ، جلوگیری از رسوب و امولسیون سازی خاک، هیدرولیز چربی و ذرات کثیف حل کننده و پراکنده باعث می شود تا سورفاکتانت ها به طور موثر  بتوانند عمل کنند. این ماده شیمیایی به دلیل خواص شیمیایی و فیزیکی که دارد، توزیع یا به اتمسفر منتقل نمی شود و بنابراین انتظار نمی رود که از طریق رسوب اتمسفر در خاک قرار بگیرد. سدیم تری پلی فسفات بسیار محلول در آب می باشد و این خاصیت به طور قابل توجهی به لجن فاضلاب و در نتیجه با پخش لجن به خاک منتقل نمی شود. بر اساس اطلاعات گزارش شده تکمیلی، سدیم تری پلی فسفات جهش زا یا ژنوتوکسیک در نظر گرفته نمی شود. مطالعه مسمومیت طولانی مدت خوراکی هیچ شواهدی از پتانسیل سرطان زایی این ترکیب در یک مطالعه مزمن روی موش ها نشان داده نشده است. و همچنین در دوزهای آزمایش شده سدیم تری پلی فسفات هیچ شواهدی از اثرات نا مطلوب تولید مثل یا رشد در گونه های مختلف وجود ندارد و گزارش داده نشده است.

خطرات استفاده از سدیم تری پلی فسفات

 تا کنون هیچگونه خطر زیست محیطی مربوط به استفاده از سدیم تری پلی فسفات در مواد شوینده در خاک یا هوا گزارش داده نشده است. این ماده موجود در فاضلاب خانگی به عنوان یک ماده تشکیل دهنده محصولات شوینده خانگی، عمدتا از طریق مخازن سپتیک، سیستم های تصفیه فاضلاب، نفوذ یا سایر سیستم های فاضلاب مستقل به محفظه آب تخلیه می شود. از آنجا که این ترکیب شیمیایی یک ماده غیر آلی است، مطالعات تجزیه بیولوژیکی قابل کاربرد نیست. با این حال، سدیم تری پلی فسفات می تواند هیدرولیز شود، در نهایت به ارتو فسفات، که توسط جلبک ها و یا توسط میکرو ارگانیسم ها می تواند جذب شود، تبدیل شود. بنابراین این ترکیب در نهایت به چرخه فسفر طبیعی جذب می شود.

مطالعات منتشر شده درک بیوشیمیایی را تأیید می کند، سدیم تری پلی فسفات به تدریج توسط فعالیت بیوشیمیایی در لوله های فاضلاب و در داخل فاضلاب و همچنین در محیط طبیعی آبزیان هیدرولیز می شود. پایگاه داده سم شناسی نشان داده که سدیم تری پلی فسفات سمیت حاد کمی برای پوست دارد. در حداکثر غلظت قابل دستیابی سدیم تری پلی فسفات که می تواند از نظر فنی ایجاد شود، تا به حال هیچ علامت بالینی قابل توجهی مشاهده نشده جز واکنش های سازگار با قرار گرفتن در معرض گرد و غبار تحریک کننده. داده های تجربی که با فرمولاسیون مواد شوینده حاوی سدیم تری پلی فسفات در دسترس است، نشان داده که در شرایط استفاده معمول، حساسیت تماس پوستی وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، هیچ گزارشی از وقوع حساسیت پوستی مرتبط با قرار گرفتن در معرض این ماده شیمیایی در مصرف کنندگان وجود ندارد.

کاربرد های سدیم تری پلی فسفات

1. پاک کنندگی:  ترکیب سدیم تری پلی فسفات در مواد شوینده و پاک کننده بسیار استفاده می شود و همچنین منجر به نفوذ عمیق مواد شوینده به الیاف لباس و سایر سطوح می شود و در نتیجه با ایجاد کی لیت با یون های سخت کننده آب به ایجاد کف و حباب بیشتر نیز کمک کرده و خاصیت دیسپرس کنندگی را نیز افزایش می دهد. به علت خاصیت قلیایی، این ترکیب می تواند در از بین بردن لکه ها کمک کند و همچنین با خنثی کردن اسید موجود در آب آن را نرم و تصفیه کند.
2. افزودنی غذایی: این نمک می تواند باعث طراوت و تازگی در غذا های دریایی و گوشت شود و همچنین سرعت فاسد شدن این مواد غذایی را می تواند کاهش دهد. این ماده شیمیایی به حفظ رنگ طبیعی گوشت و ماهی های بسته بندی شده یا کنسرو کمک می کند و باعث بهبود بافت آنها می شود که این امر به کاهش سرعت خشک شدن مواد غذایی و نگه داشتن رطوبت آن ها صورت می گیرد.
3. عامل برنزه سازی برای چرم:  از سدیم تری پلی فسفات به عنوان یک برنزه کننده عالی برای چرم ها استفاده می شود. و همچنین از این ماده شیمیایی می توان به عنوان یک عامل مقاومت در برابر روغنی شدن در تولید کاغذ نیز استفاده کرد.
4. دیگر کاربرد ها:  از دیگر کاربرد های این ترکیب شیمیایی می توان به  صنایع معدن، تصفیه آب، پالایش نفت و متالوژی اشاره کرد.

آنالیز سدیم تری پلی فسفات

سدیم تری پلی فسفات با ظاهری پودری به رنگ سفید شناخته شده و ویژگی های آن سبب می شود تا این ماده در صنایع مختلف به ویژه در تولید مواد شیمیایی تجاری جایگاه منحصر به فردی پیدا کند. ویژگی های آنالیز شده را در زیر برایتان شرح می دهیم:

• حلال در آب و نامحلول در اتانول
• سفیدی معادل 90 الی 2 درصد می باشد
• میزان سمی بودن تقریبا برابر صفر
• ظاهر پودری سفید رنگ چند وجهی دارد
• pH  محلول 1 در محدود 9 الی 10 می باشد
• فرمول شیمیایی Na₅PO₃O₁₀.nH₂O
• حلالیت در آب معادل 14 گرم در لیتر است
• جرم مولکولی معادل 864 گرم بر مول می باشد
• دمای ذوب معادل 622 درجه سانتی گراد است
• چگالی معادل 62 گرم بر سانتی متر مکعب است
• درجه خلوص محصول معادل ۳۷ و ۵۷ (نوع لایت) و ۹۸ درصد