چراغ اول حل مشکل نشر روشن شد
آیا دستور محمدباقر قالیباف می‌تواند راهگشا باشد؟
حرف از معضلات و چالش‌های صنعت نشر در همه این سالهای گذشته از زبان سیاستمداران تنها وجهی تزئینی داشته است، آنها معمولا به بهانه مناسبت‌های خاصی همچون هفته کتاب و کتابخوانی چند جمله‌ای در رثای اهمیت کتابخوانی گفته‌اند و گذشته‌اند، اما دیروز محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در کنار این گفته‌ها مصداق‌های آشکاری از چالش‌های صنعت نشر برشمرد و خواستار رفع این مشکلات شد. این اشاره از جایی مهم به نظر می‌رسد که به باور بسیاری از اهالی این حوزه یکی از چالش‌ها از خلاهای قانونی پیرامون صنعت نشر است. اما حالا که رئیس قوه مقننه در این راه چراغ اول را روشن کرده باید پرسید مهم‌ترین چالش فعالان این حوزه چیست؟ پای حرف برخی از ناشران نشستیم تا به پاسخ احتمالی این پرسش برسیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی از کمیسیون فرهنگی مجلس خواسته است تا در رفع موانع صنعت نشر و نظام مند کردن فرایند نظارت محتوایی بر کتاب ها تسریع کنند، چراکه وقت فعالان این حوزه را می گیرد. اما مهم‌ترین مشکلات این صنعت چیست؟
اسماعیل سلطانی ـ مدیر انتشارات واژه‌پرداز اندیشه
مساله مهم؛ نبود نقدینگی ناشران
یکی از مهم‌ترین مشکلات در این حوزه مربوط به کمبود نقدینگی ناشران می‌شود. این موضوع به حوزه اقتصادی خود مردم برمی‌گردد. شبکه ترویج کتاب به واسطه تامین مالی مردم است که شکل می‌گیرد. بسیاری از ارگان‌ها بودجه‌های مختلف از جمله رفاهی و فرهنگی و غیره دارند اما چه اشکالی دارد که بودجه اندک کتاب هم داشته باشیم؟ کشور ما مبنایی ایدئولوژیک دارد. اما ارگان‌هایی هستند که هزینه و بودجه‌شان را صرف ترویج نشرهای برانداز می‌کنند! مشکل کتاب امروز شبیه مشکل داروی امروز است، وقتی قدرت خرید مردم پایین باشد کتاب از سبد کالای فرهنگی مردم خواه ناخواه حذف می‌شود. برخلاف ذهنیت غالب مساله حوزه نشر مساله کاغذ نیست، وقتی قدرت خرید مردم خوب باشد کتاب با کاغذ گران هم که باشد مردم خریداری می‌کنند.
حسن سعیدی ـ مدیر انتشارات آستان قدس
سریال تعطیلی کتابفروشی‌ها
مهم‌ترین مساله کنونی در حوزه نشر مواد اولیه آن به ویژه کاغذ است. این مساله حل نشده صنعت نشر است که تدام آن منجر به این شده است که کتاب گران شود و خریداری نداشته باشد. این مساله در حالی مشکل بزرگی برای صنعت نشر است که برای دولت به لحاظ ریالی شاید هزینه چندانی نداشته باشد. اما به لحاظ معنوی یکی از راهبردی‌ترین موضوعاتی است که این صنعت با آن رو به روست. در این راه چه نحوه نظارت بر توزیع کاغذ و چه به بهره‌برداری رسیدن کارخانجات نیمه‌تعطیل تولید کاغذ می‌تواند بخشی از این مشکل را حل کند. مساله دیگر مربوط به خود کتابفروشی‌هاست چرا که یکی از اضلاع اصلی چرخه صنعت نشر هستند، اما به دلیل ضعیف بودن بازار این کتابفروشی‌ها در حال تعطیل شدن هستند. این حوزه هم از جمله مسائلی است که دولت و حاکمیت توان ورود و حل آن را دارند.
امیر حسین‌زادگان ـ مدیر انتشارات ققنوس
کتاب‌سازی به جای کتاب‌فروشی
مشکلات اقتصادی برخی ناشران را وادار کرده است که شمارگان کتاب‌هایشان را به ۱۰۰ نسخه برسانند. از سوی دیگر بازار کتاب‌سازان رونق بسیاری پیدا کرده است. در سال جاری از شدت قاچاق کتاب تا حدودی کاسته شده است، اما در مقابل کتاب‌سازی رونق جدی گرفت. بسیاری از ناشران صبر می‌کنند تا کتاب ناشر دیگر گُل کند، بعد عین آن را منتشر و روانه بازار می‌کنند. این خود آسیب و زیان چیز دیگری برای نشر و ناشر ندارد. طبیعتاً هر چه کتاب گران‌تر شود، مشتری آن نیز کمتر می‌شود، اما در دوره فعلی شمارگان نشر افت قابل توجهی پیدا کرده است. برخی از ناشران کتاب‌‌ها را در شمارگان 100 تا نهایت 200 نسخه منتشر می‌کنند، همان تعداد نسخه‌های محدود هم گاهی فروش نمی‌رود. با وجود اینکه کرونا موجب شد که مردم به سمت کتاب و کتابخوانی بیشتر سوق پیدا کنند، مشکلات اقتصادی هم تأثیر خاص خود را گذاشته است، قیمت کتابی که سال گذشته 40 هزار تومان بوده اکنون به 100 هزار تومان رسیده است، طبیعی است که به نسبت سالهای گذشته کتاب کمتری فروش می‌رود.