خزر آب می‌رود!

مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر گفت: طبق تحقیقات علمی و رصد روند کنونی تغییر مؤلفه‌های اقلیمی مؤثر بر بیلان آبی دریای خزر، پیش‌بینی می‌شود تراز آب خزر تا سال ۲۱۰۰ میلادی تحت تاثیر شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه کاهش یابد و از وسعت دریای خزر کاسته شود که در صورت تحقق، بر سواحل ایران به‌ خصوص جنوب شرق خزر تاثیر قابل‌ ملاحظه‌ای خواهد گذاشت.

کد خبر : 1238170

پنج کشور حاشیه دریای خزر در سال ۲۰۰۳ ( ۱۳۸۲) «کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر» موسوم به «کنوانسیون تهران» را امضاء کردند. این کنوانسیون ۱۲ اوت ۲۰۰۶ (۲۱ مردادماه ۱۳۸۵) لازم الاجرا شد و همه کشورها این معاهده را به عنوان یک واقعه مهم زیست محیطی جشن گرفتند و از آن پس این روز را به نام «روز دریای خزر» نامیدند. 

وسعت دریای خزر ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع است که طول سواحل آن به ۷۰۰۰ کیلومتر می رسد. کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان این دریاچه را در برگرفته‌اند؛‌ دریاچه‌ای که این روزها با کاهش سطح آب روبروست.

دکتر سیده معصومه بنی‌هاشمی   ضمن اشاره به فعالیت‌های مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر به تشریح وضعیت تراز آبی آن پرداخت و اظهارکرد: یکی از محورهای مهم و اصلی فعالیت‌های مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر وزارت نیرو، رصد بیلان آبی دریای خزر و نوسانات آب، آثار آن بر سواحل و میزان پیشروی و پس‌روی دریا است. گزارش‌های دوره‌ای نوسانات آب دریای خزر هم بر اساس اطلاعات ایستگاه‌های تراز سنجی مستقر در سواحل جنوبی دریای خزر و هم بر مبنای بررسی علل و عوامل در حوزه مطالعات هیدرواقلیمی و منابع ورودی رودخانه‌ای از سوی این مرجع وزارت نیرو تهیه و منتشر می‌شود.

مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر وزارت نیرو، با اشاره به آخرین نتایج به دست آمده گفت: بر اساس آخرین یافته‌ها (در مقیاس سال شمسی)، سطح آب دریای خزر در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰، معادل ۲۶ سانتی‌متر کاهش یافت. این کاهش در شرایطی است که در سال ۱۴۰۰ نیز سطح آب ۲۴ سانتی‌متر کاهش یافته بود. در مجموع در طی دو سال اخیر سطح آب خزر حدود ۵۰ سانتی‌متر کاهش یافته است این در حالیست که از سال ۱۳۷۴ شمسی (۱۹۹۵ میلادی) تاکنون سطح آب دریای خزر روندی کاهشی داشته و طی این مدت حدود دو متر از ارتفاع آب این دریا کم شده است.

بنی‌هاشمی درباره عوامل موثر بر کاهش سطح آب دریای خزر گفت: دریای خزر یک دریای نوسانی است و ویژگی بارز آن برای ساحل‌نشینان افزایش و کاهش متناوب سطح آب دریاست. از سال ۱۸۳۷ میلادی که اولین ایستگاه اندازه‌گیری تراز آب در منطقه باکو تاسیس و رصد دستگاهی نوسات آب دریای خزر ثبت شد و مورد استناد قرار گرفت، رفتار دریای خزر نشان دهنده فراز و فرود سطح آب با شدت و حدت متفاوت بوده است. قدیمی‌ترین ایستگاه ترازسنجی سطح آب دریای خزر در کشور ما،ایستگاه انزلی است که در سال۱۳۲۰ شمسی راه‌اندازی شد و یافته‌های آن نیز حکایت از رفتار نوسانی متنوع دریای خزر دارد.

افزایش ۲.۵ متری سطح آب دریای خزر تا سال ۱۳۷۴

مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر افزود: سطح آب دریا از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۷۴ افزایشی بود. در این بازه زمانی حدودا ۲.۵ متر سطح آب دریای خزر افزایش یافت. بعد از این دوره روند کاهشی سطح آب دریای خزر آغاز شده است. در این بازه زمانی مطالعات وسیع‌تری انجام شده و عوامل مختلف مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین عوامل موثر بر منابع آب دریای خزر، مولفه‌های اقلیمی است، اظهارکرد: حوضه آبریز خزر ۳.۵ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد که حدود پنج درصد آن در ایران واقع است و سایر محدوده حوضه آبریز دریای خزر در هشت کشور دیگر قرار دارد. از مهمترین مولفه‌های موثر بر تراز آبی خزر، میزان بارندگی‌ها و ورودی آب رودخانه‌هاست. میزان آبی که از رودخانه‌ها به دریا وارد می‌شود، مهمترین عامل افزایش سطح آب است و بارش روی سطح دریا در ردیف دوم اهمیت قرار دارد.

یک متر از سطح آب دریای خزر سالانه تبخیر می‌شود

مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر با اشاره به اینکه مهمترین عامل هدررفت آب، تبخیر آب از سطح دریا است که عدد قابل توجهی محسوب می‌شود، تصریح کرد: این میزان در سواحل و بخش‌های مختلف خزر متغیر است. به‌طور میانگین یک متر از سطح آب خزر سالانه تبخیر می‌شود و این میزان در بخش‌های جنوبی خزر بیشتر است. منابع آب رودخانه‌ای هم متغیری است که بر حسب شرایط اقلیمی و بهره‌برداری از آب به‌طور متوسط ۳۰۰ تا ۳۲۰ میلیارد متر مکعب در سال تخمین زده می‌شود. برآیند این عوامل موجب افزایش یا کاهش سطح آب دریای خزر می‌شود.

بنی‌هاشمی اضافه کرد: اگر عوامل ورودی آب غالب شوند، دوره افزایشی سطح آب را شاهد هستیم و بالعکس. بر اساس بررسی‌های انجام شده وضعیت دمای سطح آب دریای خزر و اثرات آن بر افزایش تبخیر و هدررفت آب از عوامل مهمی است که در دوره کاهشی اخیر نقش مؤثری ‌داشته است.

وی تصریح کرد: نمی‌توانیم با قطعیت روند کاهش بارش در حوضه دریای خزر را تایید کنیم ولی آنچه که محرز است و مطالعات انجام شده بر آن صحه می‌گذارند، افزایش دما در منطقه و استمرار آن بر اساس پیش‌بینی‌های اقلیمی است.

بنی‌هاشمی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره کیفیت آب دریای خزر گفت: همان عواملی که می‌توانند بر کمیت آب اثر بگذارند، می‌توانند روی کیفیت آن نیز اثرگذار باشند بنابراین کاهش یا افزایش ورودی رودخانه‌ها، تغییرات حادث بر کمیت آب و شرایط اقلیمی از عوامل موثر برکیفیت آب دریای خزر هستند. آنچه که قطع به یقین می‌تواند منتج به اظهار نظر درباره شرایط کیفی آب دریا به‌ویژه بخش جنوبی دریای خزر شود، پایش و مطالعه مستمر منابع آب دریاست.

 

 

لینک کوتاه :

با دوستان خود به اشتراک بگذارید: