حقوق کارگران در آستانه جهش | افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی دستمزد جدی شد؟

با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۴، بحث تعیین حقوق کارگران برای سال ۱۴۰۵ دوباره به صدر گفت‌وگوهای اقتصادی برگشته است؛ چون هر عددی که در شورای عالی کار تصویب شود، مستقیم روی قدرت خرید خانواده‌ها، هزینه تولید بنگاه‌ها و حتی قیمت کالاهای روزمره اثر می‌گذارد. از یک طرف، فشار تورمی همچنان بالاست و از طرف دیگر، کارفرمایان نگران افزایش هزینه‌های جاری هستند. نتیجه این کشمکش معمولاً در یک نقطه مشخص می‌شود: «میزان افزایش حداقل دستمزد و مزایا».

طبق اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، قرار است جلسات و نشست‌های مرتبط با موضوع دستمزد ۱۴۰۵ با حضور نمایندگان کارگران و کارفرمایان برگزار شود و فرآیند وارد فاز مذاکرات جدی‌تر شود؛ بنابراین هنوز هیچ عددی قطعی نیست و تمام ارقام فعلاً در حد سناریو و پیش‌بینی است. 

در این گزارش، با زبان ساده توضیح می‌دهیم «حقوق پایه» چیست، چرا تورم نقطه‌به‌نقطه برای حقوق کارگران اهمیت دارد، سناریوهای افزایش ۴۰ تا ۵۰ درصدی چه عددی می‌سازد و در نهایت باید منتظر چه خروجی‌ای از جلسات پیش‌رو بود. (گزارش فردا نیوز)

حقوق کارگران ۱۴۰۵ از کجا تعیین می‌شود؟ نقش شورای عالی کار در عدد نهایی

عدد نهایی حقوق کارگران هر سال در «شورای عالی کار» تعیین می‌شود؛ شورایی که معمولاً با حضور نمایندگان دولت، نمایندگان کارگری و نمایندگان کارفرمایی درباره حداقل مزد و برخی مزایا تصمیم می‌گیرد. نکته کلیدی این است که مذاکرات دستمزد فقط روی «عدد حقوق پایه» نمی‌چرخد؛ بلکه بسته مزدی معمولاً شامل بخش‌های دیگری مثل حق مسکن، بن خواروبار، حق اولاد و… هم می‌شود و همین آیتم‌ها می‌توانند دریافتی واقعی را بالا و پایین کنند.

از سوی دیگر، وزیر کار اعلام کرده نشست‌هایی برای بررسی موضوع دستمزد و حقوق کارگران برگزار می‌شود (از جمله اشاره به زمان‌بندی برگزاری جلسه با حضور نمایندگان). این یعنی تا قبل از جمع‌بندی جلسات، هر عددی که می‌بینید «پیش‌بینی» است، نه مصوبه. 

حقوق کارگران ۱۴۰۵ و سؤال اصلی؛ آیا افزایش ۵۰ درصدی واقعاً محتمل است؟

وقتی در رسانه‌ها از «افزایش ۵۰ درصدی حقوق کارگران» صحبت می‌شود، معمولاً ریشه ماجرا به تورم برمی‌گردد؛ چون قانون و منطق مذاکرات مزدی می‌گوید حداقل مزد باید با «هزینه معیشت» و «تورم» هم‌خوان باشد. در عمل اما همیشه این هم‌خوانی کامل اتفاق نمی‌افتد و گاهی افزایش مزد کمتر از تورم رسمی تعیین می‌شود.

با این حال یک شاخص در این بحث پررنگ‌تر است: تورم نقطه‌به‌نقطه. طبق آمار رسمی، تورم نقطه‌به‌نقطه آبان ۱۴۰۴ حدود ۴۹.۴ درصد اعلام شده که به مرز ۵۰ درصد نزدیک است. 
وقتی چنین عددی در اقتصاد دیده می‌شود، طبیعی است که بخشی از انتظارات جامعه کارگری و حتی تحلیلگران، به سمت «افزایش نزدیک به ۵۰ درصد» متمایل شود.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ و تورم؛ چرا تورم نقطه‌به‌نقطه مهم‌تر از تورم سالانه است؟

برای فهم داستان حقوق کارگران، باید فرق شاخص‌ها را ساده کنیم:

• تورم سالانه میانگین تغییرات یک سال را نشان می‌دهد.

• تورم نقطه‌به‌نقطه یعنی قیمت‌ها نسبت به «همان ماه در سال قبل» چقدر رشد کرده‌اند.

در مذاکرات دستمزد، تورم نقطه‌به‌نقطه معمولاً اثر روانی و تحلیلی بیشتری دارد؛ چون به مردم می‌گوید «هزینه زندگی نسبت به سال قبل دقیقاً چقدر بالا رفته». وقتی این عدد نزدیک ۵۰ درصد است، جامعه کارگری می‌گوید اگر حقوق کمتر از این رشد کند، عملاً عقب‌ماندگی از هزینه‌ها ادامه دارد.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ دقیقاً شامل چه چیزهایی است؟ تفاوت حقوق پایه با دریافتی کامل

یکی از اشتباه‌های رایج این است که «افزایش حقوق» را با «افزایش کل دریافتی» یکی می‌گیریم. در عرف مزدی:

• حقوق پایه: عدد ثابت حداقل مزد (برای کارگر مجرد و بدون سابقه)

• مزایا: حق مسکن، بن خواروبار، حق اولاد، حق تأهل، پایه سنوات، اضافه‌کاری و…

وقتی می‌گویند «افزایش ۵۰ درصدی»، معمولاً تمرکز روی حقوق پایه است؛ اما اینکه مزایا چقدر افزایش پیدا کند (یا اصلاً ثابت بماند) می‌تواند نتیجه نهایی را کاملاً تغییر دهد. به همین دلیل، حتی اگر درصد افزایش پایه بالا باشد، اگر مزایا رشد نکند، بخشی از فشار معیشتی همچنان باقی می‌ماند.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ اگر مبنا تورم باشد؛ سناریوهای عددی برای کارگر مجرد بدون سابقه

برای اینکه تصویر ملموس شود، باید یک نقطه شروع داشته باشیم. بر اساس جدول‌های منتشرشده از مصوبه حداقل مزد ۱۴۰۴، حداقل دستمزد ماهانه حدود ۱۰۳,۹۰۹,۶۸۰ ریال (معادل حدود ۱۰,۳۹۰,۹۶۸ تومان) ذکر شده است. 

حالا اگر افزایش حقوق پایه برای حقوق کارگران ۱۴۰۵ را در چند سناریو فرض کنیم:

سناریو ۴۰ درصدی حقوق کارگران ۱۴۰۵

• پایه ۱۴۰۴: حدود ۱۰,۳۹۰,۹۶۸ تومان

• با رشد ۴۰٪: حدود ۱۴,۵۴۷,۳۵۵ تومان

سناریو ۴۵ درصدی حقوق کارگران ۱۴۰۵

• با رشد ۴۵٪: حدود ۱۵,۰۶۶,۹۰۴ تومان

سناریو نزدیک تورم نقطه‌به‌نقطه (۴۹.۴٪) برای حقوق کارگران ۱۴۰۵

• با رشد ۴۹.۴٪: حدود ۱۵,۵۲۴,۱۰۶ تومان 

سناریو ۵۰ درصدی حقوق کارگران ۱۴۰۵

• با رشد ۵۰٪: حدود ۱۵,۵۸۶,۴۵۲ تومان

نکته مهم: این اعداد فقط حقوق پایه هستند و مزایا را شامل نمی‌شوند. بنابراین دریافتی واقعی می‌تواند بالاتر باشد (یا بسته به تغییر مزایا، کمتر از انتظار رشد کند).

حقوق کارگران ۱۴۰۵ و مزایا؛ حق مسکن، بن، حق اولاد و حق تأهل چه می‌شود؟

در عمل، بخش بزرگی از دریافتی ماهانه خیلی از کارگران از مزایا می‌آید؛ به‌خصوص برای کارگران متأهل و دارای فرزند. به همین دلیل، سرنوشت آیتم‌هایی مثل:

• حق مسکن

• بن خواروبار

• حق اولاد

• حق تأهل

• پایه سنوات

برای جامعه کارگری به اندازه درصد افزایش پایه مهم است. تجربه سال‌های مختلف نشان داده ممکن است دستمزد پایه رشد کند، اما برخی مزایا ثابت بماند یا کمتر افزایش یابد؛ همین باعث می‌شود احساس «هم‌سطح شدن با تورم» در زندگی واقعی رخ ندهد.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ و زمان تصمیم‌گیری؛ کی تکلیف افزایش دستمزد مشخص می‌شود؟

طبق گزارش‌های رسانه‌ای از اظهارات وزیر کار، زمان‌بندی جلسات و نشست‌ها مطرح شده و فرآیند وارد مرحله مذاکره می‌شود. معمولاً خروجی نهایی دستمزد در ماه‌های پایانی سال اعلام می‌شود تا برای ابتدای سال جدید قابل اجرا باشد. با این حال، هرچه اختلاف نظر بین طرفین بیشتر باشد، تصمیم‌گیری می‌تواند سخت‌تر و طولانی‌تر شود. 

حقوق کارگران ۱۴۰۵ و اثر روی بازار؛ چرا این عدد فقط «حقوق» نیست؟

عدد حقوق کارگران فقط یک خبر کارگری نیست؛ یک شاخص اقتصادی هم هست. چون:

• برای خانوارها یعنی «قدرت خرید»

• برای تولیدکننده یعنی «هزینه نیروی انسانی»

• برای بازار یعنی «احتمال تغییر قیمت کالا و خدمات»

به همین خاطر، هر سناریویی (۴۰٪، ۴۵٪ یا ۵۰٪) فقط یک رقم نیست؛ یک مسیر متفاوت برای اقتصاد خرد خانوار و هزینه‌های بنگاه‌هاست.

سوالات متداول حقوق کارگران ۱۴۰۵ 

۱) آیا افزایش ۵۰ درصدی حقوق کارگران ۱۴۰۵ قطعی است؟

خیر. فعلاً عدد قطعی اعلام نشده و موضوع در مسیر جلسات و مذاکرات است. 

۲) مبنای بحث افزایش حقوق کارگران ۱۴۰۵ چیست؟

طبق قانون کار معمولاً تورم و هزینه سبد معیشت خانوار از مهم‌ترین مبانی بحث هستند و در کنار ملاحظات دیگر بررسی می‌شوند.

۳) تورم نقطه‌به‌نقطه آبان ۱۴۰۴ چقدر اعلام شده؟

تورم نقطه‌به‌نقطه آبان ۱۴۰۴ حدود ۴۹.۴ درصد اعلام شده است.

۴) حقوق پایه با دریافتی کامل چه فرقی دارد؟

حقوق پایه حداقل مزد ثابت است؛ دریافتی کامل شامل مزایا (حق مسکن، بن، حق اولاد، اضافه‌کاری و…) هم می‌شود.

۵) اگر حقوق پایه ۵۰ درصد بالا برود، حقوق کارگر مجرد بدون سابقه چقدر می‌شود؟

با فرض پایه حدود ۱۰.۳۹ میلیون تومان در ۱۴۰۴، با رشد ۵۰ درصدی پایه به حدود ۱۵.۵۹ میلیون تومان می‌رسد (بدون احتساب مزایا). 

۶) زمان اعلام عدد نهایی حقوق کارگران ۱۴۰۵ چه موقع است؟

معمولاً در ماه‌های پایانی سال و پس از جلسات شورای عالی کار؛ اما زمان دقیق به روند مذاکرات بستگی دارد. 

اگر شما یا اطرافیانتان کارگر، کارفرما یا حسابدار حقوق و دستمزد هستید، عدد «حقوق پایه» را با «مجموع دریافتی همراه مزایا» اشتباه نگیرید. برای اینکه به محض انتشار مصوبه نهایی، جدول کامل حقوق کارگران ۱۴۰۵ (پایه + مزایا + سناریوهای متأهل/مجرد) را دریافت کنید، بخش اقتصادی فردا نیوز را دنبال کنید و این گزارش را برای همکارانتان ارسال کنید.

منابع خبری

خبرآنلاین 
ایرنا و گزارش مرکز آمار ایران درباره تورم آبان ۱۴۰۴ و تورم نقطه‌به‌نقطه ۴۹.۴ درصد.
اطلاعات جداول حداقل دستمزد ۱۴۰۴ (برای مبنای محاسبات سناریویی). محاسبان+1