اعداد واقعی سبد معیشت فاش شد| میزان افزایش حقوق کارگران ۱۴۰۵ چقدر؟

افزایش تورم و جهش قیمت کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر دوباره یک پرسش را به صدر دغدغه‌های خانوارهای کارگری آورده است: حقوق کارگران در سال ۱۴۰۵ باید چقدر افزایش پیدا کند تا از «سبد معیشت» عقب نماند؟ گزارش‌های رسانه‌ای می‌گویند برآوردهای جدید، سبد معیشت خانوار کارگری را در بازه ۳۳ تا ۳۸ میلیون تومان قرار داده و این یعنی فاصله «هزینه زندگی» با «دستمزد» در حال عمیق‌تر شدن است.

این گزارش، گزارش فردا نیوز است؛ آخرین روایت‌ها از حقوق کارگران، مصوبه دستمزد ۱۴۰۴، اعداد سبد معیشت، هشدارهای کارشناسی و پیامدهای شکاف دستمزد ـ معیشت را یک‌جا مرور می‌کند و سناریوهای محتمل برای افزایش حقوق سال آینده را به زبان ساده توضیح می‌دهد.

حقوق کارگران در سال ۱۴۰۴ چگونه تعیین شد؟

طبق روایت منتشرشده، شورای عالی کار در نشست پایان سال (۲۵ اسفند ۱۴۰۳) درباره دستمزد ۱۴۰۴ تصمیم گرفت و نتیجه این بود:

• افزایش حداقل‌بگیران: ۴۵ درصد

• افزایش سایر سطوح: حدود ۳۲ درصد

• حداقل دستمزد ماهانه (روایت رسانه‌ای): حدود ۲۰ میلیون تومان

در همان گزارش‌ها آمده که کمیته مزدِ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی «سبد معیشتی واقعی» را برای سال قبل در محدوده ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برآورد کرده بود و همین اختلاف از همان ابتدا، بحث «شکاف دستمزد و هزینه زندگی» را پررنگ کرد.

جدول مقایسه حقوق کارگران و سبد معیشت (روایت رسانه‌ای از ارقام ۱۴۰۴)

این فاصله وقتی جدی‌تر می‌شود که بدانیم «سبد معیشت» ثابت نمی‌ماند و با تورم مواد غذایی، مسکن، درمان و حمل‌ونقل بالا می‌رود.

حقوق کارگران و سبد معیشت ۳۸ میلیونی؛ عدد از کجا آمده است؟

در متن شما (با نقل از اظهارات عضو شورای عالی کار) گفته شده برآوردهای جدید برای سبد معیشت ۱۴۰۵ در بازه ۳۳ تا ۳۸ میلیون تومان قرار دارد و حتی ممکن است تا پایان سال بیشتر شود؛ چون قیمت کالاهای اساسی در طول سال نوسان‌های تندتری پیدا کرده است.

نکته مهم اینجاست که «سبد معیشت» معمولاً بر پایه یک الگوی مصرف حداقلی محاسبه می‌شود (خوراک، مسکن، حمل‌ونقل، بهداشت، آموزش و…)؛ بنابراین وقتی این عدد به ۳۸ میلیون نزدیک می‌شود، معنی‌اش این نیست که همه خانوارها دقیقاً همین مبلغ خرج می‌کنند؛ معنی‌اش این است که «حداقل‌های زندگی» هم گران‌تر شده‌اند.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ طبق ماده ۴۱ قانون کار باید چگونه تعیین شود؟

در متن شما به ماده ۴۱ قانون کار اشاره شده؛ ماده‌ای که معمولاً دو محور اصلی را برای تعیین حداقل دستمزد مطرح می‌کند:

1. توجه به نرخ تورم

2. توجه به هزینه سبد معیشت خانوار کارگری

به زبان ساده، وقتی تورم بالا می‌رود و سبد معیشت رشد می‌کند، اگر حقوق کارگران با همان سرعت بالا نرود، فاصله ایجاد می‌شود و در نهایت «قدرت خرید» کاهش پیدا می‌کند. این همان خط اصلی نقد کارشناسان است: تعیین دستمزد فقط در انتهای سال و بدون سازوکار به‌روزرسانی متناسب با تغییرات قیمت‌ها، می‌تواند خانوارهای کارگری را وارد چرخه عقب‌ماندگی مزدی کند.

حقوق کارگران و واقعیت قیمت‌ها؛ چرا سبد غذایی کوچک‌تر می‌شود؟

در متن شما یک بخش مهم وجود دارد که به «تغییر رفتار مصرفی» خانوارهای کارگری اشاره می‌کند: وقتی تورم مواد غذایی بالا می‌رود، برخی اقلام از سبد خرید حذف یا کم‌مصرف می‌شوند. نمونه‌هایی که در متن آمده:

• افزایش قیمت فرآورده‌های لبنی و حذف بعضی اقلام

• افزایش قیمت گوشت قرمز و مرغ

• فشار قیمت برنج، تخم‌مرغ و سایر کالاهای ضروری

• افزایش ریسک سوءتغذیه در اقشار آسیب‌پذیر

این‌ها فقط روایت اقتصادی نیست؛ در بلندمدت به حوزه سلامت و درمان هم منتقل می‌شود و هزینه‌های پزشکی را بالا می‌برد؛ یعنی خانوار برای جبران کاهش کیفیت تغذیه، بعداً هزینه درمان بیشتری می‌دهد.

جدول نمونه تغییر قیمت کالاهای اساسی 

جمع‌بندی پیام این جدول روشن است: اگر تورم خوراک و کالاهای پایه از حقوق جلو بزند، «سبد معیشت» به‌صورت طبیعی بزرگ‌تر می‌شود و حقوق کارگران از آن عقب می‌ماند.

حقوق کارگران؛ هشدار مجلس درباره گسترش فقر چه می‌گوید؟

در متن شما نقل‌قول‌هایی از نمایندگان مجلس آمده که محورشان «گسترش فقر» و «فشار تورمی» است. مهم‌ترین پیام مشترک این اظهارات این است: وقتی هزینه‌های زندگی با سرعت بالا می‌رود و حمایت‌های هدفمند کافی نیست، ممکن است دامنه فشار اقتصادی از دهک‌های پایین به دهک‌های بالاتر هم سرایت کند.

این نوع هشدارها معمولاً در زمان نزدیک شدن به جلسات تعیین دستمزد، بیشتر می‌شود؛ چون دستمزد به‌طور مستقیم با «تاب‌آوری اجتماعی» و «نارضایتی عمومی» گره می‌خورد.

حقوق کارگران ۱۴۰۵ چقدر باید افزایش پیدا کند؟

سؤال اصلی همین است: اگر سبد معیشت به ۳۳ تا ۳۸ میلیون برسد، «حداقل دستمزد» باید چه عددی باشد؟

چند سناریو را می‌شود با منطق ساده توضیح داد (بدون ادعای پیش‌گویی قطعی):

سناریو ۱: افزایش حقوق کارگران فقط به اندازه تورم

اگر معیار اصلی «تورم رسمی» باشد و تورم بالا باقی بماند، افزایش حقوق هم بالا می‌رود؛ اما مشکل این است که تورم در همه اقلام یکسان نیست. خوراک و مسکن برای بسیاری از کارگران سهم بیشتری دارد و معمولاً سریع‌تر گران می‌شود؛ پس افزایش صرفاً تورمی ممکن است همچنان شکاف معیشت را کامل نبندد.

سناریو ۲: افزایش حقوق کارگران برای نزدیک شدن به سبد معیشت

در این سناریو، هدف این است که حداقل دستمزد به سطحی نزدیک شود که بخش بیشتری از سبد معیشت را پوشش دهد. اگر سبد معیشت ۳۸ میلیون باشد و حداقل دستمزد خیلی پایین‌تر، باید یا درصد افزایش بالا باشد یا ترکیب مزایا/کمک‌هزینه‌ها تغییر کند (حق مسکن، بن، حق اولاد و…).

سناریو ۳: افزایش ترکیبی + حمایت‌های مکمل

در این رویکرد، بخشی از شکاف از طریق افزایش دستمزد پر می‌شود و بخش دیگر از طریق سیاست‌های حمایتی هدفمند (یارانه کالایی، بیمه تکمیلی، کنترل قیمت برخی اقلام، بسته‌های رفاهی). این سناریو روی کاغذ قابل دفاع است، اما اجرای دقیق و «هدفمند بودن» آن چالش اصلی است.

حقوق کارگران؛ چرا جلسات شورای عالی کار باید مستمرتر شود؟

در متن شما تاکید شده که یکی از ایرادها، محدود بودن جلسات و تعیین دستمزد فقط در انتهای سال است. اگر شورای عالی کار جلسات مستمرتر داشته باشد:

• شاخص سبد معیشت «واقعی‌تر» به‌روزرسانی می‌شود

• شوک‌های قیمتی سریع‌تر در تصمیم‌گیری دیده می‌شوند

• احتمال سیاست‌های ترمیمی میانه سال (در صورت بحران) بیشتر می‌شود

این موضوع برای دیسکاور هم اهمیت دارد؛ چون مخاطب دنبال «پاسخ عملی» است: آیا امکان ترمیم دستمزد وجود دارد یا نه؟ چه زمانی تصمیم‌گیری می‌شود؟ چه شاخص‌هایی معیار خواهند بود؟

حقوق کارگران؛ پیامدهای شکاف دستمزد و معیشت چیست؟

کارشناسان معمولاً پیامدها را در دو دسته می‌بینند:

پیامدهای کوتاه‌مدت

• کاهش قدرت خرید و حذف اقلام ضروری

• افزایش بدهی خانوار

• افت کیفیت تغذیه و درمان

پیامدهای بلندمدت

• کاهش نرخ ازدواج و فرزندآوری

• فشار روانی و افزایش آسیب‌های اجتماعی

• افت انگیزه نیروی کار و کاهش بهره‌وری

• افزایش نارضایتی و بی‌ثباتی اجتماعی

در متن شما هم همین خط کلی دیده می‌شود: ادامه وضعیت می‌تواند هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی را بالا ببرد و حتی روی تولید و بازار کار اثر بگذارد.

 سوالات متداول درباره حقوق کارگران و سبد معیشت ۱۴۰۵

سبد معیشت ۳۸ میلیون تومان یعنی چه؟

یعنی برآوردهای رسانه‌ای از هزینه حداقلی زندگی خانوار کارگری برای سال ۱۴۰۵ در بازه ۳۳ تا ۳۸ میلیون تومان مطرح شده و با تورم ممکن است تغییر کند.

حقوق کارگران در ۱۴۰۴ چقدر افزایش پیدا کرد؟

طبق روایت نقل‌شده، حداقل‌بگیران ۴۵ درصد و سایر سطوح حدود ۳۲ درصد افزایش داشتند.

چرا فاصله حقوق کارگران با سبد معیشت زیاد می‌شود؟

چون قیمت کالاهای اساسی (خوراک، مسکن، درمان) با سرعتی بالا می‌رود که افزایش دستمزد معمولاً عقب‌تر از آن حرکت می‌کند.

آیا امکان ترمیم حقوق کارگران در طول سال وجود دارد؟

در متن شما پیشنهاد شده جلسات مستمرتر و سیاست‌های حمایتی هدفمند می‌تواند به کاهش شکاف کمک کند، اما تصمیم نهایی به شورای عالی کار و سیاست‌های دولت وابسته است.

افزایش حقوق کارگران برای ۱۴۰۵ چه زمانی مشخص می‌شود؟

معمولاً تصمیم اصلی نزدیک پایان سال و در جلسات شورای عالی کار اعلام می‌شود؛ با این حال، بحث‌های کارشناسی از ماه‌های قبل آغاز می‌شود.

اگر شما کارگر، کارفرما یا پیگیر اخبار معیشت هستید:

• ردیف‌های «سبد معیشت» و «تورم کالاهای اساسی» را جداگانه دنبال کنید، نه فقط یک عدد کلی تورم.

• از هم‌اکنون سناریوی بودجه خانوار ۱۴۰۵ را بر اساس چند سطح افزایش حقوق (مثلاً ۳۰٪، ۴۰٪، ۵۰٪) آماده کنید.

• برای اطلاع از زمان جلسات شورای عالی کار و جزئیات تصمیم‌ها، گزارش‌های تکمیلی فردا نیوز را دنبال کنید.

منابع خبری

• خبرآنلاین 

• اقتصادآنلاین