۳ تغییر بزرگ در حقوق کارمندان | دولت کارمندان را غافلگیر کرد

بحث «حقوق کارمندان» در بودجه ۱۴۰۵ وارد مرحله تازه‌ای شده است؛ مرحله‌ای که در آن مجلس و دولت پس از رد کلیات لایحه و انتقاد از وضعیت معیشت، به سمت اصلاح مدل افزایش حقوق حرکت کرده‌اند. بر اساس آنچه از جلسات کمیسیون تلفیق و اظهارات نمایندگان و سخنگوی کمیسیون تلفیق منتشر شده، قرار است حداقل افزایش حقوق از «پله ۳۰ درصد» آغاز شود و برای گروه‌هایی که دریافتی پایین‌تری دارند، افزایش بیشتر در نظر گرفته شود؛ در عین حال درباره سقف افزایش نیز عددهای ۴۰ تا ۴۵ درصد مطرح شده، هرچند برخی می‌گویند هنوز سقف نهایی بسته نشده است.

این تغییرات، فقط یک بازی عددی نیست؛ بلکه پیام روشنی دارد: اگر مدل افزایش حقوق «شناور و پلکانی» شود، سیاست‌گذار می‌خواهد فشار هزینه‌ای را برای حقوق‌بگیران پایین‌تر کاهش دهد و از طرف دیگر، با ابزارهایی مثل معافیت مالیاتی برای درآمدهای پایین، بخشی از فاصله قدرت خرید را جبران کند. هم‌زمان خبر دیگری نیز در متن اظهارات آمده که برای مردم مهم است: با هماهنگی بین مجلس و دولت مقرر شده افزایش جدیدی برای مالیات ارزش افزوده اعمال نشود؛ موضوعی که اگر اجرایی شود، می‌تواند جلوی افزایش هزینه خرید کالاها را بگیرد.

اما سوال اصلی همچنان پابرجاست: «حقوق کارمندان» در سال ۱۴۰۵ دقیقاً چند درصد افزایش می‌یابد؟ آیا افزایش ۴۰ درصدی قطعی است یا همچنان در مرحله تصمیم‌سازی قرار دارد؟ در این گزارش، جزئیات آنچه گفته شده، منطق پشت تغییر مدل افزایش حقوق، سناریوهای محتمل و نکات کاربردی برای کارکنان و بازنشستگان را با زبان ساده و دیسکاوری مرور می‌کنیم.

حقوق کارمندان ۱۴۰۵؛ چرا مدل افزایش حقوق تغییر کرد؟

یکی از محورهای اصلی مخالفت با لایحه اولیه بودجه، این بود که افزایش ۲۰ درصدی پیشنهادی دولت با واقعیت‌های معیشتی هم‌خوانی ندارد. به گفته مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان در مجلس، وضعیت کارکنان و بازنشستگان مناسب نیست و قدرت خرید پایین آمده؛ بنابراین مجلس اعلام کرده تا زمانی که بهبود ملموس در «حقوق کارمندان» و بازنشستگان دیده نشود، تصویب بودجه مسیر آسانی نخواهد داشت.

در چنین شرایطی، کمیسیون تلفیق به همراه دولت وارد مذاکره شد تا فرمول افزایش حقوق را از «یک عدد ثابت» خارج کند و به سمت مدل پلکانی ببرد؛ مدلی که در آن حداقل افزایش بالاتر می‌رود و برای حقوق‌های پایین‌تر، ضریب افزایش بیشتر می‌شود.

حقوق کارمندان در کمیسیون تلفیق؛ افزایش از پله ۳۰ درصد آغاز می‌شود

آنچه تا اینجا از مصوبات و توافق‌های مطرح‌شده بیرون آمده، این است که حداقل افزایش حقوق از ۳۰ درصد شروع شود. یعنی به جای اینکه همه گروه‌ها یک افزایش یکسان بگیرند، کف افزایش ۳۰ درصد باشد و برای گروه‌هایی که دریافتی کمتری دارند، افزایش بالاتر تعریف شود.

این مدل معمولاً با دو هدف طراحی می‌شود:

1. کمک به دهک‌ها و حقوق‌بگیران پایین‌تر برای جبران شکاف قدرت خرید

2. کنترل هزینه‌های بودجه‌ای از طریق محدود کردن افزایش در سطوح بالاتر حقوق

در واقع پیام این مدل این است که «حقوق کارمندان» در سال ۱۴۰۵ قرار نیست با یک عدد ثابت برای همه تعیین شود و احتمالاً به سمت افزایش‌های متفاوت حرکت می‌کند.

حقوق کارمندان ۴۰ درصدی؛ سقف افزایش حقوق ۴۰ یا ۴۵ درصد می‌شود؟

پرسش داغ این روزها همین است: آیا سقف افزایش «حقوق کارمندان» به ۴۰ درصد می‌رسد؟ طبق اظهارات پوردهقان، در جلسه کمیسیون تلفیق مقرر شده افزایش از ۳۰ درصد آغاز شود و درباره سقف نیز عددهای ۴۰ یا ۴۵ درصد مطرح است، اما او تصریح کرده که هنوز سقف نهایی بسته نشده است.

بنابراین جمع‌بندی دقیق از همین متن این است:

• «کف افزایش» تا اینجا ۳۰ درصد مطرح شده

• «سقف افزایش» در بازه ۴۰ تا ۴۵ درصد مطرح است

• «قطعیت سقف» هنوز اعلام نشده و ممکن است در ادامه مذاکرات نهایی شود

پس اگر تیترهایی با قطعیت «۴۰ درصد شد» منتشر می‌شود، باید توجه داشت که بر اساس همین نقل‌قول‌ها، سقف هنوز در مرحله تصمیم‌گیری است؛ اما جهت کلی سیاست‌گذاری به سمت افزایش بالاتر از پیشنهاد اولیه دولت حرکت کرده است.

حقوق کارمندان و مالیات؛ خبر مهم درباره ارزش افزوده و معافیت‌ها

در کنار بحث افزایش «حقوق کارمندان»، دو نکته مالیاتی مهم نیز مطرح شده که مستقیم روی قدرت خرید اثر می‌گذارد:

حقوق کارمندان و مالیات ارزش افزوده؛ افزایش ۱۲ درصدی منتفی شد؟

نماینده اردکان گفته دولت برای تامین منابع هزینه‌ها پیشنهاد داده بود مالیات ارزش افزوده ۲ درصد افزایش پیدا کند و به ۱۲ درصد برسد، اما مجلس با توجه به وضعیت معیشتی مردم مخالفت کرده است. همچنین خبر خوب دیگر این بوده که با هماهنگی بین دولت و مجلس مقرر شد هیچ افزایشی برای ارزش افزوده اعمال نشود.

اگر این تصمیم در روند نهایی بودجه تثبیت شود، می‌تواند پیام مثبتی برای خانوارها داشته باشد؛ چون افزایش ارزش افزوده معمولاً به شکل مستقیم یا غیرمستقیم روی قیمت بسیاری از کالاها و خدمات اثر می‌گذارد.

حقوق کارمندان و معافیت مالیاتی؛ امتیاز ویژه برای درآمدهای پایین

طبق همان اظهارات، قرار است معافیت‌های مالیاتی خوبی برای کسانی که درآمدهای پایین دارند در نظر گرفته شود. این بخش مهم است؛ چون حتی اگر افزایش حقوق عدد مشخصی باشد، کاهش مالیات می‌تواند «دریافتی خالص» را افزایش دهد و بخشی از فشار هزینه‌ای را کم کند.

حقوق کارمندان و بودجه ۱۴۰۵؛ متوسط افزایش حقوق ۳۰ درصد و احتمال بیشتر

در بخش دیگری از گزارش‌ها، مجتبی یوسفی سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه ۱۴۰۵ گفته برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای است که افزایش حقوق به طور متوسط حدود ۳۰ درصد باشد و حتی ممکن است این عدد بالاتر هم برود. او همچنین تاکید کرده کسانی که حقوق پایین‌تری دریافت می‌کنند، افزایش بیشتری خواهند داشت.

این جمله‌ها یک برداشت مهم دارد: اگر میانگین حدود ۳۰ درصد باشد و افزایش برای حقوق‌های پایین‌تر بیشتر شود، پس برای برخی گروه‌ها افزایش بالای ۳۰ درصد قابل تصور است؛ همان جایی که سقف‌های ۴۰ تا ۴۵ درصد در روایت‌ها مطرح می‌شود. اما باز هم باید دقت کرد که «میانگین» یعنی همه گروه‌ها افزایش برابر نمی‌گیرند و بخشی از افزایش‌های بالاتر با افزایش‌های پایین‌تر در گروه‌های دیگر توازن پیدا می‌کند.

حقوق کارمندان و جدول ۱۴؛ چرا بحث یارانه‌ها وارد ماجرای حقوق شد؟

در جلسه کمیسیون تلفیق، موضوع جدول ۱۴ بودجه (یارانه‌ها) نیز بررسی شده و گفته شده این جدول به طور مستقیم بر هزینه خانوار اثر می‌گذارد. سخنگوی کمیسیون تلفیق به اختصاص ۸.۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی اشاره کرده و گفته دغدغه این است که یارانه واقعاً به خانوارها برسد و جلوی افزایش هزینه‌های معیشتی را بگیرد.

این بخش چه ارتباطی با «حقوق کارمندان» دارد؟ پاسخ روشن است: افزایش حقوق اگر هم رخ دهد، زمانی به بهبود واقعی تبدیل می‌شود که هزینه‌های اصلی زندگی با سرعت بیشتری بالا نرود. اگر قیمت کالاهای اساسی رشد کند، افزایش حقوق عملاً خنثی می‌شود. بنابراین مجلس هم‌زمان با اصلاح «حقوق کارمندان»، درباره سازوکار حمایت از خانوار و مدیریت ارز ترجیحی هم حساس است.

حقوق کارمندان و ارز ترجیحی؛ چرا نمایندگان از مدیریت منابع انتقاد دارند؟

سخنگوی کمیسیون تلفیق توضیح داده که با وجود تخصیص حدود ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی در ۹ ماه گذشته، قیمت گوشت، مرغ و برنج افزایش یافته و این نشان می‌دهد مدیریت ارز ترجیحی اشکال داشته و بخشی از منابع به جای مصرف‌کننده، به دست دلالان و سودجویان رسیده است.

این گزاره، در تحلیل بودجه ۱۴۰۵ اهمیت زیادی دارد:

• اگر ارز ترجیحی درست هدفمند نشود، هزینه خانوار بالا می‌رود

• بالا رفتن هزینه خانوار، اثر افزایش «حقوق کارمندان» را کم می‌کند

• بنابراین دولت و مجلس دنبال اصلاح روش اجرا هستند تا فشار جدید به مردم وارد نشود

حقوق کارمندان ۱۴۰۵؛ سناریوهای محتمل برای افزایش حقوق

با توجه به متن موجود، می‌توان چند سناریو محتمل را برای «حقوق کارمندان» در سال ۱۴۰۵ ترسیم کرد. این سناریوها قطعی نیستند، اما بر اساس همان چارچوبی هستند که در جلسات مطرح شده است:

سناریوی اول: افزایش متوسط ۳۰ درصد با شیب حمایتی برای حقوق‌های پایین

در این سناریو، میانگین افزایش ۳۰ درصد است، اما برای حقوق‌های پایین‌تر، درصد بالاتر و برای حقوق‌های بالاتر، درصد نزدیک به میانگین یا پایین‌تر اعمال می‌شود.

سناریوی دوم: کف ۳۰ درصد و سقف ۴۰ درصد با مدل پلکانی

در این حالت، کف افزایش ۳۰ درصد تثبیت می‌شود و سقف در ۴۰ درصد بسته می‌شود؛ یعنی برخی گروه‌ها نزدیک به سقف، افزایش بیشتری می‌گیرند.

سناریوی سوم: سقف ۴۵ درصد برای پایین‌ترین سطوح درآمدی

در این سناریو که هنوز قطعی نیست، برای گروه‌های کم‌درآمد سقف ۴۵ درصد مطرح می‌شود؛ اما اجرای آن نیازمند منابع پایدار و محاسبات دقیق است تا بودجه دچار کسری نشود.

نکته کلیدی این است که هر سناریویی بدون منابع قابل اتکا و کنترل هزینه‌های جاری، در اجرا با چالش روبه‌رو می‌شود. به همین دلیل همزمان موضوع ارزش افزوده و مدیریت یارانه‌ها و ارز ترجیحی مطرح شده است.

حقوق کارمندان و بازنشستگان؛ آیا فرمول افزایش برای همه یکسان است؟

در متن گزارش، هم از کارمندان صحبت شده و هم از بازنشستگان. اما در مدل‌های بودجه‌ای، همیشه یک سوال جدی وجود دارد: آیا افزایش برای بازنشستگان دقیقاً مطابق کارکنان شاغل خواهد بود یا تفاوت‌هایی اعمال می‌شود؟

بر اساس آنچه در همین متن آمده، نگاه کلی به «بهبود معیشت کارکنان و بازنشستگان» است و تاکید شده کسانی که دریافتی پایین‌تر دارند باید افزایش بیشتری بگیرند. بنابراین اگر فرمول پلکانی اجرا شود، احتمال دارد بازنشستگان حداقلی‌بگیر نیز در گروه‌های دریافت‌کننده افزایش بالاتر قرار بگیرند. با این حال جزئیات دقیق نیازمند متن مصوبه و جداول نهایی است.

حقوق کارمندان؛ مردم از بودجه ۱۴۰۵ چه انتظاری دارند؟

در فضای عمومی، مردم از تغییر مدل افزایش «حقوق کارمندان» چند انتظار مشخص دارند:

• افزایش حقوق واقعی‌تر از تورم احساس‌شده

• حمایت ویژه از حداقل‌بگیران

• جلوگیری از افزایش مالیات‌های مصرفی مثل ارزش افزوده

• کنترل قیمت کالاهای اساسی و هزینه‌های روزمره

• شفافیت در تصمیم‌ها و پرهیز از تصمیم‌های ناگهانی

در همین متن هم سخنگوی کمیسیون تلفیق تاکید کرده دغدغه نمایندگان این است که تصمیمات خلق‌الساعه و ضربتی گرفته نشود و تصمیم‌ها منجر به افزایش فشار هزینه‌ای بر خانوار نشود. این یعنی پیام اصلی بودجه از نگاه کمیسیون تلفیق، «حفظ معیشت» است.

پرسش‌های متداول درباره حقوق کارمندان در بودجه ۱۴۰۵

۱) افزایش حقوق کارمندان در سال ۱۴۰۵ چند درصد است؟

طبق اظهارات مطرح‌شده، کف افزایش از ۳۰ درصد آغاز می‌شود و میانگین حدود ۳۰ درصد عنوان شده است. درباره سقف افزایش نیز عددهای ۴۰ تا ۴۵ درصد مطرح شده اما سقف نهایی هنوز قطعی اعلام نشده است.

۲) آیا افزایش ۴۰ درصدی حقوق کارمندان قطعی شد؟

در متن اظهارات پوردهقان آمده سقف ۴۰ یا ۴۵ درصد «هنوز بسته نشده»؛ بنابراین عدد ۴۰ درصد به عنوان سقف محتمل مطرح است، اما قطعیت نیازمند مصوبه نهایی است.

۳) آیا حقوق کارمندان پایین‌تر افزایش بیشتری می‌گیرد؟

بله، هم پوردهقان و هم سخنگوی کمیسیون تلفیق اشاره کرده‌اند که برای قشرهایی با حقوق پایین‌تر، افزایش بیشتر در نظر گرفته می‌شود.

۴) مالیات ارزش افزوده در بودجه ۱۴۰۵ افزایش پیدا می‌کند؟

در متن گزارش آمده افزایش ارزش افزوده با مخالفت مجلس مواجه شده و با هماهنگی بین دولت و مجلس مقرر شده افزایشی برای ارزش افزوده اعمال نشود؛ اما برای قطعیت، باید مصوبه نهایی بودجه منتشر شود.

۵) معافیت مالیاتی حقوق کارمندان چه تغییری می‌کند؟

گفته شده معافیت‌های مالیاتی خوبی برای درآمدهای پایین در نظر گرفته می‌شود. جزئیات آن به متن نهایی قانون و آیین‌نامه‌های اجرایی بستگی دارد.

۶) چرا بحث جدول ۱۴ و یارانه‌ها کنار حقوق کارمندان مطرح شده است؟

چون تصمیم‌های یارانه‌ای و ارزی روی هزینه خانوار اثر مستقیم دارد و می‌تواند اثر افزایش حقوق را تقویت یا خنثی کند.

۷) چه چیزی می‌تواند درصد نهایی افزایش حقوق کارمندان را تغییر دهد؟

منابع بودجه، جمع‌بندی کمیسیون تلفیق، نظر دولت، تصمیم صحن مجلس و همچنین سیاست‌های حمایتی مکمل مثل مالیات و یارانه‌ها.

اگر کارمند یا بازنشسته هستید و می‌خواهید از آخرین تصمیمات کمیسیون تلفیق درباره «حقوق کارمندان» در بودجه ۱۴۰۵، سقف و کف افزایش، معافیت‌های مالیاتی و زمان اعلام جداول نهایی جا نمانید، گزارش‌های اقتصادی فردا نیوز را دنبال کنید و این خبر را برای همکاران و خانواده خود ارسال کنید تا از تغییرات احتمالی مطلع شوند.

منابع خبری

خبرآنلاین، تسنیم، ایسنا