نتايج فرعي مذاكرات ‍ژنو چه بود؟/ پيام‌هاي كارشكني فرانسوي‌ها

سرويس سياسي «فردا»؛ صحنه رقابت ديپلماتيك ‍ژنو گرچه با كارشكني فرانسوي‌ها از لحاظ ايجاد يك توافق هسته اي پس از 10 سال بدون نتيجه پايان يافت اما موارد حاشيه قابل توجهي در اين مذاكرات آشكار شد كه مي‌توان به عنوان يك نتيجه و تجربه مناسب از آنها در مذاكرات ‍ژنو ياد كرد. ايران همواره در طول مذاكرات هسته اي به حق غني‌سازي خود تاكيد داشته است. همين پافشاري سبب شده است كه طرف غربي نيز حق غني سازي ايران را به طور ضمني بپذيرد. همين سنت در مذاكرات ‍ژنو از سوي طرف ايراني رعايت شد و ايران در مذاكرات ‍ژنو بر روي اين موضوع پافشاري كرد. درواقع هدف اصلي ايران در اين مذاكرات بر دو محور اصلي حاكم بود كه نتيجه مطلوب نيز بر پايه اين دو محور براي ايران حاصل مي شد. يك اينكه طرف غربي به طور رسمي بر حق غني‌سازي هسته اي ايران اعتراف كند و دوم اينكه در مقابل اعتمادسازي ايران در زمينه برنامه هسته‌اي طرف مقابل به كاهش تحريم‌هاي ظالمانه مبادرت ورزد. گرچه مذاكرات در پشت درهاي بسته برگزار شد اما اين دو موضوع به عنوان محور مذاكرات هيچگاه از سوي طرف ايراني ناديده گرفته نشد. با نگاهي به صحنه تحركات ديپلماتيك در ‍ژنو مي‌توان به تاثيرگذاري و مديريت ايران در مذاكرات پي برد. طرح ابتكاري ايران در ‍ژنو وزراي خارجه 6 قدرت جهان را مجاب كرد كه در ‍ژنو گرد هم آيند و بر روي اين طرح مذاكرات فشرده‌اي ميان يكديگر و طرف ايراني انجام دهند. اگرچه كارشكني محور فرانسوي - صهيونيستي و گاهي نيز گفته مي شود دست‌هاي پنهان عربستان سعودي مانع از شكل‌گيري يك توافق جامع شد اما نشان داد كه طرف غربي بيش از آنكه با ايران بر سر مذاكرات مشكل داشته باشد در ميان خود دچار تزلزل و اختلاف است. اين نكته‌اي بود كه وزير امور خارجه سوئيس نيز بدان در قالب يك هشدار اشاره كرد اما نتيجه اين مذاكرات سبب شد كه اين هشدار به صورت واقعي نمود يابد. جالب اينجاست كه طرف آمريكايي نيز به گونه‌اي در اين ميان به توافق با ايران نزديك شد و حتي در ساعات پاياني نيز اخباري به موازات كارشكني‌هاي فرانسوي ها مبني بر انتقاد از اينگونه رفتار از سوي طرف آمريكايي مخابره مي شد. البته هنوز هم مساله كارشكني‌هاي فرانسه موضوعي است كه حتي تا سطح وزراي خارجه ايران و امريكا مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد. جان كري در اين زمينه با توجه به شدت گرفتن انتقادات نسبت به وزير خارجه فرانسه در سخناني جانبدارانه از وي، روز دوشنبه تاکید کرد که « اعتراضات دقیقه 90 لوران فابیون را عامل از بین بردن توافق با ایران دانستن، بی انصافی است.» اما همين مساله با واكنش محمد جواد ظريف، وزير خارجه ايران مواجه شد كه با تاكيد بر اينكه موضع پنج بعلاوه يك به طور ناگهاني پس از حضور فرانسه تغيير كرد، خطاب به جان كري در صفحه توئيتر خود نوشت:‌ » آقای وزیر، آیا این ایران بود که پنجشنبه شب، نصف پیش‌نویس آمریکا را زیر و رو کرد و جمعه صبح، علنا علیه آن صحبت کرد؟» البته با وجود كتمان‌ وزير خارجه آمريكا به خوبي مساله شكاف ميان مواضع اسرائيل و كاخ سفيد در مذاكرات ‍ژنو مشخص شد. چراكه با وجود جيغ‌هاي بنفش نتانياهو آمريكايي‌ها بر سر ميز مذاكره با ايران آنهم رويكردي مثبت حاضر شدند و تا پايان مذاكرات ‍ژنو اين مساله به خوبي آشكار بود. به هر لحاظ عدم توافق نهايي در اين زمينه را بايد از جانب طرف‌هاي غربي دانست زيرا بروز اختلاف در آنها در صحنه ‍ژنو مشهود بود و پنهان‌كاري پس از اين مذاكرات نمي‌تواند ماهيت اصلي آن را تكذيب كند. از سوي ديگر همين نزديكي به توافق را مي توان گامي مثبت در جهت اعتمادسازي ايران دانست و بايد دانست كه اين اهمال‌كاري طرف غربي بود كه به مانند گذشته نشان داد حتي در ساعات پاياني هم قابل اعتماد نيست. قطعا اين مساله رويكرد ايران در مذاكرات را نيز تحت شعاع قرار مي دهد. درواقع طرف ايراني نيز به عنوان يك تيم انساني تابع و متاثر از فضاي موجود است. اهداف ايران در مذاكرات ‍ژنو هدفمند و برگشت ناپذير است اما به هر جهت مذاكرات ايران تابع تحركات طرف غربي است. بدين معنا كه هر چقدر طرف غربي حسن نيت بيشتري در مذاكرات نشان دهد، طرف ايراني نيز بيشتر براي رسيدن به توافق و جلب اعتماد طرف مقابل تلاش مي كند. تيم هسته‌اي ايران كه حمايت رهبري و جامعه ايراني را پشت سر دارد به خوبي مي داند كه بايد بر سر چه چيز با طرف غربي مذاكره كند؛ چه اينكه سخنان اخير رهبر معظم انقلاب پيامي به طرف غربي بود كه چارچوب مذاكرات ايران را بشناسد و اهداف و سطح مذاكرات طرف ايراني نيز غير از اين چارچوب در مذاكرات ‍ژنو نبود. از اين رو به نظر مي‌رسد اين مساله بايد هم به نگراني هاي داخلي در اين زمينه پاسخ دهد و هم اينكه طرف غربي را آگاه سازد كه با چه رويكردي بر سر ميز مذاكره با ايران حاضر شود. تيم هسته اي ايران در صحنه ‍ژنو با حمايت رهبري و جامعه ايراني وارد مذاكره شد و اين نشان از عزم جدي ايران براي حل و فصل مساله هسته‌اي دارد اما همانگونه كه توافق در ‍ژنو دو سويه است، طرف غربي نيز بايد به موازات ايران براي رسيدن به توافق گام بردارد. البته صحنه ژنو نشان داد كه همانطور كه دسترسي به توافق مي تواند بسيار نزديك باشد به همان ميزان نيز با كارشكني و سنگ‌اندازي برخي از طرفين مي تواند بسيار دور از دسترس باشد. از اين رو بايد به طرف غربي اين پيام را رساند كه مذاكرات سياسي وقت تلف كردن نيست و بايد غربي‌ها رويكرد خود را در قبال اين مذاكرات تغيير دهند و براي توافق وارد مذاكرات شوند نه مذاكره بيهوده. البته طرف غربي در اين اثنا بايد گوشه چشمي به منافع طرف مقابل بيندازند زيرا تنها در چنين صورتي است كه نتيجه مذاكرات به توافق مي انجامد.ايران همواره به اين مساله تاكيد كرده است كه باب مذاكرات باز است اما تاكيد امروز ايران اين است كه بايد در ظرف زماني مشخص و براي حصول به نتيجه مذاكرات انجام شود. به هر حال مذاكرات ‍ژنو با نتايجي كه بدان اشاره شد به پايان رسيد و حدود چند روز ديگر دور بعدي مذاكرات آغاز مي شود كه بايد ديد طرف غربي با چه رويكردي بر سر ميز مذاكرات حاضر مي شود و در اين زمينه عملكرد طرف هاي درگير به چه صورت است و در كل آيا اراده‌اي براي رسيدن به توافق نهايي ميان آنها وجود دارد يا خير؟