علوفه و روغن‌نباتی را هم وارد می‌کنیم/راهکاری‌هایی که دولت را از کسری بودجه زمستانی نجات می‌دهد

سرویس سیاسی « فردا »- در حالی که قیمت نفت بتدریج در حال رسیدن به ارقام نگران‌کننده برای کشورهای تولیدکننده است، کشورهایی همچون ایران وروسیه که بودجه سال جاری خود را با نفت صد دلاری بسته اند، اکنون با چالش مواجه شده اند. البته به طور کلی بیشتر کشورهای نفتخیز جهان بودجه سال جاری خود را با قیمت نفت بین 90 تا صد دلار بسته اند. اما در همین حال با توجه به ناگهانی بودن این کاهش، احتمال ایجاد چالش درخصوص تامین بودجه کشورها درماه های پایانی سال وجود دارد. ایران نیز از جمله کشورهایی است که با این مشکل مواجه شده است و در همین خصوص دکتر ابراهیم رزاقی کارشناس مسائل اقتصادی کشورمان در گفتگو با « فردا » به علل به وجود آمدن کسری بودجه و راه کارهای مقابله با این مسئله پرداخت. - به عنوان بخش ابتدایی گفتگو بفرمایید که چه عواملی سبب شده که امروز اقتصاد ایران با کاهش قیمت نفت، با نگرانی های جدی مواجه شود؟ من فکر می کنم در طول 3 سال گذشته که تحریم شروع شد و به تبع آن قیمت ارز افزایش و قیمت نفت کاهش یافت، ما هیچ اقدامی نکردیم. تنها اقدامی که در طی 2 سال اخیر برای مقابله با این تحریم ها انجام گرفت این بود که تولید بنزین را داخلی کرده و میزان مصرف آن را نیز کاهش دادیم تا در این زمینه به خارج از کشور بی نیاز شویم. این بی نیازی نیز سبب شد تا هزینه ارزی واردات بنزین کاهش پیدا کند که در دولت یازدهم نیز ماجرای سرطان زا بودن آن بنزین های قدیمی را مطرح کردند و دوباره واردات از سر گرفته شد. نمونه خوب دیگری نیز که در این مدت برای مقابله با تحریم ها انجام شد در صنایع دفاعی بود. ما توانستیم با عملیات معکوس، آنچه را که فکر می کردیم برای دفاع از خود نیاز داریم تولید کرده و در این زمینه نیز بی نیاز از خارج شدیم. این 2 اقدام همان معنای اقتصاد مقاومتی است که می گوید باید از لحاظ اقتصادی مستقل شویم. در این 3 سال گذشته به غیر از موارد مطرح شده هیچ اقدام موثر دیگری برای استقلال اقتصادی انجام نشد. تا به امروز ما سیاست تعدیل را در اقتصاد کشور در پیش گرفتیم، به این صورت که به سبب تحریم ها، درآمد ارزی ما کاهش پیدا کرده اما در مقابل هیچ برنامه‌ای برای خروج از این وضعیت نداریم و همان سیاست گذشته را ادامه می دهیم. حالا سوال اینجاست که اگر مانند گذشته بخواهیم این روش را ادامه دهیم، چه فرصت‌های گران بهایی وجود دارد که آنها را از دست می دهیم. - این رویه فقط مختص دولت یازدهم است؟ هم در دولت یازدهم و هم در دولت های گذشته از زمان آقای هاشمی رفسنجانی تا به حال این سیاست تعدیل اقتصادی در کشور وجود داشته و ادامه دارد. اگر این سیاست ها ادامه پیدا کند و درآمد ارزی نیز همچنان کاهش یابد، دست ما بسته شده و خودمان را ضربه پذیر کرده ایم. به عبارت راحت تر باید بگویم با این روش گردن خود را زیر تیغ آمریکا می بریم. امروز 80 درصد کالاهای وارداتی ما مصرفی هستند. یک سری کالاهای مصرفی وجود دارد که واردات آن ضروری است اما چرا باید علوفه و روغن نباتی را هم از خارج وارد کنیم. - ادامه این سیاست‌ها در شرایطی که قیمت نفت با کاهش مواجه شده، چه آسیبی در پی خواهد داشت؟ اگر سیاست ما همین باشد که امروز دولت یازدهم هم به پیروی از دولت های گذشته آن را در پیش گرفته، روز به روز در شرایط بدتری قرار خواهیم گرفت. کسری بودجه نیز شدید می شود و دولت مجبور می شود که بانک مرکزی وام بگیرد. چراکه سیاست فعلی، ما را به خارج وابسته تر می کند. در سال های پایانی جنگ در شرایطی که جمعیت نصف جمعیت فعلی بود، نیاز ما به واردات 12 میلیارد تومان بود. اما در سال 90 واردات به بیش از 100 میلیارد تومان رسید و در همین سال 93 نیز رقمی بالغ بر 50 میلیارد تومان واردات داشته ایم. این در شرایطی است که جمعیت هم دوبرابر شده و هیچ مالیاتی هم از ثروتمندان اخذ نمی شود. اگر این وضع ادامه پیدا کند وارد وضع وخیمی خواهیم شد. من نگران ضرباتی هستم که ممکن است به هموطنان کم درآمد جامعه وارد شود. - چه راهکاری برای مبارزه با بحران وجود دارد؟ اگر با دید اقتصاد مقاومتی عمل کرده و به وصیت نامه امام(ره) مراجعه کنیم، در همین شرایطی که قیمت نفت پایین آمده هم می توانیم به وضعیت اقتصاد سر و سامان دهیم. الان سوال این است که چرا جلوی واردات کالاهایی غیر اساسی از کشورهای خارج را که نیاز اصلی به آنها نداریم و تولید آن در داخل کشور نیز صورت می گیرد را نمی گیریم. دولت اگر بخواهد و تصمیم بگیرد به سرعت می تواند این مسئله را اجرایی کرده و واردات آنچه را که کشاورزان ما در داخل کشور می توانند تولید کنند را ممنوع می کند. بعد از آن نیز به صورت ریالی به تولید کنندگان یارانه دهند و از یارانه دلاری جلوگیری شود. بدین ترتیب در یک یا دو فصل، ما از واردات محصولات کشاورزی بی نیاز می شویم. در حال حاضر 40 درصد از محصولات کشاورزی ما از خارج وارد می شود. جلوگیری از واردات همین 40 درصد خدمات شایانی را به اقتصاد می کند. از سوی دیگر یکی از راهکارهای اصلی برای دورشدن از وابستگی به واردات، گرفتن مالیات از پولدارهاست. اگر این مالیات اخذ شود دیگر کجا کاهش قیمت نفت موجب کمبود بودجه خواهد شد. وقتی از پولدارها مالیات بگیرند، تامین اعتبار برای بودجه دولت صورت می گیرد و دیگر احتیاجی به گرفتن وام از بانک مرکزی نیست. - مهمترین راهکاری که دولت برای فرار از کسری بودجه زمستان امسال می تواند در پیش بگیرد چیست؟ گرفتن مالیات از پولدارها. دولت مصوبه ای بگذارد و مالیات بگیرد. از سوی دیگر از همین الان به تولید کنندگان داخلی مالیات دهد تا تولید بالا رود. دلار ارزان هم فقط برای صنایع داخلی مصرف شود نه برای کالاهای مصرفی. خود این حرکت تا 50 درصد اقتصاد را دچار تحول می کند. - وابستگی اقتصاد به نفت تا چه حد موجب شده تا امروز با مشکل کمبود بودجه در اثر کاهش قیمت نفت مواجه شویم؟ ما فقط نفت و مواد معدنی و پتروشیمی صادر می کنیم اما در مقابل همه چیز وارد می کنیم. 80 درصد این واردات هم کالای مصرفی است. اما با تدابیری که مطرح شد، می توان این 80 درصد واردات کالاهای مصرفی را به تولید داخلی رساند. - آیا تفکرات فعلی دولت گنجایش چنین اقداماتی را دارد؟ دولت در ذهن خود تدابیری ناشی از سیاست تعدیل اقتصادی دارد. همان سیاستی که گفتیم تا به امروز موجب شده اقتصاد ایران رشد نداشته باشد. تا زمانی هم که این تفکر را کنار نگذارند، مشکلات اقتصادی رفع شدنی نیست. - به عنوان بخش پایانی بفرمایید که کاهش قیمت نفت و کسری به وجود آمده چه تاثیری بر بودجه سال 94 خواهد داشت؟ اگر همین سیاست های فعلی ادامه یابد، وضعیت در سال آینده وخیم تر شده و ضربه پذیری ما افزایش می یابد. طبقات فقیر جامعه نیز دچار نارسایی شدید خواهند شد. دولت باید به مردم شفاف سازی کند که آمریکا در مذاکرات به دنبال چیست و چه زیاده خواهی هایی دارد. آمریکا ایران ذلیل زمان شاه را می پسندد. خوب اگر دولت این زیاده خواهی ها و پشت پرده مذاکرات را برای مردم بازگو کند، مردم نیز با درک بالای خود، آماده سختی هایی تغییر سیاست های اقتصادی می شوند و دولت در مدت کوتاهی می تواند با تغییر تفکر خود، وضعیت اقتصادی را بهبود بخشد.