شوراي شهر بخواهد يا نخواهد مونوريل را مي‌سازيم

همشهری آنلاین:گويا برخي از مسئولان بلند‌مرتبه وزارت كشور در سال جديد اصل را بر اين قرار داده‌اند كه «دستور» جايگزين «نظر كارشناسي» شود، چرا كه از همين ابتداي سال اتمام حجت كردند كه شوراي شهري‌ها به هر نحو ممكن بايد نظر معاون عمراني وزارت كشور را اجرايي كنند. موضوع هم مثل هميشه مونوريل است و دبير شوراي‌عالي ترافيك وزارت كشور بار ديگر پيغام رسانده كه ساخت 66 كيلومتر مونوريل در تهران اتمام حجتي از سوي وزارت كشور است، چرا كه نظر هاشمي، معاون وزير كشور بوده و شوراي شهر بايد آن را در طرح جامع ترافيك بگنجاند. البته گويا نماينده وزارت كشور لزومي نديده كه حداقل پيشنهاد دهد شوراي شهر ساخت 66 كيلومتر مونوريل در تهران را هم بررسي كند و هشدار داده كه درصورت فقدان مونوریل در طرح جامع حمل‌ونقل و ترافیک تهران، اين پيشنهاد توسط آنها گنجانده خواهد شد. بدين ترتيب شهروندان تهراني مي‌توانند نگران نباشند، چون مسئولان وزارت كشور دستورات را از بالا صادر كرده‌اند و اگر شوراي شهري‌ها هم گوش به فرمان باشند، بايد از همين الان پرونده مونوريل را مختومه بدانيد. چراكه ديگر نه لازم است كارشناسي اظهارنظر كند و نه اينكه شوراي شهري‌ها زحمت بررسي طرح جامع ترافيك را كه حاصل ساعت‌ها كار كارشناسي است، به‌خود بدهد. البته در اينكه چطور مي‌توان يك پايتخت را اين طور اداره كرد، ديگر با شهروندان است كه خود قضاوت كنند. در يك سو طرح مطالعاتي قرار دارد و در سوي ديگر دستور يك مقام بالا كه گويا لازم‌الاجرا هم هست. كمتر از 24 ساعت پس از اينكه خسرو دانشجو، سخنگوي شوراي شهر تهران اعلام كرد حرف آخر را در مورد مونوريل مطالعات مي‌زند نه حرف‌ و حديث‌هاي متفرقه، كامران حاج نصراللهي اظهارات فوق را بيان كرد. خسرو دانشجو در گفت‌و‌گو با مهر گفته بود: «اینکه ما بگوییم مونوریل می‌خواهیم و باید آن‌را اجرا کنیم و به هیچ چیز دیگر هم کار نداشته باشیم، اصلا زیبنده ما نیست و طرح جامع به خوبی تکلیف همه را با مونوریل مشخص می‌کند.» گويا برخي از مسئولان هم نتوانستند كه اين نظر شوراي شهر را براي تعيين تكليف حمل‌ونقل تهران توسط طرح مطالعاتي تاب بياورند و در نتيجه دبير شوراي‌عالي ترافيك اين طور در مقام پاسخ سخنگوي شوراي شهر برآمد: «در مورد ساخت 66 کیلومتر منوریل توسط هاشمی معاون وزیر کشور تصميم‌گرفته شده، اعلام هم شده و برای همه دستگاه های اجرایی کشور لازم‌الاجرا اس ت.» اگر شما هم مي‌پرسيد كه اگر شوراي شهر طرح جامع ترافيك را بررسي كرد و به نتيجه رسيد كه مونوريل سهم كمتري از حمل‌ونقل تهران ببرد، جايگاه نظر كارشناسان و شوراي شهري كه نماينده حدود 8 ميليون تهراني هست، چه مي‌شود؟ كامران حاج‌نصراللهي پاسخ را صريح و بدون لفافه گفته است: «شورای عالی ترافیک قاعدتا این موضوع را لحاظ خواهد کرد و ساخت 66 کیلومتر مونوریل را در طرح جامع شهر تهران می‌گنجاند.» دستور، يعني اجرا البته در سالي كه مقام معظم رهبري آن را به نام شكوفايي و نوآوري نامگذاري كرده‌اند، به يقين آنچه كشور و حتي تهران را مي‌تواند به سمت توسعه بيشتر سوق دهد، چيزي نخواهد بود، بجز نظر كارشناسان. در اين ميان هم جايي براي ابزارهاي سياسي و قدرت وجود ندارد و آنچه مي‌تواند نوآوري و شكوفايي را به‌دنبال داشته باشد، تنها نظر كارشناسان است. به يقين هم وقتي در يك شهري به بزرگي تهران، مديران شهر آن‌قدر دغدغه شهر را دارند كه مانند رسوم دهه‌هاي قبل نمي‌خواهند شهر را بر پايه نظر و تصميم‌هاي سليقه‌اي اداره كنند و اين فرهنگ را در ساختار مديريتي‌شان گنجانده‌اند كه حرف آخر در هر بخشي «نظر كارشناسان» باشد تا منافع شخصي و گروهي، چرا بايد بار ديگر با اين نوع ادبيات مواجه شد كه يك دستگاه بالاتر تصميمي گرفته و عنوان مي‌كند كه بايد بدون هيچ حرفي، ايده ‌آنها بايد اجرايي شود. اين موضوع از دو بعد قابل تامل است. نخست آنكه شوراي شهر چه جايگاهي در عرصه تصميم‌گيري شهري دارد و ديگر آنكه طرح جامع حمل‌ونقل ترافيك براساس چه معياري از سال 84 در دستور كار بهترين كارشناسان و صاحب‌نظران ترافيكي قرار گرفته است؟ افندي‌زاده، رئيس‌مركز مطالعات طرح جامع حمل‌ونقل و ترافيك عنوان مي‌كند كه از سال 84 مطالعات طرح جامع ترافيك آغاز شده و نتيجه يك سال كار كارشناسي است:«در طرح جامع حمل‌ونقل و ترافيك 4 مبحث لحاظ شده است.چشم‌انداز نظام، طرح جامع تهران، طرح‌هاي فرادست حمل‌ونقلي و همچنين پيشنهادها و طرح‌هايي كه مي‌تواند شهر را به چشم‌اندازهاي مورد نظر برساند.» به گفته وي، آنچه در طرح جامع ترافيك لحاظ شده همگي بر پايه نظرهاي بهترين كارشناسان ترافيك و لحاظ كردن شرايط تهران در افق سال 1404 است. به اعتقاد افندي‌زاده، قرار نيست كه براي 5 سال بعد تصميم‌گيري شود، چرا كه وقتي چشم‌انداز 17 سال آينده را هم در نظر مي‌گيريم، نمي‌توان سرنوشت طرح را با تصميم‌هاي آني و غيرمستند گره‌زد. افندي‌زاده معتقد است كه اين شوراي شهر است كه بايد بررسي كند و تصميم بگيرد كه چه سامانه‌اي به درد شهر تهران مي‌خورد، چرا كه «طرح‌هاي حمل‌ونقلي نمي‌تواند ابلاغي باشد و در تمام شهرهاي دنيا كه به سمت فناوري برتر حركت مي‌كنند، ديگر به‌صورت دستوري كاري اجرا نمي‌شود، بلكه بحث‌هايي مانند فايده و هزينه، نظر استادان دانشگاه و كارشناسان است كه سرنوشت شهر را مشخص مي‌كند و مديران و مسئولان تنها اجراكننده هستند.» طرح جامع ترافيك چه مي‌گويد ؟ طرح جامع ترافيك كه تا اين همه حاشيه‌ساز شده است مي‌گويد كه تهران تا سال 1404 نياز به 430 كيلومتر خطوط ريلي دارد كه بايد از نوع خطوط سنگين باشد كه ظرفيت جابه‌جايي بالاي مسافر را داشته باشد. چراكه مجلس هم مقرر كرده كه حمل‌ونقل ريلي بايد بتواند سالانه 30 درصد از حمل‌ونقل شهري را برعهده بگيرد. براساس اين و به گفته افندي‌زاده، رئيس مركز مطالعات طرح جامع ترافيك در طرح جامع ترافيك مقرر شده تا قطار شهري به طول 430 كيلومتر ساخته شود:«بر اين اساس به 8 خط جديد مترو نياز هست كه تاكنون 7 خط آن به تصويب شوراي‌عالي ترافيك رسيده و تنها دو خط 8 و 9 هنوز در مرحله بررسي به سر مي‌برد.» دليل اينكه در اين خطوط هم سامانه مترو انتخاب شده، ميزان بالاي ظرفيتي است كه براي جابه‌جايي مسافر وجود دارد، اما افندي‌زاده از خطوط مكملي صحبت مي‌كند كه در سه محور مي‌تواند به‌عنوان مكمل خطوط مترو در داخل شهر استفاده شود و به تبع از آن، جابه‌جايي مسافران در سطح وسيع انتظار نمي‌رود. وي در اين باره مي‌گويد: يكي از اين خطوط از ميدان صنعت تا نوبنياد است كه براي آن قطار هوايي پيشنهاد داده‌ايم، چراكه در اين مسير مي‌توان به‌دليل حجم كمتر جابه‌جايي مسافر از مترو استفاده نكرد.از سوي ديگر مسافت كوتاه، ديد بصري اين مسير به ويژه در مسير رد شدن از روي بزرگراه چمران هم مي‌تواند جاذبه گردشگري مطلوبي را ايجاد كند. در دو مسير ديگر هم كه به‌عنوان خطوط تكميلي پيشنهاد شده هنوز مطالعات به پايان نرسيده، اما مسئولان وزارت كشور معتقد هستند كه بايد علاوه بر مسير مكمل فوق خطوط 8 و 9 مترو هم تغيير ماهيت داده و به‌عنوان مونوريل مورد ساخت و بهره‌برداري قرار بگيرد. شوراي شهر، تعطيل شود؟ جدا از اين مباحث كارشناسي، آيا مسئولاني كه اينگونه صحبت مي‌كنند، به اين نكته توجه كرده‌اند كه طرح اينگونه مباحث در سطح رسانه‌ها سبب مي‌شود تا شهروندان به اين باور برسند كه نمايندگاني كه به‌عنوان اعضاي شوراي شهر انتخاب كرده‌اند، هيچ اختياري نداشته و نمي‌توانند براساس مطالعات خود براي پايتخت تصميم بگيرند؟ آيا طرح اينگونه پيشنهادها سبب نمي‌شود تا نه تنها مردم اميدشان را به منتخبانشان از دست بدهند بلكه حتي به اين نتيجه برسند كه شورايشان فرمايشي شده و كارايي ندارد؟ به يقين مسئولان مربوطه هم هيچ‌گاه نمي‌خواهند شهر را دچار اين ابهام و رخوت كنند. پس چگونه است كه دبير شوراي ترافيك راضي مي‌شود اينگونه در مورد مونوريل صحبت كند. به هر حال شهروندان پذيرفته‌اند كه مونوريل براي تهران دردسرساز شده و اختلاف نظر جدي ميان كارشناسان و دولت بر سر ساخت اين سامانه و ميزان كارايي‌اش وجود دارد، اما به يقين اين را نخواهند پذيرفت كه سياست‌هاي ترافيكي ابلاغ شده و اختيار را از نمايندگانشان سلب كنند. حتي اگر اين روزها به خيابان‌هاي شهر و اتوبوس‌ها و مترو سري بزنيد مطمئن باشيد اين جملات را حتي به كنايه خواهيد شنيد كه «شورا اگر نمي‌تواند تصميمي مستقل بگيرد، خوب تعطيلش كنيد.» به هر حال شهرداري و شوراي شهر هيچ‌گاه نگفته‌اند كه قطار هوايي را قبول ندارند، بلكه حرف بر سر اين است كه مونوريل در چه مسيرهايي كارايي دارد، براي چه طولي و اصلا مونوريل يا يك نوع ديگر از قطار هوايي. اين مباحث هم بسيار راحت با مطالعات مشخص مي‌شود و ديگر لزومي به اين همه حاشيه‌سازي نيست. به هر حال بهتر است براي مردمي كه بيرون دفتر مديران هر روز در شهر تردد مي‌كنند و تنها انتظارشان از مديران، بهبود در ترددهايشان در اين ترافيك گسترده است، هم فكري كرد.