کشمیر کجاست و چه بر سرش آمد؟
کشمیر منطقهای در شمال غربی شبهجزیره هند واقع شده؛ این روزها با کشته شدن رهبر 22 ساله حزب مجاهدین به ضرب گلوله، موجی از تظاهرات مردمی کشمیر را فرا گرفته است.
مشرق: روز جمعه 18 تیرماه برهان وانی رهبر 22 ساله حزب مجاهدین به ضرب گلوله کشته شد و همین کافی بود تا موجی از تظاهرات و اعتصاب گسترده، کشمیر را فرا بگیرد. فردای مرگ برهان وانی و پس از انکه تشییع جنازه او با حضور 70هزار نفر توسط نظامیان هندی به خشونت کشیده شد، تصاویر صورت ها و تن خونین مردم منطقه جامو و کشمیر بر روی شبکه های اجتماعی نقش بست. اما از بد حادثه 43 کشته و بیش از 2000 زخمی کشمیری در میان خبرهای نیس و آنکارا نظر جهانیان را به خود جلب نکرد. حالا دهمین روزیست که کشمیر روی خوش به خود ندیده و مردمی که از سوی هندی ها تروریست خوانده می شوند و از سوی احزاب پاکستانی
گزینه ای برای اخذ رای دانسته می شوند، تحت شدید ترین تدابیر امنیتی به خیابان ها می آیند و مورد حمله قرار می گیرند.
هند | دره کشمیر | حدود ۴ میلیون | ۹۵% | ۴%* | - | - |
جامو | حدود سه میلیون | ۳۰% | ۶۶% | - | ۴% | |
لداخ | حدود ۲٫۵ میلیون | ۴۶% | - | ۵۰% | ۳% | |
پاکستان | کشمیر آزاد | حدود ۲٫۶ میلیون | ۱۰۰% | - | - | - |
گلگت-بلتستان | حدود یک میلیون | ۹۹% | - | - | - | |
چین | اقصای چین | - | - | - | - | - |
سابقه تاریخی حضور تشیع در کشمیر به سده هشتم بازمیگردد. در این دوران برخی از صوفیان و علمای شیعه ایرانی و گروهی از سادات به این منطقه مهاجرت کردند. گسترش تشیع با تأسیس سلسله چکها در کشمیر به اوج خود رسید. بعد از چکها بااینکه شیعیان تا امروز از قدرت سیاسی به دور بودهاند، همچنان به حیات اجتماعی خود در کشمیر ادامه دادهاند. امروزه شهرهای کارگیل، سرینگر، بدگام و دره کشمیر در بخش کشمیر تحت نظارت هند و مناطق بلتستان و گلگت در کشمیر تحت نظارت پاکستان، ازجمله مراکز مهم تشیع در کشمیر به شمار میآیند. ایالت کشمیر (قبل از تقسیم) از پنج بخش دره کشمیر، جامو، لداخ، بلتستان، پونچ و گیلگت تشکیل شده بود. جمعیت کشمیر در سال ۱۹۴۱میلادی/ ۱۳۲۰ش. ۴۰۲۱۶۱۶ نفر بود که از آن میان ۷۷ درصد مسلمان، ۲۰ درصد هندو و ۳% سیک و اقلیتهای دیگر بودند. در سال ۱۸۴۶ بر اساس معاهده امرتسر، انگلستان حکومت کشمیر را به گلاب سینگ فروخت و او سلسله دُگرا را در این منطقه تأسیس کرد. در دوران حکومت سلسله دگرا مسلمانان بهشدت سرکوب شدند و تبعیض شدیدی بین مسلمانان و هندوها وجود داشت. کشمیر تحت نظارت پاکستان مناطق شمالی: بخشی از کشمیر تحت نظر پاکستان است که از جنوب و شرق با کشمیر تحت سلطه هند و کشمیر آزاد هم مرز است و در منتها الیه شمال پاکستان قرار دارد و از شمال به افغانستان و از شمال شرق به مرزهای چین محدود است. این منطقه به دو بخش عمده گلگت و بلتستان تقسیم شده است: مناطق شمالی متمرکزترین منطقه شیعه نشین پاکستان است که مناطقی از آن مانند روندو و کلتری و کرمنگ در بلتستان و نگر در گلگت ۱۰۰٪ شیعه هستند. در حال حاضر مناطق شمالی به پنج شهرستان تقسیم شدهاند که ۳۹٪ جمعیت آن شیعه اثناعشری، ۲۷٪ سنی، ۱۸٪ شیعه اسماعیلی و ۱۶٪ شیعه نوربخشی هستند.
- کارگیل:در ۲۰۵ کیلومتری سرینگر است و ۱۴۰۰۰۰ هزار تن جمیعت دارد که ۹۰درصد اهالی آن شیعه هستند.
- لداخ: با ۳۰۰۰۰ تن جمعیت که ۵۲ درصد آن مسلمانند و ۹۰ درصد مسلمانان شیعه هستند.
- سرینگر: مرکز ایالت جامو و کشمیر با جمعیت ۹۰۰۰۰۰ نفری که ۹۴ درصد آنان مسلمانند و ۲۶ درصد مسلمانان شیعه.
- بودگام: با جمیعت ۵۹۳۷۶۸ نفر که ۳۶ درصدشان شیعیه هستند.
- باره مولا: جمعیت ۹۰۰۰۰۰ نفر و ۹۷ درصد مسلمان و ۳۲ درصد شیعه
کارگیل | ۱۴۰۰۰۰ | ----- | حدود ۱۲۶۰۰۰ |
لداخ | ۳۰۰۰۰ | حدود۱۵۰۰۰ | حدود ۱۳۵۰۰ |
سرینگر | ۹۰۰۰۰۰ | حدود۸۴۶۰۰۰ | حدود۲۳۰۰۰۰ |
بودگام | ۵۹۳۷۶۸ | ----- | حدود ۲۱۲۰۰۰ |
باره مولا | ۹۰۰۰۰۰ | حدود ۸۷۳۰۰۰ | حدود ۲۰۰۰۰۰ |
پراکندگی شیعیان در منطقه شمالی
غزر | ----- | ۸۷٪ | ----- | ۱۳٪ |
دیامر | ۱۰٪ | ----- | ----- | ۹۰٪ |
گلگت | ۵۴٪ | ۲۷٪ | ------ | ۱۹٪ |
سکردو | ۸۷٪ | ۱۰٪ | ----- | ۳٪ |
گانگچه | ۵٪ | ----- | ۸۷٪ | ۸٪ |
شیعیان اثنی عشری در کشمیر به دو گروه فرقه قدیم و فرقه جدید تقسیم شدهاند که هر یک بعدها دچار انشعابات درونی شدند. این گروه بندی در اواخر قرن نوزدهم میلادی شکل گرفته است و ریشه در اختلاف بر سر رهبری دینی شیعیان داشته است. رهبری فرقه قدیم را علمای خاندان انصاری کشمیر بر عهده دارد که نسبشان به سید حسین قمی باز میگردد و از سدههای گذشته در میان شیعیان از موقعیت بالایی برخوردار بودهاند. بنیانگذار فرقه جدید، سید مهدی موسوی از اهالی بودگام است که بعد از سفر به نجف و تکمیل تحصیلات و بازگشت به کشمیر در سال ۱۸۸۰م./۱۲۹۷ق. پیروان زیادی یافت. بعدها فرقه قدیم به دو گروه افتخاری و عباسی و فرقه جدید به دو گروه مصطفوی و محمدی تقسیم شدند که هر یک حسینیهها و مساجد خاص خود را دارند. صاحبنظران، این گروه بندیها را از عوامل تفرقه اجتماعی بین شیعیان کشمیر به حساب میآورند که خود از عوامل عقب ماندگی فرهنگی و اجتماعی در جامعه شیعی کشمیر است. شیعیان در کشمیر تحت نظارت هندوستان، با بیتوجهی دولت روبرو بودهاند. برخی نیز هندوها را به تفرقه افکنی بین شیعیان و سنیهای هندوستان متهم میکنند. مجموع این عوامل باعث انزوای شیعیان کشمیر شده است؛ به شکلی که مشارکت شیعیان در امور سیاسی اندک است و شرایط اقتصادی آنان وضع مطلوبی ندارد. همچنین به دلیل اینکه بسیاری از شیعیان تحصیل کرده نیستند موقعیت شغلی مناسبی ندارند.