تغییر ذهنیت مردم از حمل و نقل

خبرگزاری مهر: نوروز امسال سفر‌های نوروزی در بخش‌های مختلف با رشد چندان مناسبی برخوردار بوده است که علت آن می‌تواند توسعه شبکه آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها در سال‌های اخیر و همچنین افزایش تولید خودرو باشد که در نتیجه، امکان سفر با خودروی شخصی را برای همگان فراهم کرده است. حمل و نقل عمومی جاده‌ای، ناموفق در بازاریابی سفر‌های نوروزی در این میان آنچه بیش از سایر مورد‌های حمل و نقل، نتوانست بازار خوبی برای مسافرت‌های نوروزی فراهم کند، حمل و نقل عمومی جاده‌ای (اتوبوس و مینی‌بوس) و قطار بود. کاهش میزان مسافرت با اتوبوس می‌تواند به راحت‌تر بودن سفر‌های خانوداگی و گشت و گذار‌های نوروزی با استفاده از خودروی شخصی برگردد. موضوعی که داوود کشاورزیان، رئیس سابق سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای نیز در دی ماه سال ۹۶ در گفتگو با خبرنگار مهر به آن اشاره کرد و گفت: ما انتظار نداریم که مردم سفر‌های تفریحی ایام پیک سال را با استفاده از خودرو‌های عمومی جاده‌ای به خصوص ناوگان اتوبوسرانی بین شهری انجام دهند. وی ادامه داد: سازمان راهداری بیشتر بر موضوع توسعه سفر‌های کاری و دانشجویی با استفاده از اتوبوس اصرار دارد که متأسفانه در سال‌های اخیر حتی این موارد نیز به بخش تردد با خودروی شخصی منتقل و به کاهش سهم اتوبوس‌ها از سفر‌های کاری و دانشجویی منجر شده است. با این حال در سال‌های اخیر شاهد کاهش تردد با اتوبوس در سفر‌های نوروزی شده ایم؛ به گونه‌ای که در نوروز ۹۵ نزدیک به ۸ و نیم میلیون نفر با اتوبوس جابه جا شدند که این رقم در نوروز ۹۶ به حدود ۸ میلیون نفر کاهش یافت که کاهش حدود ۶ درصدی را تجربه کرده است. همچنین بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی تا روز یازدهم فروردین نیز، کمی بیش از ۶ میلیون نفر از اتوبوس استفاده کرده اند که با توجه به افزایش تردد‌ها در روز‌های ۱۲، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ فروردین که آخرین روز محاسبه سفر‌های نوروزی است، احتمال دارد این رقم به حدود ۷ میلیون نفر برسد که در مقایسه با نوروز ۹۶ کاهش حدودا ۱۰ درصدی را در بخش حمل و نقل عمومی جاده‌ای (اتوبوس) شاهد خواهیم بود. این موضوع نشانگر ناکارآمدی سرمایه گذاری در حمل و نقل جاده‌ای مسافر است. افزایش سفر‌های ریلی با زور یارانه‌های دولتی در بخش ریلی نیز اگرچه در سال‌های اخیر، با افزایش مسیر‌های ریلی مانند تهران- همدان و تهران-کرمانشاه مواجه بودیم، اما کماکان به دلیل پایین بودن سرعت قطار‌های مسافری در ایران، نتوانسته ایم سفر‌های ریلی را جایگزین سفر با خودروی شخصی کنیم. سعید محمدزاده، مدیرعامل شرکت راه آهن در نشست خبری خود در ۲۴ اسفندماه با اشاره به افزایش ۶ درصدی حمل ریلی مسافر در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ گفت: این در حالی است که در بخش قطار‌های حومه‌ای ۱۶ درصد افزایش تردد داشته‌ایم. وی در عین حال از یارانه ۸۰۰ میلیارد تومانی دولت به حمل و نقل ریلی مسافر خبر داد. همچنین محمد رجبی، مدیرعامل شرکت رجاء که مجری قطار‌های حومه‌ای است در گفت: وگو با خبرنگار مهر از وجود بدهی ۳۰۰ میلیارد تومانی دولت به این شرکت بابت قطار‌های حومه‌ای خبر داده بود. وی اظهار داشت: به عنوان مثال قطار حومه‌ای تهران ـ. قم که از مسافران ۴ هزار تومان اخذ می‌شود، هزینه‌ای حدودا ۱۵ هزار تومانی برای این شرکت در پی دارد که دولت یارانه‌های مربوط به قطار‌های حومه‌ای را پرداخت نمی‌کند. به گزارش خبرنگار مهر، به نظر می‌رسد بخش مهمی از آنچه به عنوان افزایش میزان سفر‌های ریلی اعلام شده، به سفر‌های حومه‌ای برمی گردد که به دلیل ارزانتر بودن نسبت به سایر مورد‌های حمل و نقلی و علی رغم زمان زیادی که از مسافران می‌گیرد، باز هم با استقبال مواجه است. به عنوان نمونه قطار حومه‌ای تهران ـ. قم در بلیت مسافران در سفر عصرگاهی زمان حرکت قطار را ۱۵:۴۰ دقیقه و زمان ورود قطار به ایستگاه قم را ۱۹:۵۵ دقیقه عنوان کرده است که به معنی انجام این سفر در مدت ۲ ساعت و ۱۵ دقیقه است این د. رحالی است که مسافرانی می‌توانند با خودروی شخصی این مسیر را در یک ساعت و نیم طی می‌کنند؛ ولی از آنجایی که خودرو‌های شخصی این مسیر، مبلغی بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان از مسافران اخذ می‌کنند، مردم به استفاده از قطار حومه‌ای روی آورده اند؛ بنابراین نه تنها توسعه قطار‌های مسافری برای دولت به صرفه نیست، بلکه حتی همین رشد استقبال مسافران نوروزی از مود حمل و نقل ریلی نیز به نظر می‌رسد تا حدودی به قطار‌های حومه‌ای وابسته است و بنابراین در صورتی که دولت یارانه قطار‌های مسافری را لغو کند و قرار باشد نرخ بلیت قطار همانند نرخ هواپیما آزادسازی شود، شاهد ریزش شدید مسافرت با قطار خواهیم بود. با این حال با توجه به بالا بودن امنیت سفر با قطار نسبت به سایر شقوق حمل و نقل به خصوص بالا بودن آمار کشته‌های تصادفات جاده ای، توسعه حمل و نقل قطار مسافری و تلاش برای انتقال مسافران از جاده به ریل، امری اجتناب ناپذیر است. محمدحسین رضاییان، کارشناس ارشد صنعت حمل و نقل ریلی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، سال گذشته اعلام کرده بود که تنها راه پیشِ روی وزارت راه و شهرسازی باری افزایش استقبال از قطار‌های مسافری، جدا کردن خطوط ریل حمل و بار و مسافر از یکدیگر و احداث خطوط راه آهن قطار‌های برقی و سریع السیر است. گفتنی است در نوروز ۹۵ بیش از ۱ میلیون و ۷۴۰ هزار نفر با قطار به سفر رفتند که این آمار در نوروز ۹۶ و پس از ۵ سال کاهش پی در پی تعداد مسافران قطار، با افزایش روبه رو شد و به ۱ میلیون و ۷۶۰ هزار نفر رسید. ضمن اینکه تا روز یازدهم فروردین نیز تعداد مسافران ریلی به ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر رسیده است که با توجه به باقی ماندن ۴ روز تا پایان سفر‌های نوروزی، احتمال رسیدن این شاخص به رکورد ۲ میلیون نفر وجود دارد. به خصوص که بر اساس آمار به طور میانگین در هر روز، ۱۰۰ هزار نفر سفر با قطار در ایام نوروز ۹۷ انجام شده بود. این در حالی است که وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته همه قطار‌های بالای ۳۵ سال را از رده خارج کرده و تنها ۵۲ دستگاه واگن مسافری جدید در سال ۹۷ وارد ناوگان حمل و نقل ریلی شد. افزایش سفر‌های دریایی مدیون توسعه گردشگری دریایی در بخش مسافرت‌های دریایی نیز به علت افزایش زیرساخت‌های گردشگری دریایی به خصوص افزایش تعداد اسکله‌های بنادر جزایر قشم و هرمز با استفاده از ۷ فروند اسکله قابل حمل و سیار، افزایش تعداد ناوگان مسافری دریایی با استفاده از به آب اندازی ۳ فروند کشتی مسافری ۱۵۰ نفره نوساز در اسفندماه سال قبل، تبلیغات گسترده توسعه گردشگری دریایی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی و همچنین اختصاص بسته‌های تشویقی و حمایتی به سرمایه گذاران در حوزه گردشگری دریایی، کاهش روز‌های مواج خلیج فارس در نوروز امسال و مواردی این چنینی سبب شد تا میزان سفر‌های دریایی نیز با رشد خوبی مواجه شود. صنعت هوانوردی در حال رشد قابل توجه با این حال آنچه در بخش سفر‌های نوروزی بیشترین توجه را به خود جلب کرد، افزایش میزان مسافران هوایی بود که از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در نوروز ۹۵ به ۳ میلیون و ۷۲۰ هزار نفر در نوروز سال گذشته رسیده است. امسال نیز به طور متوسط روزانه ۹۰۰ پرواز و در فرودگاه‌های کشور انجام شد و به طور میانگین ۱۲۰ هزار نفر در هر روز با استفاده از هواپیما جابجا شدند که سبب شد تا سهم حمل و نقل هوایی که در سال‌های گذشته پایین‌ترین سهم جابه جایی مسافر را در میان سایر گونه‌های حمل و نقل داشت، در رتبه دوم بعد از جاده‌ای و بالاتر از حمل و نقل ریلی و دریایی بایستد. وزیر راه و شهرسازی نیز در روز‌های پایانی سال ۹۶ از افزایش ۴۰ درصدی تقاضای سفر با هواپیما در کشور پس از افزایش تعداد ناوگان و همچنین آزادسازی نرخ بلیت هواپیما ظرف ۲ سال گذشته خبر داده بود. داوود ربیعی، کارشناس ارشد صنعت هوانوردی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره علل افزایش تقاضا برای سفر با هواپیما گفت: چندین عامل در افزایش سهم بخش هوانوردی از سهم حمل و نقل مسافر در کشور مؤثر بوده است. نخست آنکه افزایش ناوگان‌ای تی آر و در پی آن افزایش مسیر‌هایی که با استفاده از این تایپ و با قیمت مناسب ایجاد شده است، تاثیرگذار بوده است؛ ضمن اینکه به عنوان مثال فرودگاه‌های شهر‌های شمالی کشور که به دلیل افزایش پرواز‌های‌ای تی آر چند صباحی است که رونق گرفته اند، در افزایش استقبال از سفر‌های هوایی نوروزی مؤثر بوده است. شهر‌های مسافرخیزی، چون رامسر، رشت، ساری و گرگان که به دلیل افزایش سفر با‌ای تی آر در ماه‌های اخیر، توانسته بخش مهمی از سهمیه سفر‌های جاده‌ای را به خود اختصاص دهند. وی افزود: از دیگر عوامل توسعه سفر‌های هوایی، اهیمت پیدا کردن صنعت هوانوردی در کشور است اگرچه در ماه‌های گذشته سانحه هوایی دردناکی داشتیم، اما سبب شد تا میزان آگاهی و دانش مردم از صنعت هوانوردی و لازمه توسعه آن افزایش یابد. این کارشناس صنعت هوانوردی با اشاره به افزایش تعداد شرکت‌های هواپیمایی که سبب توسعه رقابت میان ایرلاین‌ها شده است، گفت: این اقدام باعث شده تا بخش‌های بازرگانی ایرلاین‌ها نیز به روش‌های متعددی برای افزایش فروش بلیت روی بیاورند که درنتیجه امسال برای اولین بار دیدیم که در هر زمانی از اسفند ماه و حتی در طول تعطیلات نوروز، مردم بلیت هواپیما می‌خواستند، می‌توانستند از طریق روش‌های الکترونیکی خریداری کنند. این در حالی بود که در سال‌های گذشته از اوایل اسفند ماه با کمبود بلیت هواپیما و نهایتا ایجاد بازارسیاه آن روبه رو می‌شدیم.