جامعه «جنبشی» به جای جامعه «مدنی»
نامه موسوی خوئینی ها به رهبر انقلاب ، فرصت طلبانه ، فرافکنانه و پروژه سیاسی برای اصلاح طلبان رادیکال است.
سعید آجورلو/ مدرس دانشگاه: چرا آقای موسوی خوئینی ها در این مقطع و با این لحن تند، رهبر انقلاب را خطاب قرار داده است؟ چند نکته به نظرم می رسد. پاسخ به ادعاهای ایشان هم در این نکات مدنظر است. ۱- هم در متن، هم در فرا متن و هم در لحن نامه جناب خوئینی ها نوعی خصومت شخصی، کینه جویی و حس انتقام گیری نسبت به آیت الله خامنهای پیداست؛ همان احساس خوئینی ها به ایشان قبل از رهبری که چون نهالی از ۴۰ سال گذشته تاکنون روییده و تبدیل به درخت خشم و کینه شده است. این میزان از خصومت، این حجم از کینه و این اندازه از انتقام جویی برای فردی که پدر اصلاح طلبی و چپ اسلامی میخوانندش، ترحم انگیز است. ۲- این نامه حاصل ناامیدی ایشان و دوستان رادیکالشان از پشتیبانی و حمایت مردم است. به تعبیری ریشه نگارش این نامه را باید در رای ۶۰ هزارتایی آقای مجید انصاری به عنوان سرلیست اصلاحطلبان در انتخابات مجلس یازدهم جست و جو کرد که این را البته باید بازتابی از نارضایتی مردم نسبت به عملکرد مجلس دهم، شورای شهر اصلاح طلب و دولت مورد حمایت اصلاح طلبان دانست؛ نوعی بیرون زدن از قواعد بازی برای نپذیرفتن مسوولیت در قدرت. به جای پیداکردن
دلایل نارضایتی مردم از اصلاحات و پذیرفتن مسوولیت و پذیرش معایب و تلاش برای جبران راه، سهل ترین راه، انداختن تقصیرها به گردن نظام و رهبر نظام است؛ رفتاری عوام فریبانه. بحران نمایندگی چنان میان اصلاح طلبان فراگیر است که گروهی را که واقع گراتر هستند به نقد خود مشغول داشته و گروه پرمدعاتر را به حمله به نهادهای مختلف نظام. این گروه دوم، اصلاحات را بازسازی نمی کنند بلکه نابود و ویران می کنند. نامه خوئینی ها از این جمله است. ۳- نامه آقای خوئینی ها از جهات زیادی شبیه به نامه استعفای مرحوم آیتالله طاهری به رهبر انقلاب در ۱۷ تیر سال ۱۳۸۱ از امامت جمعه اصفهان است- در ماه «تیر» چه رازی نهفته است که این دو نامه و وقایعی چون کوی دانشگاه همه در تیرماه روی میدهند؟ ماه خروج و شورش اصلاح طلبان- شباهت نامه از این جهت است که ایشان از قامت اصلاح طلبی درون نظام خارج شده و چون آقایان تاجزاده و حجاریان و علوی تبار، به لباس تجدیدنظرطلبان درآمده و به صف «حریف» نظام به جای «رقیب» اصولگرایان پیوستند. باعث تاسف است که فردی با داعیه انقلابی گری و شاگردی امام چنین سرنوشتی یافته است. به این واسطه باید تاسف خورد اما به واسطه آشکارشدن
نیات پنهان و عیان شدن آنچه سالها در دل برخی افراد می گذشته، باید خوشحال بود چراکه صف انقلابی و غیرانقلابی از هم جدا می شود؛ همانگونه که صف انقلابی پشیمان از انقلابی راسخ. برخی مدعیان خط امام، هم تکلیف خود را با ولایت فقیه روشن کردند و هم با ولی فقیه. از این جهت آقای خوئینی ها را اکنون می توان تجدیدنظرطلب نامید و نه اصلاح طلب. تجدیدنظر طلبانی که دنبال جامعه «جنبشی» به جای جامعه «مدنی» هستند و برای رهبری هرگونه نارضایتی احتمالی مورد تصورشان خیز برداشته اند. ۴- نامه خوئینی ها به رهبر انقلاب مصداق فرافکنی و فرار به جلو است. او که اکنون به عنوان یکی از جدیترین رهبران اصلاحات باید پاسخگوی وضعیت اقتصادی کشور و مخاطب سوالات اساسی مردم درباره دلار 19 هزار تومانی و تورم سرسام آور باشد، چنانکه گویی از کره مریخ آمده اند، شراکت اصلاح طلبان با روحانی را به روی خود نمی آورد و در قامت حمله کننده قرار می گیرد. جناب خوئینی ها! شما در موضع پرسشگر قرار ندارید؛ جایگاه شما پاسخگویی به سوالات فراوان مردم است. فعلا شما متهم هستید. اگر فرصتی را در اختیار خبرنگاران قرار دهید و به مرام آزادیخواهی مورد ادعایتان وفادار باشید، سوال
کننده زیاد است اما پاسخگو یافت نمیشود. من یکی از افرادی هستم که حاضرم سوال کننده از شما باشم، به شرط آنکه شعارهای دموکراسی خواهی و آزادی طلبی بر رادیکالیسم رسوب کرده در افکار و منش شما غلبه کند و عزم شفافیت و ورود به عرصه عمومی کنید. ۵- آقای خوئینی ها کمتر در عرصه عمومی به بیان تفکرات سیاسی، اجتماعی، مذهبی و اقتصادی خود پرداخته است. در مورد عملکرد ایشان ابهام ها و سوال های مختلفی وجود دارد که عیان شدنش هم خدمتی به تاریخ سیاسی ایران و هم پندنامه ای برای سیاسیون خواهد بود؛ اینکه چگونه رادیکالیسم منجر به چشم بستن به واقعیت ها، دگماتیسم و یکطرفه نگریستن به صحنه سیاست میشود و چگونه میراث چپ در ایران که آمیزهای از تخریب و طلبکاری و فرافکنی است، «پدرسالاران دیروز» را تبدیل به «دموکراتهای مصنوعی» میکند و چگونه از «انحصارگرایان دیروز»، اصلاح طلب و دموکرات های امروز می سازد. ظواهر جدید، بواطن تازه نمی آفریند؛ همانگونه که جامه و پوسته تازه، مغز و جوهر جدید نمی سازد. عصر اصلاحات برای برخی چپ های دهه ۶۰ از جمله جناب ایشان، پوشیدن لباس جدید بر همان افکار قدیم بود وگرنه چه کسی است که نداند رواداری و مدارا برای امثال
ایشان بیشتر به مطایبه و شوخی میماند تا واقعیت. سیاق مداوم؛ انحصارگرایی و سرکوب رقیب و افراطی گری بود و «زنده باد مخالف من»، طنز تلخ زمانه. لباس دموکراسی برای تن انحصارطلبان گشاد و بیریخت بود؛ شعار اعتدال هم که جای خود دارد. تفسیر مارکسیستی از اسلام کجا، اصلاحات و اعتدال کجا؛ بی ربط ترین و نامربوط ترین واژه برای توصیف احوال و منش این دوستان که خود زمانی به شیخ اکبر اعتدال، لقب مرد خاکستری دادند. با این اوصاف تصدیق می کنید، توقع زیادی است اگر اندکی از صبر و مدارای مخاطب نامه در وجود نویسنده نامه یافت میشد. ۶- در میان اصلاح طلبان، انسان منصف و مدبر و واقعبین کم نیست. افرادی که در ارادتشان به رهبر انقلاب تردیدی وجود ندارد. نمونه های زیادی در ذهن دارم که گرچه در شیوه اداره کشور دارای نظرات متفاوتی هستند اما هم ارادت و علاقه فردی به حضرت آیتالله خامنه ای دارند و هم معتقد به گفتمان انقلابی رهبری هستند. افراد و گروه هایی مخالف رادیکالیسم امثال آقای خوئینی ها و ملتزم به قواعد سیاست ورزی که با وجود نقد به اصولگرایان، معایب را می پذیرند. این گروه البته همواره مورد هجمه و التفات رادیکال ها بوده اند و در فضای رعب
انگیزی که حاصل همین رادیکالیسم است زبان به کام گرفته اند. اکنون فرصت خوبی است که این دوستان به میدان بیایند و فاصله خود را با تجدیدنظرطلبی و رادیکالیسم عیان کنند. از اصلاح طلبان در حزب کارگزاران، ندا، اعتدال و توسعه و افرادی چون آقای عارف توقع می رود که این ادبیات تند و انتقام جویانه آقای خوئینی ها را نقد کنند. خوب است موضع آقای خاتمی هم نسبت به این نامه روشن شود. اگر مخالف هستند یا موافق، صریح بیان کنند که اکنون زمانه صراحت است. روشن شدن نسبت مجمع روحانیون مبارز با این نامه هم می تواند مفید باشد. اصلاح طلبان نباید فراموش کنند که قصد و غرض این نامه تندشدن اصلاحات و خروج اصلاحات از دایره نظام است و سکوت در مقابل آن، زمینه چنین غرضی را فراهم می آورد. این نامه را باید واکنشی به اختلاف میان اصلاح طلبان و وزندادن به رادیکال ها و نابگرایان دانست. به همین واسطه اصلاح طلبان میانه رو به عنوان بخشی از نظام سیاسی باید مقابل چنین غرضی هوشیار و آگاه باشند. «اصلاح طلبی» درون نظام است، نه بیرون آن. قدم برداشتن بیرون این دایره در منظومه رقابت سیاسی نمی گنجد و «اپوزیسیون نمایی» و «مخالف خوانی» ترجمه می شود. نامه خوئینی
ها صدای همه اصلاح طلبان نیست اما سکوت در برابر آن به جدی ترشدن این صدا در اصلاحات منجر می شود، پس سکوت کردن و عبور از آن گامی به سود رادیکالیسم است ، نه خلافش. اینها البته تعیین تکلیف نیست، پیشنهاد است که من نه در مقام تعیین تکلیف هستم و نه اصلاح طلبان را انتظار تعیین تکلیف شدن می رود. سکولاریزاسیون مورد نظر حجاریان وعلوی تبار به سردمداری خوئینی ها، راه را برای نزدیک شدن به طیف ملی - مذهبی و اوپوزیسیون باز می کند تا پروژه گذار به ایران جدید کلید بخورد. ۷- روح کلام آقای خوئینی ها، انداختن مشکلات اقتصادی کشور به گردن رهبر انقلاب است. او برای رسیدن به این گزاره، دو فرضیه دارد؛ یکی نارضایتی مردم از شرایط کشور و دیگری وصل کردن این وضعیت به جایگاه و قدرت رهبری. در صحت فرضیه اول تردیدی وجود ندارد اما پاسخگوی اصلی این وضعیت دولتی است که در هفت سال گذشته کشور را اداره کرده و با شعار میانه روی مخالفان را به کف و صابون و جهنم احاله داده و مهمتر از آن، حامیان این دولت که در حمایت از روحانی در سال ۹۲ و ۹۶ از جان مایه گذاشتند و فریاد بنفش «روحانی تا ۱۴۰۰» سر دادند. درباره فرضیه دوم که البته بحث مفصل و طولانی می طلبد،
اختیارات رهبری کاملا مشخص است؛ همانگونه که وظایف و اختیارات دولت مشخص است. رفتارهای رهبری در چارچوب همین اختیارات و معطوف به تعیین سیاستها، هدایت و نظارت و هماهنگی و تنظیم روابط بین قوا بوده است. کم دانشی خوئینی ها در «حقوق اساسی» است یا «چون غرض آمد، هنر پوشیده ماند» که اینگونه خود را به تغافل زده و تیر کینه به سوی رهبری نشانه میرود؟... خدا میداند. محضر جنابشان عرض میکنم که اگر اصرار رهبری به حرمتداشتن «رای مردم» و «جمهوریت» نبود، این حجم از آشفتگی و بیعملی و ناکارآمدی دولت به عزل آن منجر میشد؛ کما اینکه اگر «نرمش قهرمانانه» رهبری نبود، با وجود بدبینی ای که تعبیر بهتر درباره آن واقع بینی ایشان نسبت به آمریکاست، برجامی هم بنا نمی شد که به واسطه آن اصلاح طلبان، رقیب را تخریب کنند و چهره دلهره آور از آن بسازند. همین است حدیث دولت احمدی نژاد و خاتمی که اگر اصرار و اصول «آقا» نبود، هیچکدام به پایان نمی رسیدند؛ اولی از جانب چپ و دومی از سوی راست. حفاظت و دفاع رهبری از تمام دولتها جزو اصول و نه تاکتیک که راهبرد ایشان است؛ حتی اگر به قیمت طعنه چپ و راست تمام شود. شرط انصاف بود که بهجای این ادبیات گستاخانه، از
رهبری برای حمایت از دولت همفکرتان تقدیر و تشکر میکردید، نه اینکه بی کفایتی دوستانتان را گردن نظام بیندازید. این بی انصافی در سطور دیگری از نامه که از «امور نامتعارف» سخن میگویید، هم مشخص است. کاش به جای «کلی گویی» مصداق ذکر می کردید اما توقع حقیقت جویی از «اصحاب وارونه نمایی» عبث و بی نتیجه است. آن امور نامتعارفی که از آن سخن می گویید، نحوه اداره کشور توسط شما و دوستانتان است که کارد را به استخوان مردم رسانده وگرنه مشی و مرام رهبری، مشورت با نخبگان و شنیدن نظر کارشناسان و حمایت از تصمیم های سران قوا بوده است؛ کمااینکه خود حضرتعالی هم از مشاوران ایشان بودید که ترک پست کردید و «اپوزیسیون نمایی» را بر «یاری» به حاکمیت ترجیح دادید. آقای خوئینی ها! شما سیاست را با عینک جناحی مینگرید، آن هم از نوع انحصارگر که این عینک جناحی به علاوه خصومت شخصی، موجب نگاه کوته نظرانه و ارتجاعی شما به رهبری است. گمان می کنم زمان مناسبی است که آن عینک تیره و تار را از روی چشم بردارید و وقایع را بدون فیلتر نگاه کنید. اگر چنین شود، حتما فرصتی پیش میآید تا به اندازه قدرت و وزن دوستانتان در قدرت، مسوولیت هم بپذیرید و اگر به این نتیجه
رسیدید که در شکل گرفتن وضع موجود مقصرید، به اندازه آن تقصیر، عذرخواهی کنید؛ این رسم مروت است که البته سراغ گرفتن مروت از کسانی که نقش آیت الله خامنه ای را در قویشدن ایران در منطقه پرآشوب خاورمیانه، صنایع موشکی، صنعت هسته ای، فناوری های جدید و حفاظت از گفتمان انقلاب اسلامی و قدرت گرفتن جمهوری اسلامی نمیبینند و اگر هم میبینند، درک نمی کنند و اگر درک میکنند، خود را به تغافل میزنند و از بیان آن گریزان هستند، زیاده خواستن و فزون طلبی است. 8- نامه آقای خوئینی ها همانگونه که گفته شد پایان سیاست ورزی رسمی و ورود به دالان اپوزیسیون نمایی است؛ واکنشی به شکست در انتخابات مجلس، پیشدستی برای قبول نکردن مسوولیت شکست های بعدی، فرافکنی در پذیرفتن مسوولیت نهادهایی که در اختیار اصلاح طلبان بوده و تلاش برای رادیکال کردن اصلاحات و نسخه جدید خروج از نظام است. این نامه که به تندترین شیوه نگاشته شده و بالاترین مقام کشور را خطاب قرار داده است، مصداق فرصت طلبی سیاسی و گشودن باب فشار بر نظام برای مذاکره با ترامپ است؛ مذاکره با یک مرد لاابالی و غیرقابل اعتماد که در آستانه افتادن به چاه دنبال طناب می گردد. مطلق نگری نویسنده توأم با
هدفگذاری برای تغییرشکل دادن اصلاحات و سوال کردن و متهمکردن به جای پاسخگویی که این آخری گویا تبدیل به رسم این جماعت شده است، زمینه چینی دور جدید بازی رادیکالهاست. بهتر بود به جای اینگونه کنش ها، آقای خوئینی ها و دوستانشان تدابیر و راهکارهای خود را برای خروج از وضع وخیم اقتصادی فعلی ارائه میکردند تا مصداق سیاسی کاری و فرافکنی نشوند که البته اگر چنین وسع و توانی در ایشان و همراهانشان بود، کار دولت مطلوبشان به اینجا نمی کشید چراکه «از کوزه همان تراود که در اوست».
منبع : روزنامه صبح نو
دیدگاه تان را بنویسید