در برنامه Word فایل‌‌های DOCX چه تفاوتی با فایل‌های DOC دارند؟

آی تی رسان: برای سالیان طولانی مایکروسافت ورد، فایل‌ها را با فرمت اختصاصی DOC ذخیره می‌کرد تا این که در سال ۲۰۰۷ با به‌روزرسانی مجموعه آفیس و نرم افزار Word، این فرمت به DOCX تبدیل شد. این موضوع به خاطر ایجاد یک تغییر در فرمت قدیمی DOC نبود؛ بلکه اضافه شدن X. به مفهوم باز کردن استاندارد XML توسط مجموعه آفیس بود. این فرمت‌ها چه تفاوتی دارند و باید از کدامیک استفاده کنیم؟

یک تاریخچه مختصر از فرمت DOC: مایکروسافت برای اولین بار ۳۰ سال پیش از فرمت DOC در نسخه اول نرم‌افزار Word که برای MS-DOS ساخته شده بود، استفاده کرد. این فرمت به صورت اختصاصی برای اسناد مایکروسافت ساخته شده، اما برای سال‌ها فقط با نرم‌افزار Word سازگار بود تا این که در سال ۲۰۰۶ به روش مهندسی معکوس برای سایر برنامه‌ها مورد استفاده قرار گرفت. در دهه ۹۰ و اولین سال‌های دهه ۲۰۰۰ میلادی، بسیاری از برنامه‌ها از فایل‌های DOC پشتیبانی می‌کردند، اما بعضی از فرمت‌ها و آپشن‌های آن در تمامی برنامه‌ها به خوبی قابل اجرا نبودند. آفیس و Word به عنوان استاندارد برای تولید محتوا و کار در تمامی واژه پرداز‌ها به حساب می‌آیند و این موضوع به مایکروسافت کمک کرد که بر نرم‌افزار‌های تمامی رقیبان از جمله WordPerfect کمپانی Corel غلبه کند و سیطره خود را در این زمینه گسترش دهد. از سال ۲۰۰۸ تاکنون مایکروسافت چندین بار مشخصات فرمت DOC را برای استفاده در برنامه‌های دیگر به‌روز رسانی کرده است، اما با این وجود، تمامی عملکرد‌های پیشرفته Word توسط نرم‌افزار‌های متن باز قابل اجرا نیستند. از سال ۲۰۰۸، فرمت DOC با بسیاری از برنامه‌های واژه پرداز رایگان و غیر رایگان توسعه دهندگان مختلف یکپارچه شد؛ این کار باعث شد که کار با نرم‌افزار‌های واژه پرداز قدیمی آسان‌تر شود و هنوز هم هستند افرادی که ترجیح می‌دهند فایل‌های خود را با فرمت DOC ذخیره کنند تا برای کسانی که نسخه قدیمی آفیس را دارند هم قابل استفاده باشد. معرفی Open XML) DOCX) تحت فشار رو به افزایش رقابت با نرم‌افزار‌های متن باز و رایگان Open Office و فرمت‌های (Open Document Format (ODF سازگار با آن، مایکروسافت ناگزیر به تصویب یک استاندارد گسترده‌تر در اوایل سال‌های دهه ۲۰۰۰ شد. این کار منجر به توسعه فرمت DOCX به همراه ملحقات آن از قبیل: XLSX برای صفحات اکسل و PPTX برای اسلاید‌های پاورپوینت شد. این استاندارد‌ها تحت نام "Office Open XML" ارایه شدند. (ارتباطی به برنامه Open Office ندارند.) این نام گذاری به دلیل این بود که فرمت‌های یاد شده بر پایه Extensible Markup Language (زبان نشانه گذاری قابل توسعه) استوار بودند، به جای آن که از فرمت قدیمی‌تر و کمتر کارآمدی بر پایه باینری استفاده کنند. این زبان چند مزیت جدید داشت؛ از جمله: کوچک‌تر شدن فایل به صورت قابل توجه، احتمال کمتر خراب شدن فایل‌ها و جستجوی بهتر تصاویر فشرده. در نرم افزار Word ورژن ۲۰۰۷، فرمت DOCX که بر پایه XML است به صورت پیش فرض برای ذخیره کردن فایل تنظیم شد. در آن زمان بسیاری از کاربران عقیده داشتند که این کار مایکروسافت به منظور کنار گذاشتن نسخه‌های قدیمی آفیس و کسب سود بیشتر از محل فروش نسخه جدید نرم‌افزار است، چون نسخه‌های قبلی آفیس و Word توانایی خواندن فایل‌های XML جدید را نداشتند. این ادعا کاملا درست نیست؛ Word ۲۰۰۳ توانایی خواندن برخی از فایل‌های XML را دارد و با آپدیت‌های اخیر، این توانایی به سایر نسخه‌ها نیز اضافه شده است. با این وجود در بسیاری از موارد، کاربران به صورت دستی فایل‌های خود را به جای DOCX در فرمت DOC ذخیره می‌کنند تا سازگاری بیشتری با نرم‌افزار‌های قدیمی داشته باشد؛ البته این سازگاری، بیشتر در مورد نسخه‌های قدیمی‌تر Word صدق می‌کند، نه برای ابزار‌های پلتفرم متقاطع (cross-platform) مثل Open Office Writer. پس از ۱۰ سال DOCX به یک استاندارد جدید جهانی تبدیل شده است، البته به دلیل وجود رقیبانی مثل ODF و کاهش استفاده از واژه پرداز‌های سنتی، دیگر مثل فرمت قدیمی DOC منحصر بفرد و یکه تاز نیست. از کدامیک استفاده کنیم؟ در تمامی موارد، DOCX انتخاب یهتری به حساب می‌آید؛ این فرمت فایل‌های کوچک‌تر و سبک‌تری تولید می‌کند که خواندن و انتقال آن‌ها آسان‌تر است. خاصیت متن باز بودن استاندارد Office Open XML به معنای آن است که می‌تواند به وسیله تمامی پردازشگر‌های خوب متن، از جمله ابزار‌های آنلاینی مانند Google Docs خوانده شود. حالا تنها دلایل استفاده از فرمت قدیمی DOC می‌تواند ویرایش و ریکاوری فایل‌هایی با قدمت بیش از ۱۰ سال و یا استفاده از یک واژه پرداز خارج از رده و قدیمی باشد که در هر دو صورت بهتر است این فایل‌ها دوباره با فرمت DOCX یا سایر فرمت‌های مدرن مانند ODF ذخیره شوند.