علت مشکلات معیشتی جامعه در بیان امام علی(ع)

خبرگزاری تسنیم: تجمل و زیباگرایی امری فطری است که خداوند در نهاد انسان‌ها قرار داده، اما آنچه در اسلام از آن نهی شده است، «تجمل‌پرستی» و «اتراف» و «رفاه زدگی» و گرایش افراطی به ظواهر دنیوی و غفلت از آراستگی‌های درونی و معنوی است. به نعمت و آسایش زندگانی کردن و تنعم، «ترف» می‌گویند. ترفّه به معنای توسّع در نعمت است. به عیاش و خوشگذران و ناز و نعمت‌پرورده و بیراه گردیده از نعمت و واگذاشته به میل و خواهش خود که هر چه خواهد بکند و مغرور و خودبین و از خود راضی باشد «مُترف» می‌گویند. در واقع «مترف، یعنی خوگرفتگان به عیش و ناز و نعمت» که این مفهوم برگرفته از آیات قرآن است. این خصلت آنگاه که در مسئولان و متولیان جامعه رسوخ کند، زمینه‌ساز بسیاری از مفسده‌های اداری و اجتماعی و نیز موجب بدبینی مردم جامعه نسبت به اصول اولیه نظام اسلامی می‌شود ضمن اینکه اثرات وضعی آن بر جامعه تأثیر منفی خود را نمایان خواهد کرد. به عنوان نمونه خداوند در آیه ۱۶ سوره اسراء می‌فرماید: «وَ إِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیرًا؛ و ما، چون اهل دیاری را بخواهیم به کیفر گناه هلاک سازیم پیشوایان و متنعّمان آن شهر را امر کنیم (به طاعت، لیکن) آن‌ها راه فسق (و تبهکاری و ظلم) در آن دیار پیش گیرند (و مردم هم به راه آن‌ها روند) پس آنجا تنبیه و عقاب لزوم خواهد یافت، آن گاه همه را هلاک می‌سازیم.» از این جهت امام علی (ع) در نامه‌ای که به مالک اشتر برای نحوه حکومتداری ایشان بر مردم مصر نوشتند، علت فقر و تندگدستی و آوارگی مردم را در اشرافیت مسئولان و متولیان جامعه معرفی کرد و فرمود: ... (ای مالک) همواره ویرانى زمین را تنگدستى مردم آن سبب شود و فقر و ندارى آنان ناشى از زراندوزى والیان و بدگمانى آنان به بقای حکومت و کم بهره‌گیرى آنان از عبرت‌ها و پندهاست‏. متن حدیث: ... وَ إِنَّمَا یُؤْتَى خَرَابُ الْأَرْضِ مِنْ إِعْوَازِ أَهْلِهَا وَ إِنَّمَا یُعْوِزُ أَهْلُهَا لِإِشْرَافِ أَنْفُسِ الْوُلَاةِ عَلَى الْجَمْعِ وَ سُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ وَ قِلَّةِ انْتِفَاعِهِمْ بِالْعِبَرِ.