کتابِ کتاب، روایتی از کتاب‌خوانی رهبرانقلاب/نگاهی جامع و موضوعی به سخنان رهبر انقلاب در حوزۀ کتاب/چرا باید این کتاب را خواند؟/تفاوت این اثر با با آثاری نظیر «من و کتاب» چیست؟

پایگاه خبری تحلیلی فردا:

تصور کنید یکی از بلندپایه‌ترین شخصیت‌های کشوری دربارۀ یک کتاب اظهار نظر کند، آن هم نه اظهار نظری از جنس نظرات کلی که اغلب می‌توان در مورد کتاب‌ها به آنها دست پیدا کرد (کافی است جست‌وجویی در وب داشته باشید تا بتوانید دربارۀ کتاب‌هایی که نخوانده‌اید، اطلاعاتی کسب کنید و در مواقع ضروری نظرتان را نیز بیان کنید)؛ بلکه نظراتی کاملاً شخصی که نشان می‌دهد گوینده نه‌تنها کتاب را مطالعه کرده، بلکه برخوردی فعال با متن داشته و نکاتی که می‌گوید، حاصل مواجهۀ او با متن است.

البته این تصور که یک شخصیت بلندپایه دربارۀ یک اثر مکتوب چنین اظهارنظری داشته باشد، تصور دور و درازی نیست؛ زیرا در ایران خودمان، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، نه‌تنها کتاب می‌خواند؛ بلکه برخوردی جدی با متن دارد. برخوردی که از سوی یک رهبر تا حدودی دور از انتظار است. اما رهبر انقلاب با اظهار نظرهایی که در حوزۀ کتاب دارند، تا پایه یک کتاب‌شناس برجسته، مانند یک کارشناس اظهار نظر کرده و همین موجب اعجاب و شگفتی شنونده می‌شود. تسلط بر ادبیات کلاسیک جهان و همچنین خواندن آثاری که مخاطب عام و در پاره‌ای از موارد مخاطب جدی ادبیات هم آنها را نخوانده است، سبب می‌شود شنونده از این میزان علاقه و جدیت در مطالعه شگفت‌زده شود. برای همین می‌توان نتیجه گرفت که کتاب در باور و گفتمان ایشان جایگاه ویژه‌ای دارد.

اما این تنها یک وجه از شخصیت رهبر انقلاب در حوزۀ کتاب است. یعنی اظهار نظر دربارۀ آثار مکتوب و مطالعۀ آنها تنها یک روی سکه است؛ زیرا ایشان در امور کلان حوزۀ کتاب نیز دارای نظر است و موضوعات را با عینک نقد و پیشنهاد می‌نگرد. به همین خاطر کسی که با این بخش از نظرات ایشان روبه‌رو می‌شود، بیشتر متعجب می‌شود؛ زیرا ورود تا این حد جزئی به موضوعاتی نظیر ترویج، توسعۀ ویترین، اقتصاد نشر و… نشان از اهمیت این مسئله نزد رهبر انقلاب دارد که تا این حد به جزئیات موضوع توجه داشته و چنین نگاهی دارند. از این حیث وقتی مجموعۀ نظرات ایشان در حوزۀ کتاب را نگاه می‌کنیم، به نظر می‌آید که فردی مطلع که شبانه‌روز در حوزۀ کتاب فعالیت کرده، چنین اظهار نظرهایی کرده و این در حالی است که رهبر فرزانۀ انقلاب در حوزه‌های دیگر (و شاید اینطور تصور شود که موضوعاتی نظیر سیاست و اقتصاد اهمیت بیشتری دارد) نیز همواره پیگیری جدی و مستمر داشته و به همین نسبت ورود دارند.

از این رو بسیاری از کسانی که می‌خواهند در حوزۀ کتاب فعالیت داشته باشند، می‌توانند با مرور اظهارنظرها و نکات راهبردی که مطرح کرده‌اند، با دست پر در مسیری که مد نظر دارند حرکت کنند.

انتشارات «کتاب فردا» در نمایشگاه کتاب سال جاری (۹۷) اثری با عنوان «کتابِ کتاب» رهیافتی به منظومه فکری رهبر معظم انقلاب دربارۀ کتاب، منتشر کرد که قرار بود همین کارکرد را داشته باشد. یعنی علاوه بر اینکه نظرات رهبر انقلاب در حوزۀ کتاب را مرور کرده باشد، برای کسانی که می‌خواهند در عمق حرکت کنند و نیاز به دست‌نامه‌ای برای فعالیت دقیق در حوزۀ کتاب دارند نیز مفید باشد.

شاید این کتاب در نگاه اول کار تازه‌ای در قیاس با آثاری نظیر «من و کتاب» و … نباشد؛ اما کافی است اندکی تامل کنید تا متوجه شوید که مؤلف و گردآورندۀ این کتاب تنها به جمع‌آوری سخنان رهبر انقلاب در حوزۀ کتاب نپرداخته؛ بلکه با نگاهی جامع‌ آنها را در یک قالب طراحی‌شده قرار داده تا خواننده بتواند به صورت موضوعی و ذیل محورهایی نظیر اقتصاد و … به بازخوانی این نظرات بپردازد. نظراتی که بسیاری از آنها می‌توانند بر تاریکی‌های ذهن فعالین این حوزه چراغ بیندازد و مسیر را روشن کند.

شاید خوانندۀ «کتابِ کتاب» احساس کند مخاطب چنین سخنانی نیست. این در حالی است که کسی خود را خواننده نداند. یعنی به خواندن به چشم یک حرکت مستمر برای کسب معرفت ننگرد. در غیر این صورت بعید است کسی خوانندۀ اثری باشد و نتواند از آن بهره ببرد. البته پذیرفتنی است که بسیاری از نکات مطرح‌شده در این اثر موضوعات کلانی است که شاید مخاطب عام به آنها احساس نیاز نداشته باشد؛ اما در مجموع، این اثر می‌تواند در ساخته‌شدن جهان فکری خواننده نسبت به مطالبات عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی در حوزۀ کتاب (به صورت کلان فرهنگ) کمک کند. حتی می‌تواند این کتاب در حوزه‌های دیگر فرهنگی هم کارکرد داشته باشد؛ زیرا آنجا که حرف از محتوا زده می‌شود، بی‌شک این محتوا در ارتباط با سایر قالب‌های هنری نیز صادق است و یا جایی که حرف از کار ترویجی کتاب می‌شود، می‌توان از آن الگو برای دیگر حوزه‌ها نیز بهره برد.

خواننده در پایان این کتاب، این سؤال برایش ایجاد خواهد شد که چطور ممکن است شخصیتی مانند رهبر انقلاب با تمام مشغله‌هایی که می‌توان برای ایشان متصور بود، توانسته تا این حد در جزئیات و ریز امور مرتبط با کتاب وارد شود. این نشان می‌دهد که اهتمام‌داشتن به یک موضوع می‌تواند در هر شرایطی راه را برای طالب یک امر باز کند و در این کتاب هم دیدیم که رهبری انقلاب در مواجه‌شدن با متون بزرگ ادبیات کلاسیک جهان تا متون مشهور مرتبط با امور دینی، پیگیر و جدی ظاهر شده‌اند تا جایی که نظر ایشان را در بسیاری از موضوعات می‌توان صاحب نفوذ دانست.

کتاب «کتابِ کتاب» اثر مجید تقی‌زاده را نشر کتاب فردا در ۶۱۰ صفحه منتشر کرده است.