پایان صلح سرد

صبح نو: آمریکای ترامپ قرار نیست به هیچ معاهده، پیمان یا توافقنامه بین‌المللی پایبند بماند و یکی پس از دیگری در حال خروج یا نقض فاحش آن‌هاست. حال فرقی نمی‌کند که این توافقات با متحدان خود باشد یا رقبا و دشمنان، رییس‌جمهوری آمریکا در جدیدترین اقدامش اعلام کرد که واشنگتن از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌بُرد» (INF) که با روسیه منعقد کرده است، خارج خواهد شد. برخی کشور‌ها اقدام ترامپ را شروع جنگ سرد و تلاش آمریکا برای ساختن جهانی تک‌قطبی خواندند. پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (آی‌ان‌اف) در سال‌۱۹۸۷ در واشنگتن میان رهبران ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای حذف موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد امضا شد و رونالد ریگان، رییس‌جمهوری آمریکا و میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی آن را امضا کرده‌اند. این پیمان تولید و آزمایش موشک‌های کوتاه برد ۵۰۰‌کیلومتر تا میان‌برد‌هایی ۵۵۰۰‌کیلومتری را منع می‌کرد. آمریکا سال‌هاست که روسیه را به نقض این معاهده متهم می‌کند؛ اتهامی که مسکو آن را رد می‌کند. دونالد ترامپ می‌گوید، روسیه این پیمان را با آزمایش نسل جدید موشک‌های خود نقض کرده است. این ادعا را باراک اوباما، رییس‌جمهوری قبلی آمریکا هم تکرار کرده بود، اما به اصرار متحدان اروپایی کشورش که از به راه افتادن یک جنگ تسلیحاتی نگران بودند از آن خارج نشده بود. ترامپ گفت: آمریکا به روسیه اجازه نمی‌دهد که فعالیت تسلیحاتی خودش را بکند؛ در‌حالی‌که ما خودمان را منع می‌کنیم. در همین حال یک مقام وزارت خارجه روسیه به خبرگزاری نووستی گفت، آمریکا این تصمیم را با انگیزه محقق کردن رویای جهان تک‌قطبی انجام می‌دهد؛ جهانی که در آن آمریکا تنها ابرقدرت است. واشنگتن معتقد است، موشک‌های نسل جدید کوتاه‌برد و میان‌برد مسکو به این کشور قدرت حملات هسته‌ای سریع به کشور‌های ناتو را فراهم می‌کند. روسیه درباره نسل جدید موشک‌هایش اطلاعات اندکی فاش کرده، اما اصرار دارد که پیمانش با آمریکا را زیرپا نگذاشته است. خروج آمریکا از پیمان‌های نظامیآن‌طور که گفته شده، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا قرار است به زودی به مسکو سفر کند و دیداری با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه و نیکولای پاتروشف، دبیر شورای امنیت کرملین داشته باشد. این نشست‌ها در ادامه رایزنی‌هایی است که با دیدار ماه ژوئیه رهبران دو کشور در هلسینکی آغاز شد. آخرین باری که آمریکا یک پیمان نظامی را ترک کرد، به سال‌۲۰۰۲ و دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش باز‌می‌گردد. در آن سال بوش آمریکا را از معاهده منع تولید تجهیزات ضدبالستیک خارج کرد؛ چرا که بنا داشت سیستم سپر ضدموشک بالستیک در اروپا را در تقابل با روسیه احداث کند. این طرح در سال‌۲۰۰۹ از سوی باراک اوباما متوقف شد و چند سال بعد در ۲۰۱۶ دولت اوباما آن را با یک سیستم دفاعی جدیدتر جایگزین کرد. پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد INF ایالات متحده آمریکا و روسیه را از تملک، تولید یا پرتاب آزمایشی موشک‌های کروز با برد بین ۳۰۰ تا ۳۴۰۰ مایل منع می‌کند. روسیه تأکید کرده تا زمان پایبندی آمریکا به این پیمان پایبند می‌ماند، اما ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه سال گذشته گفت: هر اقدامی که آمریکا درباره این توافق انجام دهد با حرکتی مشابه تلافی خواهد شد. این اعلام ترامپ واکنش‌های زیادی را از سوی مقامات مختلف جهان از جمله روسیه به همراه داشته است. وزارت خارجه روسیه: اقدامات تلافی‌جویانه مسکو نظامی است«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه اقدام آمریکا را گامی بسیار خطرناک خواند و گفت: اگر آمریکا به خروج یک‌جانبه از توافق‌ها ادامه دهد، روسیه دست به اقدامات تلافی‌جویانه خواهد زد که شامل اقدامات نظامی نیز می‌شود. وزارت خارجه روسیه هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که آمریکا با این تصمیم رویای «دنیای تک‌قطبی» را درسر می‌پروراند. البته، «کنستانتین کاساچف» رییس کمیته امور بین‌الملل شورای فدرال روسیه اعلام کرد هدف آمریکا از خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد انتقال سلاح به مرز‌های روسیه و چین است. «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان نیز روز یکشنبه به تصمیم «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری آمریکا مبنی‌بر خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد واکنش نشان داد و از او خواست که پیامد‌های چنین اقدامی را هم برای اروپا و هم برای اقدامات آتی در راستای خلع‌سلاح در نظر بگیرد. اعتراض چین، فرانسه و ژاپن به خروج آمریکاوزارت خارجه چین هم دیروز دوشنبه خروج آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» را اقدامی اشتباه دانست. «یوشیهیده سوگا» دبیر کابینه ژاپن نیز گفت: توکیو تصمیم آمریکا برای خروج از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» با روسیه را دنبال می‌کند. «امانوئل مکرون» رییس‌جمهوری فرانسه هم در گفتگو با «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری آمریکا بر اهمیت حفظ معاهده هسته‌ای دوران جنگ سرد تاکید کرد. بر این اساس، مکرون در گفتگو با ترامپ درباره اهمیت «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» به‌ویژه در رابطه با امنیت اتحادیه اروپا، تاکید کرده است. در این میان تنها کشوری که از این تصمیم آمریکا حمایت کرد، انگلیس بود. در همین خصوص «گاوین ویلیامسون» وزیر دفاع انگلیس، از خروج دولت آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» با روسیه حمایت کرد. ویلیامسون افزود: روسیه باید به تعهداتش در این پیمان احترام بگذارد و در ادامه روسیه را متهم به نقض این توافق کرد و گفت: مسکو پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را به سخره گرفته است. بعیدی‌نژاد: خروج آمریکا از معاهده INF به تشدید جنگ سرد می‌انجامدسفیر ایران در لندن خروج آمریکا از معاهده INF منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را منجر به تشدید جنگ سرد و بی‌ثباتی راهبردی جهانی خواند. «حمید بعیدی‌نژاد» سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن درباره خروج آمریکا از معاهده INF (منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد) در صفحه توییترش نوشت: «معاهده INF بین آمریکا و روسیه با انهدام موشک‌های هسته‌ای میان‌برد ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر نقش مهمی را در جلوگیری از مسابقه تسلیحات هسته‌ای و تعادل امنیت جهانی ایفا کرده است. خروج آمریکا از این معاهده و به کارگیری مجدد موشک‌های هسته‌ای به تشدید جنگ سرد و بی‌ثباتی راهبردی جهانی می‌انجامد. »نگاهی به جنگ سردجنگ سرد اصطلاحی است که به دوره‌ای از تنش‌ها، کشمکش‌ها و رقابت‌ها در روابط ایالات متحده، شوروی سابق و هم‌پیمانان آن‌ها در طول دهه‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۹۰ اطلاق می‌شد. در طول این دوره رقابت بین این دو ابرقدرت در عرصه‌های مختلف مانند اتحاد نظامی، ایدئولوژی، روان‌شناسی، جاسوسی، ورزش، تجهیزات نظامی، صنعت و توسعه تکنولوژی ادامه داشت. این رقابت‌ها تبعاتی مانند مسابقات فضایی، پرداخت هزینه‌های گزاف دفاعی، مسابقات سلاح‌های هسته‌ای و تعدادی جنگ‌های غیرمستقیم به‌دنبال داشت. گرچه در طول جنگ سرد هرگز درگیری نظامی مستقیمی بین نیرو‌های ایالات متحده و شوروی به‌وجود نیامد، اما گسترش قدرت نظامی، کشمکش‌های سیاسی و درگیری‌های مهم بین کشور‌های پیرو و هم‌پیمانان این ابر قدرت‌ها از تبعات آن به‌شمار می‌روند. بحران موشکی کوبا، جنگ کره و دیوار برلین از جمله بحران‌های میان قدرت‌های جهان در آن دوره بود که در نهایت در اواخر دهه‌۱۹۸۰ و با دیدار‌های مقامات عالی‌رتبه که به‌وسیله آخرین رهبر شوروی میخائیل گورباچف ترتیب داده شد و برنامه‌های اصلاحی گورباچف جنگ سرد پایان یافت. پیمانی که در سال‌۱۹۸۷ بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی امضا شد و هدف از آن نابودی موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد بود، اما در هفته جاری دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد که کشورش را از پیمان «منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد» خارج می‌کند؛ خروجی که برخی کشور‌ها آن را شروع دوباره جنگ سرد توصیف می‌کنند.