قتل روزنامه‌نگار سعودی به فرصتی برای ایران تبدیل شده است/هیچ‌گونه چالش عربی معتبری برای نفوذ منطقه‌ای ایران وجود ندارد/رهبران در تهران منتظر یک عربستان سعودی ضعیف شده هستند

پایگاه خبری تحلیلی فردا:

ترور روزنامه‌نگار سعودی به راهبرد ترامپ برای نزدیکی بیشتر با عربستان سعودی به منظور محدود کردن نفوذ ایران ضربه زده است.

گرچه دولت ترامپ هنوز آماده نیست که به آن اعتراف کند اما راهبردش در خاورمیانه حسابی به مشکل خورده است، حالا هم که قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول در ماه گذشته کار را مشکل‌تر هم کرده است. فشار اخیر دولت ایالات متحده بر سعودی‌ها برای یافتن آتش‌بسی در جنگشان در یمن پیغامی واضح بود که نشان می‌داد اعتبار عربستان سعودی که در قلب راهبرد ترامپ قرار دارد حتی در چشمان خود ترامپ هم نزول پیدا کرده است.

هدف راهبرد ترامپ این بود که با سعودی‌ها همکاری کند تا نفوذ ایران در خاورمیانه را محدود کند. در عوض ما اکنون می‌توانیم انتظار داشته باشیم تهران با خیال راحت‌تری نفوذش را در منطقه اعمال کند حتی با تطابق دادن خودش با تحریم‌های شدید اقتصادی که هفته‌ی گذشته اعمال شد. به احتمال زیاد ایران از آزادی عملش، بیشتر برای مانور قدرت و معامله‌گری استفاده کند تا تهاجم.

این‌طور نیست که ایران به دنبال مسئله خاشقجی انتظار تغییری در سیاست آمریکا نسبت به خودش داشته باشد. در عوض تضعیف اعتماد به عربستان سعودی در منطقه است که به احتمال زیاد رهبران ایران را متقاعد می‌کند که راهبرد فعلی‌شان عاقلانه بوده است - مدیریت فشار آمریکا از طریق به کار انداختن منابع داخلی، تکیه بر اروپا، چین و روسیه برای باز نگه داشتن کانال‌های اقتصادی؛ و تحکیم اتحادها و موقعیت‌های نفوذ سیاسی.

در طول یک سال گذشته ایران قادر بوده است که از بالا گرفتن تنش‌ها با ایالات متحده پرهیز کند که بخشی از آن به دلیل اعتمادی بوده که به تعهد روسیه در ماندن در سوریه داشته است. ایران هیچ نشانه‌ای از اینکه بخواهد سوریه را ترک کند نشان نمی‌دهد با اینکه حتی در کمال تعجب در مقابل حملات مکرر اسرائیل به پایگاه‌هایش در آنجا سکوت کرده است. رهبران در تهران شاید به درستی منتظر یک عربستان سعودی ضعیف شده هستند تا از این طریق هم جنگ نظامی در یمن و هم محاصره‌ی قطر پایان یابد. در کنار همه‌ي این‌ها، ایرانی‌ها تلاش کرده‌اند با سعودی‌ها گفتگو کنند و سعودی‌ها هم ممکن است آماده‌ي گفتگو با ایرانی‌ها باشند به خصوص اگر توصیه آمریکایی‌ها را بپذیرند و تصمیم بگیرند جنگ یمن را تمام کنند. دولت ریاض همچنین ممکن است ترمیم روابط با ایران را برای تعادل‌بخشی مجدد روابطش با ترکیه ضروری ببیند، زیرا ترکیه روابط خیلی خوبی با قطر برقرار کرده و علاوه بر آن از عربستان به خاطر انجام عملیات ترور در خاک خودش عصبانی است. در مقابل، آرام ماندن ممکن است این قدرت و اعتماد به نفس را به رهبران ایران بدهد که قدرت چانه‌زنی خود را بالا ببرند، چه‌بسا در موضع گفتگوهایشان با ایالات متحده در مورد برنامه‌های موشکی و هسته‌ای. حلقه‌ی قدرت حاکم در تهران همین حالا به این اطمینان رسیده که اقتصاد این کشور عمده‌ی شوک ناشی از تحریم‌های آمریکا را جذب کرده و اینکه ایران می‌تواند آن‌قدری نفت بفروشد و آن‌قدری با اروپا، چین، روسیه و هند تجارت کند که اقتصادش را زنده نگه دارد. محافظه‌کاران و اعتدالیون در ایران جبهه‌ي مشترکی را شکل داده‌اند که مردم را حول پرچم ملی متحد کنند و هرگونه نارضایتی عمومی را که آمریکا امیدوار است بر اثر فشارهای اقتصادی شکل بگیرد را خاموش کنند.

حالا دیگر مشخص شده که عربستان سعودی نخواهد توانست اجماعی منطقه‌ای را شکل دهد که ایران را مجبور به بیرون کردن از سوریه، لبنان، عراق و یمن کند. مگر اینکه آقای ترامپ بخواهد لشگر انبوهی از نیروهای آمریکایی را بفرستد تا این کار را بکنند و بعد آن‌ها را مجبور کند تا همان‌جا بمانند تا مطمئن شود که نفوذ ایران دوباره بر نمی‌گردد، او تنها در صورتی می‌تواند به ثبات منطقه امید ببندد که اول جنگ‌های خاورمیانه را متوقف کند. بعد او می‌تواند امیدهای دور و درازش را برای اینکه « فشار حداکثری» بتواند به صورت موفقیت آمیزی مسئله منطقه‌ای ایران را حل کند دنبال کند. پذیرش این حقایق نمی‌تواند نفوذ ایران را حذف کند اما می‌تواند آن را محدود کند و برای بازسازی و ترمیم جهان عرب زمان بخرد که نهایتاً بهترین راه برای کنترل قدرت ایران است.

همان‌طور برای ایران، لازم نیست زحمت زیادی به خود بدهد. فقط کافی است صبر کند تا دولت ترامپ کاملاً تعادل قدرت در خاورمیانه را به رسمیت بشناسد. با بخار شدن سراب آقای ترامپ در مورد نظم دنیای عرب، واقعیت سخت خودش را آشکار می‌کند: هیچ‌گونه چالش عربی معتبری برای نفوذ منطقه‌ای ایران وجود ندارد، و چشم‌اندازی هم برای کاهش نفوذ ایران به‌وسیله‌ی تهدیدها و رجزخوانی‌های آمریکا دیده نمی‌شود.

منبع: نیویورک تایمز