گزارشی از سریال‌های نوروزی صدا و سیما / بازهم «شبکه‌دو» جاماند / سعید آقاخانی، موفق‌ترین سازنده

روزنامه صبج نو: چند سالی است که نوروز به‌عنوان مهم‌ترین فصل کاری رسانه ملی شناخته می‌شود. تعطیلات قابل توجه و اوقات فراغت بسیاری از ایرانیان باعث شده که مدیران و برنامه‌سازان این رسانه از چند ماه مانده به نوروز، در تدارک تولید و تأمین برنامه‌های ویژه این ایام باشند. در کنار ویژه‌برنامه‌ها، مستندها، فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها؛ در واقع به دلایل مختلف مورد آخر از همه مهم‌تر، عمومی‌تر و چه‌بسا جذاب‌تر است. سه سریال مهم امسال، طبق معمول از شبکه‌های یک، دو و سه به روی آنتن رفتند. سریال «نون. خ» شبکه یک، «برسردوراهی» شبکه دو و «زوج یا فرد» از شبکه سه سیما پخش شد. در ادامه هریک از این مجموعه‌ها را بررسی می‌کنیم.

برنده سعید آقاخانی به‌عنوان یکی از کمدین‌های نسل اول تلویزیون شناخته می‌شود. او سال‌ها پیش به همراه بازیگران دیگری، چون مهران مدیری، رضا عطاران و مهران غفوریان کار در تلویزیون را شروع کرد. او تاکنون چندین سریال برای سیما ساخته که هر یک کم و بیش مورد اقبال مخاطبان واقع شده‌اند. چند سالی بود که تیم سیروس مقدم، الهام غفوری و محسن تنابنده تقریباً به‌طور مستمر آنتن نوروزی شبکه یک را مال خود کرده بودند. آن‌ها به‌طور ویژه با مجموعه‌های «پایتخت» و تا حدودی با «پیامک از دیار باقی» و «علی‌البدل» توانستند با قدرت زیاد خودشان را در این جایگاه تثبیت کنند. حالا و در شرایطی که امسال قرار نبود تیم پایتخت مهمان آنتن شبکه یک باشد، مدیران شبکه ملی سعی کردند باز هم فضایی را به وجود بیاورند که روند صدرنشینی این شبکه در رقابت‌های نوروزی حفظ شود. شبکه یک هم به‌دلیل انتخاب‌های مناسب و همزمان پخش ایده‌آل، سال‌هاست که در بین مجموعه‌های نوروزی تلویزیون حرف اول را می‌زند. امسال قرعه به نام سعید آقاخانی افتاد. «نون. خ» را آقاخانی ساخت و امیر وفایی نویسندگی کرد. یکی از برگ برنده‌های «نون. خ» فضای قصه و جغرافیای آن بود. مانند پایتخت، این سریال هم از تهران فاصله و سراغ یکی از شهر‌های جذاب کشور رفته بود. شهری که به لحاظ جغرافیایی، زبان، پوشش، فرهنگ و... یکی از مناطق پرپتانسیل کشور است. مناطق غربی کشورمان در کنار این استعدادها، تا به امروز کمتر در مقابل دوربین قرار گرفته و کمتر از ظرفیت نمایشی آن‌ها استفاده شده است. امیر وفایی به کمک آقاخانی -که خودش بومی منطقه است- به خوبی از پس شخصیت‌پردازی و تیپ‌سازی‌ها برآمده بود. انتخاب بازیگران و تیپ‌های متعدد و متفاوت تصمیم درستی بود که اصولاً برای ساخت سریال‌هایی از این دست مناسب است. بعد از مدت‌ها به کمک «نون. خ» چند تکه کلام بین مخاطبان رایج شد و در مهمانی‌های عیدانه با آن‌ها شوخی می‌شد! برای بازیگران اصلی انتخاب‌های خوبی صورت گرفته بود و دختران «نون. خ» باورپذیر بودند. در بررسی سیر داستان باید اینطور بیان کرد که شروع تا اواسط قصه سیری صعودی مشهود بود، اما با شروع سکانس‌های مربوط به تهران (البته به جز سکانس رختکن و مراسم ختم) این روند با رکود و در جا‌هایی نزول همراه شد. شاید بزرگ‌ترین نکته منفی این سریال را بتوان بازی علی صادقی دانست. در قصه‌ای که اکثر بازیگران ناشناخته موفق بودند، علی صادقی طبق معمول چند سال اخیر باز هم نمایشی تکراری و خسته‌کننده را از خودش بروز داد. سوژه هواپیما هم به‌گونه‌ای بود که کمی داستان را از خط رئال خارج می‌کرد و باعث دوپاره‌گی می‌شد. با تمام این تفاسیر قطعاً «نون. خ» بهترین سریال نوروزی سیما بود. سریالی که طبق اعلام تهیه‌کننده‌اش، قرار است ادامه‌دار باشد. ناموفق

حامد عنقا پس از سریال «پدر» که همچنان حواشی‌اش پررنگ‌تر از متن است (!) با کارگردان موردعلاقه‌اش یعنی بهرنگ توفیقی، مسوول ساخت سریال نوروزی شبکه دو شدند. عنقا در این دو، سه سال اخیر رابطه نزدیکی با شبکه دو دارد. سینمادو اجرا می‌کند. نویسندگی می‌کند و سریال می‌سازد... بگذریم! راستش حرف زیادی درباره «بر سر دوراهی» نیست. با احترام به سازندگان این مجموعه تلویزیونی باید گفت که انگار شبکه دو قرار است همچنان در حوزه سریال‌سازی در نوروز یک بازنده باشد. گویا مدیران این شبکه نه سلیقه خوبی در انتخاب هنرمندان دارند و نه هوش رسانه‌ای در برگزیدن سوژه ساخت یک سریال. هر فضا و زمانی شرایط خودش را دارد. برای مثال معمولاً در ماه مبارک رمضان گونه‌ای خاص از سریال‌ها اصطلاحاً می‌گیرند و نوروز هم همین‌طور. روایت ملودرامی که با مولفه‌های فیلمفارسی آمیخته شده، شاید در مقاطعی در تلویزیون جواب بدهد، اما در ایام نوروز، آن هم در شبکه دو؛ بعید است. مخاطب خسته از مشکلات روزمره حالش را ندارد که در نوروز پیگیر قصه‌هایی مثل برسردوراهی باشد. خصوصاً با توجه به زمان پخش سریال‌های شبکه دو که مصادف است با اوج مهمانی‌های شبانه، روایت قصه‌ای اینچنین که نیاز به پیگیری قصه دارد، انتخاب مناسبی نیست. سریال‌هایی در این شرایط موفق خواهند بود که کم‌گوی و گزیده‌گوی باشند؛ مانند طنز‌هایی مثل پایتخت که هر سکانس آن یک اپیزود است. این که آیا مدیران شبکه دو از ابتدا بنا بر پخش این سریال در نوروز داشته‌اند یا نه مشخص نیست، اما باید این نکته را سازندگان محترم سریال در نظر داشته باشند که با این سبک از دکوپاژ و اورشولدر‌های متعدد خسته‌کننده، مخاطب نای همراهی با قصه را نخواهد داشت. حتی اگر قصه جذابی داشته باشد. آبرومند

وضعیت سریال‌سازی نوروزی شبکه سه سیما را باید در جایگاهی بینابین در نظر گرفت. یعنی نه مثل شبکه یک موفق بوده و نه مانند شبکه دوسیما شکست خورده! وضعیت شبکه سه برای امسال قدری متفاوت بود. تیم جدیدی در گروه فیلم و سریال این شبکه مستقر شده بود و مجبور بود در زمان کوتاهی قصه‌ای مناسب با تیمی کاربلد برای این امر را برگزیند. پس از مطرح شدن چند اسم برای ساخت سریال نوروزی، نهایتاً از محمدحسین لطیفی و علی‌رضا نجف‌زاده برای ساخت این مجموعه نام برده شد. «مرقانون» به «زوج یا فرد» تغییر نام داد و پس از چند جلسه تصویربرداری، محمدحسین لطیفی شد مشاور کارگردان و علی‌رضا نجف‌زاده کارگردان رسمی سریال شد. برای برخی از بینندگان حرفه‌ای تلویزیون ترکیب مرجانه گلچین، یوسف تیموری و مهران غفوریان معنای خاصی دارد. ترکیبی که شاید روزگاری -خصوصاً درباره غفوریان و تیموری- موفق بود، اما در چند سال اخیر چند مجموعه ناموفق هم به نام‌شان رقم خورد. همین موضوع به همراه کارگردان جوان دلیلی بود که برخی، زوج یا فرد را از پیش بازنده بدانند. اما آیا این اتفاق افتاد؟ نجف‌زاده بر خلاف تصورات توانست تا حدود زیادی از پس کار بر بیاید. گل طلایی سریال شبکه سه مربوط به سوژه روز و داغ آن بود. زوج یا فرد با ورود به مسأله بازنشستگی مسوولان دولتی و برخی از مفاسد، توانست مخاطبان زیادی را با خود همراه کند.