آیا می دانید بیشترین کلاه برداری ها در ساخت سوله، نه در زمان اجرا، بلکه دقیقاً در مرحله «استعلام قیمت سوله» و دریافت پیش فاکتور اتفاق می افتد؟

تصور کنید با چند شرکت تماس گرفته اید و یکی از آن ها قیمتی به شما می دهد که ۲۰ درصد ارزان تر از بقیه است. اولین واکنش شما چیست؟ خوشحالی؟ عجله برای بستن قرارداد؟ دست نگه دارید... دقیقاً همین جاست که ممکن است در تله بیفتید. بسیاری از کارفرمایان، فریب پایین بودن قیمت سوله را می خورند، غافل از اینکه بازار سوله پر از جزئیات فنی پیچیده است و برخی پیمانکاران سودجو می توانند با بازی با اعداد و کاهش کیفیت متریال، یک پیش فاکتور جذاب اما توخالی جلوی تان بگذارند.

اما نگران نباشید؛ برای اینکه فریب ظاهر ماجرا را نخورید، نیازی نیست حتماً مهندس و کارشناس سوله باشید. در این مقاله، ذره بین را به دست شما می دهیم تا تکنیک های پشت پرده را بشناسید و یاد بگیرید چطور مچ پیمانکار متقلب را هنگام استعلام قیمت سوله بگیرید و اجازه ندهید سرمایه تان فدای کیفیت پایین شود.

فریب قیمت سوله متری را نخورید؛ حتماً قیمت کیلویی بگیرید

آیا تا به حال دیده اید که طلا را به صورت «متری» بفروشند؟ قطعاً خیر. داستان سوله هم دقیقاً همین است؛ سوله یعنی فولاد و فولاد یعنی وزن.

یکی از بزرگ ترین تله هایی که پیمانکاران برای کارفرمایان کم تجربه پهن می کنند، اعلام قیمت سوله بر اساس متر مربع است؛ مثلا می گویند: «ساخت سوله شما متری ۳ میلیون تومان تمام می شود.» این جمله، در ظاهر جذاب و شفاف است؛ اما در باطن، راهی برای پنهان کاری.

چرا قیمت متری خطرناک است؟

وقتی قرارداد را «متری» می بندید، پیمانکار سودجو انگیزه پیدا می کند که تا جای ممکن، از وزن سازه کم کند تا سود خودش بیشتر شود؛ یعنی می تواند از ستون های ضعیف تر یا ورق های نازک تر استفاده کند و چون شما قیمت را بر اساس «متر» توافق کرده اید، عملاً نمی توانید اعتراضی کنید؛ چون در نهایت همان «متراژ» را تحویل داده، اما با وزنی بسیار کم تر از وزن استاندارد.

راهکار چیست؟

همیشه، تاکید می کنیم همیشه، قیمت سوله نهایی را بر اساس "کیلوگرم" بخواهید؛ خیلی راحت بگویید: "من کاری به قیمت متری ندارم؛ قیمت هر کیلوگرم ساخت و نصب چقدر است؟" وقتی مبنای معامله «کیلوگرم» باشد، دزدی از کار سخت می شود؛ چون پیمانکار می داند که شما در نهایت باسکول خواهید کرد و اگر آهن کم تری به کار ببرد، پول کم تری هم خواهد گرفت.

نکته طلایی: قیمت متری فقط برای این خوب است که بدانید حدوداً چقدر بودجه نیاز دارید؛ اما هرگز، تکرار می کنیم، هرگز زیر بار امضای قراردادی که مبنای محاسبه اش «متر مربع» است نروید.

به وزنِ رویِ کاغذ اعتماد نکنید؛ ملاک نهایی فقط باسکول است

شاید باور نکنید، اما یکی از راحت ترین راه های کسب درآمد برای پیمانکاران متقلب، بازی با اعداد روی کاغذ است. در اصطلاح فنی، به این کار «فروش وزن تئوری به جای وزن واقعی» می گویند.

ترفند چیست؟

پیمانکار در پیش فاکتور یا قرارداد، برای محاسبه و ارائه استعلام قیمت سوله، وزن سوله شما را بر اساس نقشه های مهندسی یا نرم افزار (مثل تکلا) محاسبه می کند. مثلاً می گوید: «طبق نقشه، وزن سوله شما ۵۰ تن است» و پول همین ۵۰ تن را از شما می گیرد؛ اما در واقعیت چه اتفاقی می افتد؟ ممکن است این سوله ساز در حین ساخت، از ورق هایی با تلورانس پایین (سبک تر) استفاده کند یا پرت و ضایعات آهن را هم به حساب شما بگذارد و در آخر سوله ای که نصب می شود ۴۵ تن است، اما شما پول ۵۰ تن را داده اید؛ یعنی پول ۵ تن آهن را بابت «هیچ» پرداخت کرده اید.

راهکار چیست؟

قانون اول و آخر شما باید این باشد: ملاک تسویه حساب، فقط و فقط عدد روی قبض باسکول است. به پیمانکار بگویید که نقشه ها و محاسبات روی کاغذ محترم هستند، اما پول نهایی زمانی پرداخت می شود که تریلی های حامل قطعات سوله روی باسکول بروند.

تمام هزینه های پنهان و جانبی را قبل از قرارداد شفاف کنید

تا به حال شده یک بلیط هواپیما را خیلی ارزان بخرید، اما پای پرواز متوجه شوید که باید برای چمدان، انتخاب صندلی و حتی یک لیوان آب جداگانه هزینه اضافه پرداخت کنید؟ در آخر این بلیط ارزان، برایتان حتی گران تر از مبلغ بلیط های معمولی تمام می شود. داستان بعضی از پیش فاکتورهای سوله هم دقیقاً همین است.

تله کجاست؟

پیمانکار برای اینکه در رقابت برنده شود و اعتماد شما را جلب کند، قیمت سوله را در ابتدا بسیار پایین اعلام می کند و شما هم خوشحال می شوید که یک پیشنهاد عالی پیدا کرده اید؛ اما عجله نکنید؛ این قیمت، معمولاً فقط هزینه «اسکلت فلزی لخت» است و وقتی کار شروع شود، تازه سیلِ فاکتورهای جدید سرازیر می شوند؛ مثلاً می گویند هزینه پیچ و مهره جداست، هزینه جرثقیل و نصب با خودتان است، هزینه ضدزنگ و رنگ جدا محاسبه می شود، کرایه حمل تا محل پروژه با شماست و ...

ناگهان به خودتان می آیید و می بینید آن سولۀ ارزان، تبدیل به گران ترین پروژه عمرتان شده است.

راهکار چیست؟

برای اینکه در دام این «خرج تراشی های متقلبانه» نیفتید، همان اول کار سنگ تان را وا بکنید. از پیمانکار بخواهید یک پیش فاکتور شسته و رفته به شما بدهد که تمام این موارد در آن لحاظ شده باشد و همیشه این سوال را بپرسید: " این قیمتی که دادید، آخرین قیمت سوله تمام شده و برپاشده است یا قرار است بعداً هزینه ی پیچ، رنگ، نصب یا حمل ونقل هم به آن اضافه شود؟"

هیچ وقت به جمله «حالا آن موارد جزئی است، بعداً حساب می کنیم» اعتماد نکنید. همین جزئیات به ظاهر کوچک، می تواند ۲۰ تا ۳۰ درصد هزینه های شما را بالا ببرد. پس تا ریال آخرِ هزینه های جانبی را قبل از امضای قرارداد، روی کاغذ بیاورید.

کیفیت واقعی ورق ها را فقط در برگه آزمایش بسنجید

خریدن سوله مثل خریدن هندوانه دربسته نیست که مجبور باشید شانسی انتخاب کنید؛ اینجا همه چیز باید شفاف باشد؛ اما متاسفانه یکی از رایج ترین موقعیت هایی که سر کارفرما کلاه می رود، بحث جایگزین کردن کیفیت است.

ترفند چیست؟

شما با پیمانکار بر سر قیمت سوله صنعتی با ورق درجه یک (مثلاً ورق فولاد مبارکه) توافق می کنید. پیمانکار هم با اعتمادبه نفس کامل می گوید: "خیالتان راحت، ما همیشه از بهترین ورق بازار استفاده می کنیم." اما در کارگاه چه اتفاقی می افتد؟ ممکن است دور از چشم شما، ورق های درجه دو، ورق های متفرقه یا ورق هایی با کیفیت پایین تر را استفاده کنند. مشکل اینجاست که شما با چشم غیرمسلح هرگز نمی توانید فرق ورق «فولاد مبارکه» را از ورق های متفرقه تشخیص دهید؛ ظاهرشان یکی است، اما اختلاف قیمت و مقاومت آن ها زمین تا آسمان تفاوت دارد. گویا پولِ بنز را می دهید، اما سوار پراید می شوید.

راهکار چیست؟

اینجا جای تعارف نیست. به حرف و قسمِ پیمانکار و سوله ساز اکتفا نکنید؛ از او سند و مدرک بخواهید. هر محموله فولادی که از کارخانۀ معتبر خارج می شود، یک شناسنامه دارد که به آن برگه آنالیز یا گواهی فنی می گویند. در این برگه همه چیز ازجمله نام کارخانه، ضخامت دقیق و نوع آلیاژ مشخص است.

خیلی محکم به پیمانکار بگویید:

"لطفاً برگه آنالیز و پلاکِ بندیلِ ورق هایی که می خواهید استفاده کنید را به من نشان دهید."

اگر دیدید پیمانکار شروع به طفره رفتن کرد یا گفت که «برگه لازم نیست، خودم تضمین می کنم» یا «کاغذبازی نکنیم»، شک نکنید که ریگی به کفش دارد. جنسِ بااصالت، همیشه شناسنامه دارد.

قراردادِ دوپهلو ممنوع؛ تمام جزئیات ریز قیمت سوله باید نوشته شوند

یک ضرب المثل قدیمی است که می گوید: "کمرنگ ترین نوشته ها، از قوی ترین حافظه ها ماندگارترند." در صنعت سوله سازی، این جمله را باید همیشه سرلوحه کارتان قرار دهید؛ زیرا بدترین اشتباهی که می توانید بکنید، اعتماد به جملات شفاهی و قول های توخالی است. جملاتی مثل "حالا شما کار را به ما بسپار، هوایت را دارم" یا "ما که با هم این حرف ها را نداریم" و ...

تله کجاست؟

پیمانکاران کلاهبردار هنگام تعیین قیمت سوله، عاشق قراردادهای «کلی» و «دوپهلو» هستند. مثلاً در قرارداد می نویسند: "استفاده از مصالح مرغوب" یا "تحویل پروژه در اسرع وقت" این کلمات، هیچ معنای مشخصی ندارند. «مصالح مرغوب» از نظر پیمانکار ممکن است ارزان ترین ورق بازار باشد، اما از نظر شما بهترین برند فولاد و وقتی هم کار به اختلاف بخورد، هیچ دادگاهی نمی تواند ثابت کند که حق با شماست، چون قرارداد شفاف نیست.

راهکار چیست؟

در قرارداد سوله، «رودربایستی» را کنار بگذارید و مثل یک وکیل سخت گیر رفتار کنید. تمام جزئیاتی که تا الان در موردشان صحبت کردیم و در قیمت سوله موثرند، باید به صورت واضح و کتبی ثبت شوند. از پیمانکار یا شرکت سوله سازی بخواهید این موارد را دقیق و شفاف بنویسد:

• نوع دقیق ورق و برند آن (نه فقط کلمه استاندارد)
• تاریخ دقیق تحویل (به روز و ماه، نه حدودی)
• مبلغ دقیق جریمه دیرکرد (به ازای هر روز تاخیر)
• نحوه دقیق پرداخت و تسویه حساب (بر اساس باسکول)

یادتان باشد چیزی که در قرارداد نوشته نشده، وجود خارجی ندارد. یک قرارداد سفت و سخت، نشانه بی اعتمادی نیست؛ بلکه ضامن آرامش اعصاب و بودجۀ شما، در طول پروژه است.

سخن پایانی؛ هوشمندانه هزینه کنید، نه ارزان

ساخت سوله، یک سرمایه گذاری سنگین است و کوچک ترین اشتباه در مرحله عقد قرارداد، می تواند خسارت های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. هدف ما از بیان این نکات، ایجاد ترس نیست، بلکه دادن چراغ قوه ای است تا مسیر تاریکِ استعلام قیمت سوله را برایتان روشن کنیم.

حالا شما ابزارهایی در دست دارید که می توانید با اعتمادبه نفس کامل و چشمانی باز وارد مذاکره شوید. به یاد داشته باشید که در صنعت سوله سازی، «هیچ ارزانی بی حکمت نیست» و «کیفیت» خط قرمزی است که نباید فدای اعداد و ارقام فریبنده شود. حالا شما دیگر یک خریدار ساده نیستید؛ بلکه کارفرمایی آگاهید که اجازه نمی دهد سرمایه اش با ترفندهای بازاریابی هدر رود.