گوشت و برنج «نجومی» می‌شوند؟/برنج نیم‌دلاری، 30 هزار تومان گران‌تر!

 «مردم توانایی خرید گوشت بالای ۱۵۰ هزار تومان را ندارند»؛ این جمله را منصور پویان، رئیس شورای تأمین دام کشور گفته است که واکنش‌هایی هم به همراه داشته و گروهی با طعنه نوشتند که انگار مردم توانایی خرید گوشت 150 هزار تومانی را دارند اما اگر بالاتر برود دیگر نه. این البته دومین خبر درباره افزایش خوراک مردم در چند روز گذشته است و در اوایل همین هفته اخباری مبنی بر افزایش چشمگیر قیمت برنج نیز روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت. با نزدیک‌شدن شب عید این قیمت‌های «نجومی» تن مردم را می‌لرزاند. قیمت یک کیلو برنج تا مرز صد‌هزار تومان هم رفته است؛ یعنی مردم برای خرید یک کیسه برنج 10‌کیلویی باید یک‌میلیون تومان بپردازند. با این اوضاع، کم‌کم کار به خرید چکی و اقساطی گوشت و برنج می‌رسد. اکنون در بازار گوشت شایعاتی هست که قیمت بالاتر هم می‌رود و برخی پیش‌بینی کرده‌اند به 300 هزار تومان نیز برسد. اما پویان جای دیگری به خبرگزاری ایرنا درباره برخی ادعاها در فضای مجازی و رسانه‌ها مبنی بر قیمت ۳۰۰ هزار‌تومانی گوشت قرمز می‌گوید: «بازار با مازاد دام سبک و سنگین مواجه است، بنابراین هیچ افزایش قیمتی در گوشت قرمز منطقی نیست». خبرگزاری رسمی دولت می‌گوید قیمت هر کیلوگرم لاشه گوشت گوساله و گوسفندی بین صد تا ۱۵۰ هزارتومان و تفکیکی بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. اما ارقام دیگری هم وجود دارد که بالاتر از این میزان است و با یک بررسی میدانی ساده قابل احصا‌ست. درباره چرایی افزایش دوباره قیمت گوشت، آقای «عالی»، مدیرعامل اتحادیه دامداران می‌گوید: «عرضه گوشت با نرخ‌های کنونی در بازار ناشی از دلال بازی است؛ چرا‌که به رغم هزینه‌های بالای تولید، دامدار با ضرر عرضه می‌کند». او خبر ترسناک دیگری می‌دهد و می‌گوید: «با توجه به آنکه قیمت دام و گوشت تابع هزینه‌های تولید است، از این‌رو با استمرار افزایش روزمره قیمت نهاده‌های دامی احتمال نوسان قیمت گوشت در بازار شب عید دور از انتظار نیست». قیمت بالاتر از این برای یک کیلو گوشت تعداد بسیار بیشتری از مردم را مجبور به خداحافظی با گوشت قرمز می‌کند؛ مسئله‌ای که همین امروز هم اتفاق افتاده و حتی بدون نیاز به آمار و ارقام حس می‌شود. میهمانی‌ها بسیار اندک شده، حتی برخی خورش‌های گوشتی را با مرغ طبخ می‌کنند یا اصلا غذای گوشت‌دار را حذف کرده‌اند. اما اگر به آمار رسمی نیز نیاز است، این آمار. مرکز آمار ایران در ماه مهر و پیش از افزایش دوباره و سه‌باره این کالا نوشت افزایش قیمت گوشت در کشور مصرف این محصول را در بین اغلب دهک‌ها کاهش داده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور در سال 1390 حدود ۱۳ کیلو بود. این رقم در سال 1398 با کاهش مداوم به هشت کیلو رسید؛ یعنی ۳۸.۵ درصد در هشت سال کاهش داشته است. مرکز آمار بار دیگر این آمار را به‌روز کرده و اعلام می‌کند در سال ۱۴۰۰ مصرف گوشت نسبت به سال 1390 نصف شده و به شش کیلوگرم در سال رسیده است. بر اساس این گزارش، هر فرد ایرانی ماهانه به‌طور متوسط ۵۰۰ گرم گوشت مصرف می‌کند. علاوه بر مسائل مربوط به سلامتی مسئله تأمین گوشت برای سفره به یک باور سنتی ایرانی و بسیار مهم روانی به نام «آبرو» گره خورده است. برای بسیاری از مردم اگر حتی قادر باشند تا حدی ارزش غذایی گوشت قرمز را از منابع دیگر تأمین کنند، سفره پهن‌کردن برای میهمان و حتی برای خانواده خود نیز در این مقوله جای می‌گیرد و ناتوانی در تأمین آن موجب سرخوردگی خواهد شد. حتی اگر بخشی از این افزایش قیمت را بتوان به دلا‌ل‌بازی ربط داد، عمده آن به این مسئله مربوط نیست و اصلا مربوط به پیش از این خبر افزایش دوباره قیمت است. در بین اخبار به‌سختی بتوان دلیلی برای این افزایش قیمت یافت. مسئولان می‌گویند مشکلی برای عرضه وجود ندارد و حتی مازاد عرضه هم هست که برای صادرات به قطر می‌رود. رئیس شورای تأمین دام کشور روز سه‌شنبه 19 بهمن به خبرگزاری ایرنا گفته است: «اکنون بازار با مازاد دام سبک و سنگین مواجه است؛ بنابراین هیچ افزایش قیمتی در گوشت قرمز منطقی نیست» و همچنین می‌گوید صادرات آن‌چنانی هم در کار نیست؛ «اکنون آنچه به‌عنوان صادرات دام زنده در کشور انجام می‌شود، حجم پایینی دارد و به‌تازگی سازمان مرکزی تعاون روستایی متولی صادرات دام زنده شده تا جایی که مقرر شده ۵۰ هزار رأس گوسفند به قطر صادر شود». اما خبرگزاری فارس مطلب را به شکل دیگری مطرح می‌کند و می‌نویسد: «داستان از اینجا شروع شد که وزارت جهاد کشاورزی صادرات دام‌ زنده را آزاد کرد و دام‌های زیادی در مرزها دپو شدند تا به کشور عراق صادر شوند. دامداران ترجیح می‌دادند به‌جای فروش دام در داخل، دام خود را به صادرکنندگان با قیمت بالاتری بفروشند؛ بنابراین عرضه در بازار داخلی کم شد و قیمت‌ها بالا کشید. قیمت دام‌ زنده از کیلویی ۵۵‌ هزار تومان به کیلویی۹۰‌ هزار تومان برای صادرات رسید». علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی نیز با تأیید این مطلب می‌گوید: «صادرات دام‌ زنده عامل رشد قیمت گوشت شده است اما از نظر من اکنون فصل صادرات نیست و باید در فصل زایش در ماه‌های خرداد و تیر صادرات دام‌ زنده انجام شود». این مسئول صنفی در ادامه می‌گوید وزارت جهاد کشاورزی تحت‌ فشار اتحادیه‌ها، تسلیم خواسته‌های آنها شده و صادرات را آزاد کرده است؛ وگرنه شرایط برای صادرات مناسب نیست و حداقل در این فصل نباید انجام شود. این از بازار گوشت اما سری به بازار خبرساز برنج در این روزها بزنیم.