باید دلال‌ها را کنار زد/ کشور نیازمند انقلاب مدیریتی است/ نظام سرمایه داری کشور باید تغییر کند

سرویس اقتصادی «فردا»- امیر حمزه نژاد: مشكلاتي كه طي چند سال اخير گريبانگير كشور شده است و در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري بيشتر مورد توجه قرار گرفت وضعیت اقتصاد كشور بود. نامزدهای انتخابات در این خصوص راه کارهای گوناگونی را ارائه دادند. اما اينكه چگونه مي‌توان اقتصاد را سامان داد، موضوعي است كه در گفتگوی «فردا» با ابراهیم رزاقی بررسی شده است. متن این گفتگو را در ادامه بخوانید: امروز اقتصاد ایران دچار مشکلات اساسی شده است. این مسئله مورد تایید اکثر قریب به اتفاق کارشناسان نیز هست. از نظر شما ریشه اصلی مشکلات ایجاد شده در اقتصاد ایران چه بوده است؟ امروز ما متاسفانه اثرات سوء مدیریت اقتصادی را در جامعه به وضوح مشاهده می کنیم. در 24 سال گذشته 900 میلیارد دلار واردات داشته ایم و با این 900 میلیارد 15 میلیون شغل ایجاد کرده ایم. در صورتی که باید 90 میلیون شغل باید ایجاد می شد. از بین این مشاغلی هم که ایجاد شده، 4 یا 5 میلیون آنها دلالی بوده است. بعد در جامعه می بینیم که چه اثراتی داشته این مسائل. زمانی مردم این مملکت جان خود را برای دیگران فدا می کردند اما امروز افراد جان دیگران را برای رسیدن به منافع خودشان می خواهند. امروز شاهد فرهنگ زدایی از جامعه هستیم. جامعه دینی و اعتقادی ما با آن همه از خودگذشتگی برای رسیدن به آرمان ها تبدیل شده به فضایی که افراد برای بیشتر شدن پول خود به دنبال سودآوری بیشتر هستند. فضای بیمارگونه ای که امروز در جامعه حاکم شده فضایی است که انسان ها با یکدیگر مهربان نیستند. تمام تلاش بازاریان ما این شده که جنسی را بخرند و آن را گران تر بفروشند. یعنی در طول 24 سال گذشته با تنزل اخلاقی و اسلامی در جامعه مواجه بوده ایم. بخش عظیمی از جامعه کارشان این شده که نمی خواهند برای کسب درآمد کار کنند و زحمت بکشند و تولید کنند، این عده می خواهند با کمترین زحمت بیشترین سودآوری را داشته باشند بدون اینکه مالیاتی هم پرداخت کنند. الان آمریکا را مشاهده کنید. دنیا را برای رسیدن به منافع خود غارت می کند.

- دولت آینده از چه راهکاری می تواند برای جلوگیری از فعالیت این افراد استفاده کند؟ وقتی دلال ها بر بازار یک کالا مثلا ارز سوار می شوند و بازار را در دست می گیرند یکی از راهکارهایی که می تواند با این مسئله مقابله کند فراوانی واردات است. به این صورت که به قدری واردات در آن کالا صورت گیرد که دلالان بفهمند که فراوانی وجود دارد و دست از بالا و پایین کردن قیمت ها بکشند. وفور کالا باعث می شود قیمت ها دیگر بالا نرود. این کار نشدنی نیست. از سوی دیگر بر تولیدات داخلی باید بیافزاییم. یعنی باید کاری کنیم که سرمایه داران سرمایه خود را در تولید داخلی استفاده کنند. - راه حل کشاندن سرمایه داران به سمت تولید داخلی چیست؟ نظام سرمایه داری کشور باید تغییر کند. سود تولید باید بالا رود تا سرمایه دار در تولیدات خود ضرر نکند. در مقابل نیز نرخ مالیات باید تنظیم شود. کنار هم چیدن این پازل ها نشان می دهد که راه حل ها بسیار ساده است. اما در حال حاضر با فضایی که بر اقتصاد کشور حاکم است هیچ سرمایه داری جرات نمی کند که به سمت تولید داخلی حرکت کند. دولتی که اجازه تولید به بخش خصوصی را نمی دهد خودش باید برود و کارخانه درست کند. در چنین مواقعی دولت خودش باید شرایطی را به وجود بیاورد که خلاء های اقتصاد را پر کند. مثلا اگر قرار است مواد اولیه و ماشین آلات و ... از خارج وارد شود، شرایطی فراهم شود که تولید داخلی این محصولات راه اندازی شود. یا اینکه مثلا یارانه به کشاورز بدهند تا مواد اولیه را تامین کند. - چه راهکاری از نظر شما وجود دارد که بتوان یک کالا را به قیمت پایین و بدون حضور واسطه ها به مصرف کننده رساند؟ واگذاری واردات کالا به بخش خصوصی و سرمایه داران با مشکلاتی نیز روبروست چراکه در این بین واسطه ها به شدت فعالیت می کنند و بیشتر سود حاصل از واردات کالا به این واسطه ها می رسد. دولت باید از واردات کالا توسط بخش خصوصی جلوگیری کند. سرمایه گذار به دنبال این است که کالاهایی را وارد کند که سود بیشتری دارد. خوب چه می شود که دولت خودش این کالاها را وارد کند؟ وزارت بازرگانی کالا را وارد کند و تحویل تعاونی ها دهد. تعاونی ها لااقل کالاها را به قیمت ارزان تری به مردم می فروشد. از طرف مقابل نیز از تولید کننده نیز گران تر خریداری می کند. مثلا یک جنس را 400 تومان خریداری می کند و به مصرف کننده 700 تومان می فروشد. تعاونی نمی آید این 400 تومان را به 2000 تومان افزایش دهد. - به نظر شما نظام سرمایه داری به فکر مردم است یا بیشتر به دنبال سودآوری خود می باشد؟ قدرت زیاد دلالان، قدرت زیاد مغازه داران و ... از جمله عمده مشکلاتی است که در اقتصاد کشور وجود دارد. این خجالت آور است که وام به موسسات تولیدی داخلی داده نشود و در مقابل بخش خصوصی همه وام ها به بخش خصوصی تعلق گیرد. چرا باید اینگونه باشد. سرمایه داری به دنبال سود خود است و به نفع مردم و ملت کار نمی کند. نظام سرمایه داری اگر یک جا بین بخشی که به سود مردم و ملت است و بخش دیگری که برایش خودش سود آور است، قطعا بخش دوم را انتخاب می کند و به دنبال رفاه مردم نیست. عدالت باید برقرار شود، فراوانی به وجود آید و تولید ایجاد شود و همه این کارها را دولت باید انجام دهد. دولت باید تعاونی را راه اندازی و فعال کند تا یک رقابتی ایجاد شود تا مردم از این رقابت سود ببرند. - از نظر شما یکی از علل اصلی این مشکلات به وجود آمده به کار گیری نیرهای غیر متخصص در امور تخصصی نیست؟ ما میلیون ها مدیر لایق در کشور داریم. اما سوال ما هم اینجاست که چرا از این همه مدیران لایق و سرمایه عظیم انسانی بهره نمی بریم؟ رئیس جمهور آینده باید یک انقلاب مدیریتی به وجود آورد. مدیران بی تخصص باید جای خود را متخصصین بدهند. چرا ما هر کسی را که در فامیل یا اطرافیان بیکار بود در جاهای تخصصی مشغول به کار کردیم؟ بدون اینکه توجه به این داشته باشیم که آیا این فرد تخصص لازم برای این کار را دارد یا نه. - از نظر شما بخش دولتی در اقتصاد می تواند بهتر عمل کند یا بخش خصوصی؟ اگر کارها به بخش دولتی واگذار می شد و کمتر به بخش خصوصی بها داده می شد، آیا اینقدر فاجعه در اقتصاد کشور به وجود می آمد. من سوالم اینجاست که بخش خصوصی را چگونه می خواهند کنترل کنند. چگونه می خواهند بر کالای قاچاق، جلوگیری از احتکار، دادن مالیات و نرخ قیمت ها نظارت داشته باشند. اما مدیر دولتی زیر دست دولت است و نظارت کردن بر او نیز آسان تر است. امکان ندارد دولت بتواند بر بخش خصوصی نظارت داشته باشد. مشکل اینجاست که الان دیگر اعتقادات اسلامی هم در اکثر افراد وجود ندارد. اما هنوز هم انسان های درستکار هستند و می توان با پیداکردن آنها، کار را به دست کسانی سپرد که اعتقادات اسلامی را رعایت می کنند. با همکاری آنها نیز می توان یک بازار دیگر راه اندازی کرد و جامعه و اقتصاد را سامان داد. - به عنوان بخش پایانی گفتگو اولین کاری که رئیس جمهور منتخب در اقتصاد کشور باید انجام دهد از نظر شما چیست؟ اولا باید آسیب شناسی صورت گیرد و این آسیب شناسی به این سادگی ها انجام نمی شود. میلیون ها نفر زندگیشان در خطر است، خانواده ها شاهد افزایش 100 درصدی قیمت ها هستند اما حقوق آنها فقط مقدار کمی تغییر می یابد، در مقابل هم می بینیم که عده ای میلیارد میلیارد پول برای خود جمع می کنند و به خارج از کشور منتقل می کنند. بعضی تجربیات گذشته می تواند به رئیس جمهور آینده کمک کند. کارهایی که انجام شده و نتیجه نداده را نباید تکرار کنیم.