خداحافظی تهران با یک زندان قدیمی/«قصر» جدید چگونه است؟

کد خبر: 229612

قصر" دارای دو بخش تفرجگاهی است.در باغ موزه قصر یک "ماز" هزار تو ایجاد شده که محل استراحت و تفریح بازدیدکنندگان است و در ضلع غربی باغ موزه قرار دارد.همچنین از آنجایی که درخت سرو برای ایرانیان نماد سربلندی به شمار می رود، سروستانی نیز در ضلع شرقی این مجموعه ایجاد کرده ایم که به واسطه سایه بلند درختان و فضای آرام، می تواند فضایی مناسب برای استراحت خانواده ها باشد.

خداحافظی تهران با یک زندان قدیمی/«قصر» جدید چگونه است؟
سرویس اجتماعی «فردا»،مایا شرفی: سرانجام زمان آن رسید که درهای زندان قصر سابق، باغ موزه قصر امروز، به روی علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ ایران زمین باز شود. زندانی که گنجینه ای از رشادت ها و خاطرات تلخ و شیرین مردان و زنان مبارزی است که بهترین سال های عمرشان را برای رسیدن به اهدافی متعالی پشت میله های آن سپری کردند. امروز ، روزی است که برای همیشه خاطرات تلخ و سیاه زندان قصر، رخت از پایتخت برمی کشد و به همان جایی می رود که باید. زندان قصر می رود تا برای همیشه در دفتر خاطرات تاریخ ایران جا گیرد و به جای آن باغ موزه قصر درهایش را به روی گردشگران باز کند تا یادآور اتفاقات و لحظه هایی شود که ساکنان این خانه موقت روزگاری را در آن زندگی کرده اند. به بهانه افتتاح "باغ موزه قصر" و معرفی کامل این مکان با مهندس مونسان، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی هم صحبت شدیم که در ادامه می خوانید. باغ موزه ای با کارکرد های ملی و فراملی زندان قصر در سال 84 به شهرداری تهران واگذار می شود تا اقدامات لازم برای تبدیل این مکان به باغ موزه قصر انجام شود. در پی این اتفاق شرکت توسعه فضاهای فرهنگی وابسته به شهرداری تهران کار طراحی و اجرای این پروژه را بر عهده می گیرد. مجموعه باغ موزه قصر در زمینی به مساحت 76هزار مترمربع و زیربنای 16 هزار متر مربع در منطقه 7 شهرداری تهران واقع شده است. مهندس مونسان درباره چگونگی عملکرد این مجموعه بزرگ فرهنگی و گردشگری به "شهرنوشت" می گوید: از آنجایی که ماموریت اصلی شرکت ما توسعه اماکن فرهنگی در سطح شهر است بنابراین تلاشمان بر این بود فضایی را ترتیب دهیم که هم کارکرد شهری، هم کارکرد ملی و هم کارکرد فراملی داشته باشد. من فکر می کنم باغ موزه قصر در آینده تبدیل به یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مراکز تفریحی تهران شود. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال مجموعه ای مانند باغ موزه قصر در ایران ساخته شده یا خیر، خاطر نشان می کند: تنها زندانی که در تهران تبدیل به موزه شده، موزه عبرت است که آن هم از نظر وسعت و کاربری اصلا با باغ موزه قصر قابل قیاس نیست. زندان صد ساله موزه می شود با توجه به اطلاعات موجود، "قصر" در زمان فتحعلی شاه قاجار کاخ قجری بوده که از پل سیدخندان تا محل فعلی زندان مساحت داشته و با این وجود پیشینه ای بیش از 100 سال دارد. در دوره ای که رضا خان روی کار می آید، تصمیم می گیرد کاخ شاهی را به جای دیگری منتقل کند و پیرو این تصمیم نیمی از این فضا به مخابرات واگذار و بخش های دیگر هم به ارتش و زندان تبدیل می شوند. در زمان پهلوی دوم و در دوره پس از انقلاب اسلامی نیز "قصر" همچنان به عنوان یک زندان مورد استفاده قرار گرفت تا سال 1383 که دستور تعطیلی آن صادر شد و بعد از مدتی در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت. زندان مارکوف بخشی از باغ موزه قصر است که یک معماری روسی به همین نام، کار طراحی آن را بر عهده داشته است. مونسان در ادامه توضیحات خود به قابلیت های این بخش اشاره می کند و می افزاید: با توجه به قدمت زندان عمومی قصر (مارکوف) و پیشینه تاریخی آن تصمیم گرفته شد موزه تاریخ دویست ساله تهران در این بخش راه اندازی شود زیرا این ساختمان به دلیل فضاهای مناسب خود قابلیت تبدیل شدن به یک مکان فرهنگی - اجتماعی چند منظوره را داشت. وی همچنین در مورد تمهیدی که برای این مجموعه اندیشیده شده تصریح می کند: ایجاد موزه تعاملی تاریخ 200 ساله تهران با محوریت قصر قاجار از جمله اقداماتی است که می تواند برای بازدیدکنندگان از جذابیت خاصی برخوردار باشد. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی در تشریح این موزه که در کریدورهای اصلی زندان شکل خواهد گرفت، یادآور می شود: موزه تاریخ دویست ساله تهران در چهار کریدور اصلی (مرکزی) زندان به اجرا در خواهد آمد. در این چهار کریدور وقایع و رخدادهای مهم دوره های تاریخی از زمان پایتختی تهران تا انقلاب اسلامی مرور می شود. تهران در 4 کریدور مونسان در ادامه به تغییراتی که در کریدور اول به وجود می آید اشاره می کند و می افزاید: در کریدور اول تاریخ قاجاریه به تصویر کشیده می شود که شامل پایتختی تهران، سلطنت فتحعلی شاه، ساخت قصر قاجار و ورود به مدرنیته است. وی می افزاید: کریدور دوم مختص تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران در دوره پهلوی اول است. این بخش به بررسی جریانات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی این دوره می پردازد و از چگونگی روی کارآمدن رضا شاه و کودتای ننگین سوم اسفند سخن می گوید تا به نصب اولین دکل بی سیم در قصر و ساخت زندان قصر و دستگیری زندانیان سیاسی می رسد. این کریدور همچنین موضوعات دیگری مثل کشف حجاب و آثار آن ، جنگ جهانی دوم و برکناری رضا شاه را به تصویر می کشد. کریدور سوم نیز تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران در دوره پهلوی دوم را بررسی می کند. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی درباره آنچه کریدور چهارم به تصویر می کشد، می گوید: این بخش مروری گذرا به همه جریانات و رخدادهای سیاسی که منجر به انقلاب شکوهمند اسلامی شد، دارد. مونسان در ادامه توضیحات خود نگاهی به برنامه های تالارهای فرعی مجموعه باغ موزه قصر دارد و می افزاید: علاوه بر کریدورهای اصلی برای تالارهای فرعی این مجموعه نیز برنامه هایی در نظر گرفته شده است که شامل بخش های: کتابخانه ، مرکز اسناد قصر و زندان قاجار می شود. همچنین این مجموعه دارای 4 گالری فصلی است که هنرمندان می توانند برای نمایش آثار خود از این گالری ها استفاده کنند. زورخانه زندان قصر از جمله بخش هایی است که برای اجرای برنامه ها و مناسبت های ورزشی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. سالن آمفی تئاتری نیز با همه امکانات و استانداردهای لازم در بخش دیگری از این مجموعه طراحی شده است. وی همچنین به مرمت راهروی انفرادی این بخش اشاره می کند که به همان شکل سابق خود مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد. همچنین بازسازی عین به عین دو بند زندان پهلوی اول و دوم از دیگر اقداماتی است که در این زمینه صورت گرفته است. موزه تعاملی تاریخ انقلاب اسلامی ایران مونسان در تکمیل توضیحات خود به ایجاد موزه تعاملی تاریخ انقلاب اسلامی اشاره دارد و بیان می کند: این موزه که به روایت تاریخ سیاسی و مبارزات مردم در دوران ستم‌شاهی پرداخته و برشی از زندگی اجتماعی زندانیان را در داخل زندان بیان می کند، در اختیار اهل فن قرار خواهد گرفت تا با آثار خود مفهوم مبارزات و آلام زندانیان را به شکل های مختلف به نمایش گذاشته و هویت مورد نظر را به آن ببخشند. یادگارهای شاعر لب دوخته بر سلول قصر یکی دیگر از بخش های قابل تامل در باغ موزه قصر مربوط به شاعر نامدار کشورمان، فرخی یزدی، است. فرخی یزدی یکی از زندانیان سیاسی در دوره رضاخان بوده که چندین بار توسط عوامل او دستگیر و به زندان قصر منتقل می شود. زمان بازسازی و تغییر کاربری زندان به باغ موزه قصر، سلول فرخی یزدی در آخرین مرحله دستگیری اش بر اساس مستندات و همچنین دست نوشته های بزرگ علوی نیز شناسایی شد و پس از آن تصاویر و شعرهای ایجاد شده توسط فرخی یزدی مجددا با استفاده از روش های مختلف از جمله پتینه احیا شدند. دیوارهای سلول این شاعر لب دوخته به ارتفاع قد او پوشیده شده از شعرهای عموما کنایه داری که نسبت به نظام رضاخانی سروده شده اند. همچنین تندیسی از فرخی یزدی که در حال سرودن شعر با نام مستعار "شاعر لب دوخته" است، در این مکان قرار گرفته است. سروستان و باغ ایرانی باغ موزه قصر در کنار زندان های قدیمی اش که حال هر یک موزه ای منحصر به فرد شده اند، از زیبایی های بصری ویژه ای نیز برخوردار شده است. یکی از این فضاها مربوط به مجموعه باغ ایرانی آن است. مونسان در خصوص چگونگی ساخت این باغ بیان می کند: "باغ ایرانی" با توجه به تصاویر و مستندات موجود از باغ های ایرانی احیا شده است و همه سعی ما بر این بوده از گل ها و درختانی در این قسمت استفاده کنیم که از قدیم در باغ های ایرانیان وجود داشته و هر کدام معنا و مفهومی را با خود همراه کرده اند. وی می افزاید: فضای سبز اين مجموعه با ۵ هزار مترمربع از پوشش گياهانی كه بيشتر حال و هوای سنتی محيط را برای بيننده تداعی كرده، كاشته شده و نارون، كاج، انگور، چنار، توت و بيد مجنون، تبريزی، زرشك زيتونی و سروناز از جمله اين گياهان است. مدیرعامل شرکت توسعه با اشاره به این که "قصر" دارای دو بخش تفرجگاهی است، ادامه می دهد: در باغ موزه قصر یک "ماز" هزار تو ایجاد شده که محل استراحت و تفریح بازدیدکنندگان است و در ضلع غربی باغ موزه قرار دارد. وی یادآور می شود: همچنین از آنجایی که درخت سرو برای ایرانیان نماد سربلندی به شمار می رود، سروستانی نیز در ضلع شرقی این مجموعه ایجاد کرده ایم که به واسطه سایه بلند درختان و فضای آرامی که در این قسمت شکل گرفته، می تواند فضایی مناسب برای استراحت خانواده ها باشد. مونسان در ادامه می افزاید: همچنین ۲ منبع آب يكی در برجك ديده بانی، در ضلع شمالی مجموعه با گنجايش ۳۰هزار ليتر و ديگري با ظرفيت ۸۰ هزار ليتر آب رسانی به تمامی فضای باغ موزه قصر را انجام می دهند. اين باغ از سوی ۱۰مهندس معمار طراحی شده و ۱۴۰ كارگر فنی در ۲ شيفت كاری ظرف مدت كمتر از يك سال آن را آماده بهره برداری كرده اند. وی تصریح می کند: مسجدی نیز با زیربنای 372 متر در این مجموعه قرار گرفته که پیشینه ای تاریخی دارد زیرا برخی از دادگاه های اوایل انقلاب اسلامی در این مسجد برگزار می شده است. این بنا کاشیکاری زیبا و قدیمی دارد که کار اساتید کاشیکار به نام ایرانی است و سعی شده هنگام بازسازی، بافت اصلی آن حفظ و ترمیم شود. مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی همچنین یادآور می شود: نماد زندان قصر، ساختمان سر درب است که حفظ شده و به عنوان یکی از ورودی های اصلی مجموعه مورد استفاده قرار می گیرد. گردشگری مجازی در باغ موزه قصر تاریخچه کامل زندان قصر، کتاب دیوار نوشته های زندان قصر، توصيف سلول فرخی يزدی، زورخانه باغ موزه قصر، خاطرات زندانيان قصر، استوديو تاريخ شفاهی، برج ديده بان، زندگينامه مارکوف و... از جمله قسمت هايی هستند که بازديدکنندگان مي توانند با مراجعه به سايت قصر به نشانی qasr.ir اطلاعاتی در مورد آنها کسب کنند. همچنین در این مجموعه یک استوديو تاريخ شفاهی ایجاد شده که در آن خاطرات زندانیان سیاسی و غیر سیاسی ثبت و ضبط شده است. مونسان در توضیح این بخش يادآور می شود: مصاحبه های انجام شده با زندانيان سياسی در اين استوديو برای بازديد کنندگان قابل مشاهده است و مراجعان می توانند خاطرات خود را نيز در اين مجموعه ثبت و ضبط کنند تا آرشيو اطلاعات اين حوزه کامل تر شود.
۰

دیدگاه تان را بنویسید

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    نیازمندیها

    تازه های سایت

    سایر رسانه ها