چرا جمع آوری اوباش، آنها را ریشه‌کن نمی‌کند؟
جامعه شناسان معتقدند زمانی که شخصی دستگیر و به عنوان اراذل و اوباش به نمایش در می‌آید، اندک آبروی وی نیز ریخته و قبح انجام کار خلاف برای وی شکسته می شود. بنابراین این فرد پس از آن بدون هیچگونه ترس از ریخته شدن آبرو، اقدام به انجام کار خلاف می کند. برخی از کارشناسان دینی نیز با این دیدگاه که باید تلاش کرد تا رفتار و عمل گناهکار و متهمان علنی و حرمت آنان شکسته نشود چرا که ممکن است امید به توبه از آنان سلب و پرده قساوت بر دل‌های آنها کشیده شود...
به گزارش سرویس اجتماعی «فردا»: حتماً شما هم هر چند ماه یکبار خبر برخورد با اراذل و اوباش را شنیده و تصاویر مربوط به آن را مشاهده کرده اید. نمایش بدن های خالکوبی شده با زخم های بسیار چاقو که نشان از عدم تعادل روحی و روانی فرد دارد تنها بخشی از تصاویرنمایش داده از اقدامات ضربتی نیروی انتظامی است که چند سالی است طرح برخورد با اراذل و اوباش را در دستور کار خود قرار داده است. هرچند از اراذل و اوباش تعریف قانونی مشخصی وجود نداشته و صرفاً اصطلاحی است که به اقتضای ایجاد عنوان قضایی باب و متداول شده است اما در افکار عمومی اراذل و اوباش به گروهی اطلاق می شود كه با قدرت نمايي و سركشي و بي‌توجهي به قانون و اخلاق، آسايش و آرامش مردم را از بين برده و امنيت و نظم اجتماعي را متزلزل كرده‌اند! اين قبيل افراد در رفتارهاي خود برقانون شكني در ملأ عام اصرار داشته و قوانين و حتي اخطارها را نیز به سخره مي‌گيرند. هرچند گفته می شود از زمان اجرای این طرح تاکنون و بعد از گذشت چند سال، قریب به 1000 نفر از اوباش توسط پلیس دستگیر شده‌اند و هر
چند ماه یکبار نیز نیروی انتظامی اقدام به دستگیری تعداد زیادی از اراذل و اوباش در محلات مختلف تهران کرده و فرمانده انتظامی تهران نیز نوید روزهای بدون اوباش را به تهرانیان می‌دهد اما مشخص نیست چرا با وجود این برخوردها اراذل و اوباش هرگز تمام نمی‌شوند؟ در همین رابطه نخستین سوالی که به ذهن می رسد این است که آیا نیروی انتظامی تهران در دستگیری اراذل و اوباش دقیق عمل کرده و یا این افراد پس از دستگیری بار دیگر رها شده و به جامعه باز می‌گردند؟ مشخص نیست، این اراذلی که همچنان در سطح شهر وجود دارند افراد جدیدی هستند که به جرگه خلافکاران وارد شده اند یا همان افرادی هستند که بدون اینکه تنبیه شوند آزاد شده اند! اما سوال دیگر نوع برخورد قضایی و انتظامی و تاثیر آن بر این افراد است؟ طرح برخورد با اراذل و اوباش که به دنبال افزایش برخی جرم های خشن همچون زورگیری، سرقت مسلحانه، نزاع دسته جمعی، مزاحمت و ... درچند سال گذشته از سوی پلیس به اجرا درآمده سبب شد مسئولیت پلیس در برخورد با چنین جرم هایی محسوس تر شده و به موازات آن انتظارها نیز از نیروی انتظامی فراتر رود. با اینکه طرح هایی تنبیهی با رویکرد تشدید مجازات طی چند سال
گذشته روند سریعتری گرفته اما ظاهرا آن طور که انتظار مسوولان بوده این طرحها موجب از بین رفتن پدیده اوباش در تهران نشده است. مصطفی اقلیما یکی از جامعه شناسانی است که در خصوص عدم کاهش تعداد اراذل و اوباش در جامعه می گوید: متاسفانه پلیس کسانی را به عنوان اراذل و اوباش دستگیر می‌کند که در آن لحظه جرمی مرتکب نشده‌اند. در واقع پلیس با استفاده از بانک اطلاعاتی خود می‌رود و کسانی را دستگیر می‌کند که قبلا دچار جرمی شده‌اند. آنها را جمع می‌کند و به مردم نشان می‌دهد. اما از آنجایی که این افراد جرمی مرتکب نشده‌اند و شاکی خصوصی هم ندارند، توسط قاضی آزاد می‌شوند و بار دیگر به جامعه باز می‌گردند و همین سبب می‌شود که عملا تعداد اراذل و اوباش تغییری نکند و شهروندان چیزی احساس نکنند. از سوی دیگر با اینکه هدف از اجرای این طرح شکستن ابهت پوشالی این افراد در جامعه بود اما متاسفانه در کنار اجرای این طرح سراسری، مواردی مانند گرداندن اراذل و اوباش با لباس زنانه پیش آمد که جنجال آفرین شده وانتقادات بسیاری را برانگیخت. در همین زمینه احمدی‌مقدم فرمانده نیروی انتظامی می‌گوید: در این‌جا برخی ابتکارات غیرهوشمندانه برخی ماموران همچون
انداختن آفتابه و کارهای سبکی که انجام شد و هیچ توجیهی هم نداشت سبب ایجاد برخی حاشیه‌ها شد. ما در این عملیات گفته بودیم مقاومت این اراذل و اوباش که با چاقوکشی، قمه‌کشیدن و عربده‌کشی مردم را ترسانده بودند را با شدت عمل بشکانید و اگر این اوباشگران مقاومت کردند، محکم با آنها برخورد کنید. اما ما هیچ‌گاه این رفتارهای سخیف را توصیه نکردیم. همانگونه که در بالا اشاره شد نمایش اراذل و اوباش در جامعه همواره موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. در ادامه اشاره ای خواهیم داشت به علل این موافقت و مخالفت ها.... احساس امنیت؛ مهمترین اثر برخورد با اراذل و اوباش مبارزه با پديده‌هاي مجرمانه و ناهنجاري‌هاي اجتماعي كه موجب تعرض به امنيت عمومي و سلامت اجتماعي مي‌شود، بي‌شك ضرورتي است كه نمي‌توان به سادگي از كنار آن گذشت. برخي از اراذل و اوباش گاهي در جامعه آنقدر رعب و وحشت ايجاد مي‌كنند كه نياز به برخوردي شديد دارند. بي‌شك برخورد قاطع، صريح و كارشناسي با اراذل و اوباش جزئي از مطالبات مردمي است و ورود دستگاه اجرايي، مجلس و قوه قضائيه به صورت هماهنگ در اين بين مي‌تواند بسيار مؤثر باشد. سردار احمدرضا رادان رئیس پلیس وقت تهران
بزرگ، در ماه های آغازین اجرای طرح مبارزه با اراذل و اوباش، شکست هیمنه پوشالی اراذل و اوباش را یکی از دستاوردهای این طرح عنوان کرد. امان‌الله قرايي مقدم نیز به عنوان يك جامعه شناس در اين ارتباط مي‌گويد: بي‌ترديد برخورد كنوني با اراذل و اوباش مي‌تواند بسيار كارساز باشد. اگر نظارت و كنترل بر رفتار افراد نداشته باشيم، جامعه به سمت بي‌بند و باري پيش خواهد رفت. وی همچنین در خصوص تاثیر برخورد با اراذل و اوباش بر جامعه می گوید: مهم‌ترين اثر احساس امنيت اجتماعي است. احساس امنيت، آرامش روحي و تأثيرات اقتصادي، سياسي و فرهنگي را به بار مي‌آورد. از سوی دیگر برخی کارشناسان حقوقی گرداندن اراذل و اوباش در سطح شهر را از جنبه عمومی و خصوصی دارای آثاری دانسته و معتقدند این مجازات ها به جهت اینکه به مجرم اعلام می کند در صورت ارتکاب جرم آبرویش در خطر است، اثر خصوصی و شخصی داشته و از جنبه عمومی نیز موجب بازگشت امنیت به جامعه می شود. مانند اجرای حکم جرایم خشن نظیر سرقت مسلحانه، تجاوز به عنف و شرارت در ملاء عام و دادن این اطمینان به مردم که می توانند امیدوار به برگشتن آرامش به جامعه و برخورد مقامات قضایی با مجرم باشند. نباید
قبح انجام کارخلاف شکسته شود اما در این میان انتقاداتی هم به نحوه اجرای چنین طرح هایی وارد است که جدی گرفتن آنها قطعا می تواند پلیس را در رسیدن به اهداف مورد نظر یاری کند. در همین خصوص برخی کارشناسان اجتماعی و جرم شناسان نحوه برخورد با این افراد را مناسب و بازدارنده ندانسته و بر این باورند که با چنین رویکردهایی نه تنها نمی توان به صورت ریشه ای با بی اخلاقی ها در جامعه مبارزه کرد بلکه روحیه انتقام جویی در جامعه افزایش یافته و این حس منجر به وقوع جرم هایی بزرگتر خواهد شد. این جامعه شناسان معتقدند زمانی که شخصی دستگیر و به عنوان اراذل و اوباش به نمایش در می‌آید، اندک آبروی وی نیز ریخته و قبح انجام کار خلاف برای وی شکسته می شود. بنابراین این فرد پس از آن بدون هیچگونه ترس از ریخته شدن آبرو، اقدام به انجام کار خلاف می کند. برخی از کارشناسان دینی نیز با این دیدگاه که باید تلاش کرد تا رفتار و عمل گناهکار و متهمان علنی و حرمت آنان شکسته نشود چرا که ممکن است امید به توبه از آنان سلب و پرده قساوت بر دل‌های آنها کشیده شود می گویند در برخورد با مجرمان باید کرامت انسانی این افراد رعایت شود. اما علل مخالفت برخی جامعه
شناسان با نمایش عمومی اراذل و اوباش به موارد بالا ختم نمی شود بلکه آنها با بی نتیجه دانستن چنین برخوردهایی معتقدند مجازات مجرمین باید به صورتی تعیین گردد که زمینه را برای تنبیه و اصلاح فرد خاطی فراهم کرده تا وی بتواند پس از اصلاح دوباره به اجتماع بازگردد نه اینکه با برخوردهایی از قبیل تراشیدن سر مجرمین به صورت تحقیرآمیز، گرداندن مجرمین با لباس های زنانه در شهر و مواردی از این قبیل باعث از دست رفتن آبروی شخص شده و وی را به عنوان مجرم در جامعه معرفی کنند تا امکان اصلاح و بازگشت او به جامعه غیرممکن شود. به دنبال علت باشیم نه معلول حال با توجه به اینکه برخی نیت علنی کردن تصاویر مجرمان و مخلان امنیت را بازدارندگی و عبرت آموزی دیگران می دانند، باید دید این نوع برخوردها و مجازات ها تاکنون توانسته بر روند شیوع جرم در جامعه اثر و آن را کاهش دهد؟ باید دید چه عواملی باعث به وجود آمدن چنین ناهنجاری ها و جرایم اجتماعی و بیماری های اجتماعی می شود؟ چرا با اینکه هر چند وقت یکبار، زمانی را برای کاهش افراد اراذل و اوباش اختصاص می دهیم اما چنین جرایمی باز در جامعه به راحتی متولد می شوند؟ در همین رابطه بسیاری از کارشناسان
اجتماعی معتقدند ما عمدتاً در جامعه عادت کرده ایم بیشتر با معلول ها مبارزه کنیم تا با علت ها. اگر مبارزه با معلول ها همزمان با علت یابی باشد و ما بتوانیم علت ها و ریشه های برخی از این ناهنجاری ها و جرایم اجتماعی را بخشکانیم چه بسا مفید باشد، اما اگر پیوسته با معلول ها اینگونه مبارزه کنیم ممکن است به هیچ نتیجه مثبتی نرسیم همانطور که شاهد آن هستیم در مقاطع مختلف این جرایم اجتماعی پیگیری شده ولی همچنان در جامعه ما وجود دارند. در همین زمینه باید گفت یکی از علل عمده به وجود آمدن چنین ناهنجاری هایی عدم توازن اجتماعی است. جامعه ما از حیث درآمدها، آگاهی ها، آموزش، سطح فرهنگ دارای تعادل اجتماعی نبوده و هنوزنتوانسته ایم شکاف های طبقاتی را کم کنیم . جامعه شناسان معتقدند باید ریشه بسیاری از بزهکاری ها را در مسایلی دیگر نظیر مسایل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانشناسی جست وجو کرد و صرفا تکیه کردن به اینگونه مجازات ها با این دید که موجب عبرت آموزی مجرم شود، نگاه ساده انگارانه ایست و موجب غفلت از عوامل و زمینه های ارتکاب جرم می شود. در پایان باید گفت با اینکه شهروندان همواره خواهان برخورد با اراذل و اوباش و قدردان زحمات
نیروی انتظامی در این زمینه بوده اند اما با این حال وجود همیشگی اراذل در سطح شهر، توجه بیشتر پلیس به مجرمان واقعی، همچنین توجه به عوامل اصلی به وجود آمدن این ناهنجاری اجتماعی را می طلبد.
دیدگاه تان را بنویسید