ممنوعیت تبلیغات واکسن درست است

روز گذشته سازمان غذا و دارو، تاکید کرد که تبلیغات واکسن ممنوع است. این ممنوعیت درحالی اعمال می‌شود که واکسن از لوازم پزشکی دنیای مدرن است و جوامع پیشرفته تاکید زیادی بر استفاده از آن دارند. بخشی از واکسن‌ها مربوط به بیماری‌هایی نظیر وبا، فلج اطفال و... است. در ایران از کودکی این واکسن‌ها در اختیار اطفال قرار می‌گیرد اما، مساله‌ای که درباره تبلیغات واکسن و ممنوعیت آن وجود دارد به نظر می‌رسد بیشتر مربوط به واکسن‌هایی نظیر واکسن‌های آنفلوآنزا باشد. با پیشرفت علم و تکنولوژی اکنون انواع و اقسام واکسن‌ها تولید و در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. واکسن‌های آنفلوآنزا از این نمونه هستند و در سال‌های اخیر استفاده از این واکسن‌ها مورد توجه شهروندان ایرانی قرار گرفته است. باید تاکید کرد که تزریق واکسن کار خوبی است چون، مدت‌هاست که متولیان سلامت و همچنین کارشناسان تاکید می‌کنند بهترین کار پیشگیری است و اگر سازوکاری تعبیه شود که از بروز بیماری‌ها جلوگیری شود، سود فراوانی می‌بریم. بارها بر این واقعیت تاکید شده است که هزینه پیشگیری بسیار کمتر از هزینه درمان است. بر این اساس، نفس استفاده از واکسن‌ها برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند آنفلوآنزا مشکلی ندارد. در این مورد در ایران اما ملاحظاتی وجود دارد و به‌نظر می‌رسد همین ملاحظات است که باعث شده متولیان بر ممنوعیت تبلیغات واکسن تاکید کنند. واقعیت امر این است که واکسن در بسیاری از جوامع رایگان توزیع می‌شود. دلیل آن نیز همان مسائلی است که ذکر شد؛ متولیان سلامت به این نتیجه رسیده‌اند که هزینه‌کردن در زمینه پیشگیری سود است. نباید از این واقعیت غافل شد که ما در سال‌های اخیر در زمینه دارویی با مشکل جدی دست به گریبان بوده‌ایم. تحریم‌ها باعث شد واردات دارو به ایران سخت شود و هرچند این سختی‌ها در یکی، دو سال اخیر و با رویکردهای جدیدی که دولت یازدهم دارد تا حدی رفع شده است اما، ما همچنان در این زمینه مشکل داریم. بسیاری از واکسن‌ها در ایران تولید نمی‌شوند یا حداقل اینطور است که مواد اولیه آنها وارداتی هستند. در حوزه دارو هرچند عنوان می‌شود میزان زیادی از داروها در داخل تولید می‌شوند اما، مواد اولیه آنها از خارج از کشور به ایران می‌آیند. اگر بنا باشد واکسن آنفلوآنزا به میزان کافی تولید یا وارد شود، ما نیازمند بودجه‌ای قابل توجه هستیم. این بودجه در اختیار نیست همانطور که همچنان بخشی از مشکلات برای واردات در این زمینه وجود دارد. در چنین شرایطی میزان واکسنی که وجود دارد به‌مراتب کمتر از تقاضاست. مسلم است که وقتی چنین وضعیتی وجود دارد لازم است تمهیداتی انجام گیرد تا واکسن در اختیار افراد خاص با مشکلات ویژه قرار گیرد. آنفلوآنزا برای گروهی از افراد می‌تواند خطرناک باشد و حتی موجب مرگ آنها شود. بیماران خاص، سرطانی‌ها، سالمندان و ... جزو این افراد هستند. بنابراین و در شرایطی که واکسن برای همه شهروندان در اختیار نیست، باید سازوکار تعبیه کرد تا واکسن نه در اختیار عموم که در اختیار این افراد قرار گیرد. حال در نظر بگیرید در این میان شرکت‌های دارویی شروع به تبلیغات کنند. آشفته بازاری در این زمینه به‌وجود می‌آید و دارو به نیازمندان واقعی نمی‌رسد. همین مساله را درباره واکسن آنفلوآنزا اخیرا داشته‌ایم. شرکت‌هایی که این واکسن را دارند، محدود هستند. این شرکت‌ها به انحای مختلف اقدام به تبلیغات کرده‌اند. حتی مشاهده شده که در روزنامه‌ها و رسانه‌های گروهی این تبلیغات انجام شده است. وقتی چنین واقعیتی را با واقعیت‌های موجود یعنی کمبود دارویی و در دسترس نبودن دارو برای همه شهروندان قیاس کنیم، می‌بینیم کار اشتباهی انجام شده و آشفته بازار به وجود آمده است. بر این اساس ممنوعیت اعلام شده برای تبلیغات واکسن کاملا بجا و کارگشاست. در حوزه دارویی به صورت کلی باید چنین ممنوعیت‌هایی ایجاد شود. دارو یک کالا برای تجارت و سودآوری نیست بلکه کالایی ضروری است که باید دراختیار نیازمندان و بیماران واقعی قرار گیرد. در ایران اوضاع به این شکل پیش رفته است که هر کسی پول بیشتر دارد اقدام به خرید دارو می‌کند. گذشته از اینکه در بسیاری موارد این کار زیان‌آور است، این مساله به بی‌عدالتی در حوزه درمان و سلامت دامن می‌زند. باید تاکید کرد که دارو یک کالای تبلیغاتی نیست و در شرایط کشور ما و درحالی که ما برای ساخت یا واردکردن دارو همچنان مشکل داریم، باید محدودیت‌هایی وجود داشته باشد. به‌طور کلی یکی از وظایف متولیان سلامت، ساماندهی بازار سلامت است. در این زمینه لازم است کارهای ویژه‌ای انجام داد. این کارها در دوره‌های مختلف انجام نشده و مورد غفلت واقع شده است. بخشی از مشکلاتی که مردم با آن روبه‌رو هستند، نتیجه تصمیمات غلط یا سهل‌انگاری‌هاست. در مواردی باید ممنوعیت‌ها برداشته شود و در مواردی باید با ایجاد ممنوعیت، اقدام به ساماندهی وضعیت سلامت کرد. همانطور که مشخص است یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در حوزه سلامت بخش دارو است. یکی از کارویژه‌هایی که وزارت بهداشت دارد ساماندهی بازار دارویی است. وزیر بهداشت در ماه‌های اولیه مسئولیتش به خوبی به این مساله اشاره کرده بود و فعالیت‌هایی نیز در این زمینه انجام شده است. شاید لازم باشد این فعالیت‌ها گسترده‌تر شده و با جدیت بیشتری پیگیری شود. اگر بتوانیم مشکلات دارویی اعم از توزیع مناسب، تولید، پایین آوردن میزان مصرف و... را حل کنیم، به‌طور قطع بسیاری از مشکلات حوزه درمان را حل کرده‌ایم. منبع: آرمان