بازی عربستان با قیمت نفت راه‌حل جایگزین تحریم ایران / تلاش جدی برای اثرگذاری بر اقتصاد ایران و روسیه

سرویس سیاسی « فردا »: روسیه، عربستان، ایران و آمریکا بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان هستند در این شرایط مقامات ریاض و واشنگتن بازی جدی را بر ضد ایران و روسیه آغاز کرده‌اند و در تلاش هستند تا با پایین آوردن قیمت نفت اقتصاد این دو کشور را با یک بحران جدی روبرو کنند.

دو تقابل جدی موجود، یکی در عرصه بین‌المللی میان روسیه و آمریکا و دیگری میان ایران و عربستان در منطقه خاورمیانه بازار جهانی نفت را در یک چالش جدی قرار داده است . در این حال اوضاع نابه‌سامان عراق به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان و فروش نفت این کشور از مجاری غیرقانونی سرنوشت بازار نفت را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است .

قیمت نفت در حالی به پایین‌ترین میزان در طول چند سال اخیر می‌رسد که عربستان به تولید بی‌ضابطه و ناهماهنگ با اوپک ادامه می‌دهد و از سوی دیگر فشار اقتصادی ناشی از کمبود بودجه در ایران و تحریم‌های رو‌ به گسترش غرب علیه سیاست‌های روسیه در اوکراین یک صف‌بندی جدی را در بازار جهانی انرژی شکل داده است .

در واقع هماهنگی جالبی میان آمریکا و عربستان صورت گرفته است تا نگذارد ایران از فضای مثبت بوجود آمده در مذاکرات هسته‌ای در راستای حل مشکلات اقتصادی خود استفاده کند و این دو کشور تلاش می‌کنند تا رکود ناشی از تحریم‌ها را این بار با پایین آمدن درآمد نفتی ایران و کمبود بودجه جبران نمایند .

تلاش عربستان برای آسیب زدن به اقتصاد ایران از طریق ایجاد بی‌ثباتی در بازار نفت تنها محدود به رقابت اقتصادی با ایران نیست و اثرگذازی بر روند پرونده هسته‌ای ایران و فشار آوردن به کشورها و گروه‌های فعال سیاسی و نظامی همسو با ایران در خاورمیانه از دیگر اهداف حاکمان ریاض است. در عین حال اقتصاد وابسته به نفت ایران سبب شده که این کشور بر روی درآمد نفتی خود حساب ویژه‌ای باز کند. این درحالی است که کارشناسان اقتصادی همواره نسبت به اقتصاد تک محصولی و نفتی هشدار داده‌اند.

از سوی دیگر اقتصاد روس‌ها در موضعی مشابه ایران بسیار از نوسانات قیمت نفت و گاز متاثر می‌شود و آمریکا قصد دارد تا با دستکاری بازار جهانی نفت و گاز با استفاده از شرکای قدیمی خود موضع روس‌ها را در برابر سیاست ناتو در شرق اروپا تضعیف نماید .

دو جنگ استراتژیک بین ایران وعربستان در خاورمیانه و روسیه و آمریکا در عرصه بین‌المللی می‌تواند بازار جهانی انرژی را از ثبات خارج کند و در این شرایط کشورهایی بیشترین آسیب را می‌بینند که اقتصاد وابسته به خام فروشی دارند . عربستان با اقدامات خودسرانه خود در تولید نفت تاحدودی زیاد سازمانی مانند اوپک را از جایگاه اثرگذار خارج کرده است و در صدد است تا با شیوه مدیریت بر تولید از کاهش قدرت منطقه‌ای خود جلوگیری کند.

درآمد نفتی ایران در سال 2012 چیزی حدود 69 میلیارد دلار بوده، این در حالی است که ایران در این سال چیزی حدود یک ونیم میلیون بشکه صادرات نفت در روز داشته است و رقم تولید نفت ایران در سال 2014 به حدود 2.769 میلیون بشکه در روز رسیده است و درآمد نفتی نتوانسته است هم‌تراز با میزان تولید افزایش پیدا کند و افت سی دلاری قیمت نفت تلاش ایران برای افزایش درآمدهای نفتی را خنثی کرده است.

آمریکا در طول چهار هفته گذشته میزان تولید نفت خود را 15 درصد افزایش داده است تا جایی که تولید روزانه نفت آمریکا به رقم 9 میلیون بشکه در روز رسیده است و عربستان سعودی با یک رکورد تولیدی کم‌سابقه میزان تولید خود را به روزانه 9.704 میلیون بشکه افزایش داده است که این موضوع سبب شده تا با ایجاد مازاد تولید در بازار؛ قیمت نفت از 115 دلار به 86 دلار کاهش پیدا کند.

با ادامه این روند در طول چند ماهه آینده قیمت نفت حدود 50 تا 60 دلار به ازای هر بشکه خواهد رسید که در یک دهه گذشته بی‌سابقه است و با این شرایط حتی اگر ایران تولید نفت خود را روزانه به سه میلیون بشکه هم برساند نمی‌تواند تفاوت چشمگیری با درآمد خود در اوج تحریم‌ها در سال 2012 ایجاد کند.

از طرف دیگر اقتصاد روس‌ها که به دلیل تحریم‌‌های غرب در شرایط ویژه‌ای به سر می‌برد با این میزان کاهش قیمت نفت با آسیب جدی روبرو خواهد شد.

به نظر می‌رسد سازمان کشورهای تولیدکننده نفت اوپک و صادرکنندگان مستقل تولیدکننده چون روسیه باید با اتخاذ یک سیاست واحد و اعمال مجازات‌هایی بر ضد عربستان مانع از استفاده سیاسی از بازار جهانی انرژی شوند و از سوی دیگر دولت باید با اتخاذ یک برنامه جدی روند کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت را تسریع کند.

عربستان و آمریکا اگرچه در زمین مذاکره بدنبال توافق و رفع تنش‌ها با ایران هستند اما سیاست‌های ضدایرانی خود را به شیوه‌ای کاملا هوشمندانه در عرصه‌های دیگر پیگیری می‌کنند تا برایند شرایط بعد از توافق احتمالی بین ایران و غرب نتواند زمینه توسعه اقتصادی کشور و کاهش فشار اقتصادی به مردم را فراهم کند.