آشنايی با شيوه فعاليت سايت رهبرانقلاب

همشهري ماه : گردانندگان khamenei.ir به دليل مرجع بودن اين سايت در اطلاع‏رساني ديدگاه‏هاي رهبر انقلاب، تاكيد زيادي بر سرعت عمل دارند. آنها مي‏كوشند تا سندهاي مربوطه همچون عكس، خبر، متن بيانات، فيلم و صوت را خيلي سريع به مخاطبان برسانند. به چگونگي در فاصله سال‏هاي 68 تا 81 مرجع كاملي براي دستيابي به سخنان رهبر معظم انقلاب وجود نداشت. علاقه‏مندان به بهره‏گيري از سخنان ايشان يا بايد از پخش مشروح بيانات ايشان در شبكه‏هاي تلويزيوني و راديويي بهره مي‏گرفتند يا براي مراجعه به آرشيو آن، متن پياده شده اين سخنان را به روايت خبرنگاران ايرنا در تلكس خبري اين خبرگزاري جست‏وجو مي‏كردند. كاري كه مدت‏ها توسط علي اكبر جوانفكر مشاور كنوني رئيس‏جمهوري و خبرنگار سابق ايرنا در حوزه دفتر رهبري صورت مي‌گرفت. سايت khamenei.ir از سال 81 با رويكرد ورود به فضاي مجازي و ترويج سخنان و انديشه‌هاي رهبر انقلاب راه‏اندازي شد. اين مسير در سال‏هاي 84 و 86 با تغيير مديريت و تيم كاري ادامه يافت تا آنكه از سال 86 اداره آن به يكي از چهره‏هاي عرصه رسانه سپرده شد. *تولد ديرهنگام سردبير ترجيح مي‏دهد فعاليت‏هايش را بدون درج نام خود ادامه دهد و تمام كوشش خود را به كار مي‏برد تا سايت مذكور از هرگونه گرايش سياسي - جناحي به دور مانده و همچون آيينه‏اي تمام‏عيار و بي‏غبار، ديدگاه‏هاي رهبري نظام را منعكس كند. بدين‏ترتيب از سال 86 به بعد، چشم‏انداز فعاليت‏هاي سايت روشن‏تر شد؛ ترويج انديشه و شخصيت رهبر انقلاب در فضاي سايبر. گردانندگان سايت در طراحي مسير حركت خود، سه سند راهبردي را ترسيم كردند تا ادامه مسير در چهارچوب اين راهبردها صورت پذيرد و با تغييرات تيم كاري، مشكلي پيش نيايد. سايت khamenei.ir متعلق به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب است و به صورت مستقيم زير نظر ايشان اداره نمي‏شود. گردانندگان اين سايت كار خود را اداره يك سايت شخصي مي‏دانند (Personal web site) و به همين دليل سعي دارند در مسير فعل به فعل سخنان و درخواست‏هاي رهبري حركت كنند. اين گروه فضاي مجازي را به خوبي مي‌شناسند و پيش از كار در اين سايت، فعاليت‏هايي در فضاي مجازي داشته‏اند. ملاك انتخاب همكاران سايت نيز همين نكته يعني توانايي فعاليت در فضاي مجازي است. همين مساله باعث شده كه از سال پيش و زماني كه استفاده از شبكه‏هاي اجتماعي هنوز جدي نشده بود، كاربري با نام khamenei.ir در تويتر و فرند فيد حضور فعالي داشته باشد. گردانندگان khamenei.ir به دليل مرجع بودن اين سايت در اطلاع‏رساني ديدگاه‏هاي رهبر انقلاب، تاكيد زيادي بر سرعت عمل دارند. آنها مي‏كوشند تا سندهاي مربوطه همچون عكس، خبر، متن بيانات، فيلم و صوت را خيلي سريع به مخاطبان برسانند. البته متن بيانات براساس سياست‏هاي تعيين شده در دفتر رهبر انقلاب و سياست مشروح بودن يا نبودن ديدارهاي رهبري است كه منتشر مي‏شوند. اين سياست‏ها در جهت حفظ اطلاعات جلوگيري از تضعيف مسوولان صورت مي‏گيرد. يكي از بخش‏هاي اين سايت، گفت‌وگوهايي است كه عمق سخنان رهبري را نشان مي‏دهد. نخبگان علمي، در اين بخش به ترويج گفتمان رهبري مي‏پردازند. به عنوان نمونه پس از تاكيد در خصوص "اسلام‏ستيزي جهان غرب "، گفت‏وگويي با دكتر علي اكبر ولايتي مشاور امور بين‏المللي ايشان با همين مضمون در سايت منتشر شد. خبرنگاران اين بخش سايت به سراغ كساني مي‏روند كه بتوانند مجموعه‏اي از تعاليم و مفاهيمي از سخنان رهبري را در منظومه فكري ايشان ارائه دهند. ساده كردن سخنان كه در ادبيات روزنامه‏نگاري از آن به عنوان جستار ياد مي‏شود، از ديگر بخش‏هاي اين سايت است. اين بخش از طريق گفتمان‏سازي و خلق كلمه بيشتر به آفرينش يك فضاي مفهومي جديد كمك مي‏كنند. البته چون حضرت آيت‏الله خامنه‏اي در اصطلاح سخنرانان، شخصيت بليغي هستند، گردانندگان سايت مي‏توانند به راحتي اين بخش را جلو ببرند. بخشي كه در سايت با عنوان جستار شناخته مي‏شود. وظيفه اين بخش، يافتن كلمات توليدي و بازتوليدي رهبري است. در گروه واژه‏هاي توليدي مي‏توان واژه‏هايي همچون تهاجم فرهنگي، ريزش‏ها و رويش‏هاي انقلاب و اقتصاد مقاومتي را جست‏وجو كرد. البته كلماتي همچون مردم‏سالاري ديني، جامعه مدني و ناتوي فرهنگي نيز وجود دارند كه گرچه براي اولين بار توسط ديگران جعل شده‏اند ولي در سخنان رهبر انقلاب مورد تاكيد جدي قرار گرفته‏اند كه اين سخنان مي‏تواند براي محققان مورد توجه قرار گيرد. به عنوان مثال كلمه ناتوي فرهنگي، نخستين بار از سوي يك انديشمند غربي استفاده شده ولي در سخنان مقام معظم رهبري نيز مورد توجه ويژه‏اي قرار گرفته است. اين بخش از سايت رهبري براساس فيش‏هاي مطالعاتي تنظيم شده است ولي نمودار توزيع گفتماني هم ضميمه آن است امكان تحليل را فراهم مي‏كند. به عنوان مثال تهاجم فرهنگي در سال‏هاي پس از 76 انعكاس بيشتري در سخنان ايشان داشته است. فيش‏بندي‏هاي اين بخش به گونه‏اي است كه جست‌وجو براي پژوهشگران را به سادگي فراهم و ممكن مي‌كنند. *هجوم هكرها سايت khamenei.ir در ايام فتنه به شدت تحت هجوم بود. روش‏هايي مانند تغيير محتوا و اشغال پهناي باند، عليه اين سايت به كار گرفته شد اما موفق نبود. همچنين اين سايت از نرم‏افزارهاي ويژه خود برخوردار است كه ازجمله مي‏توان به media player اختصاصي آن اشاره كرد. توليدات فني سايت طوري است كه مي‏تواند به عنوان ابزار كار افسران جنگ نرم مورد استفاده قرار گيرد. Playerهاي ويژه‏اي كه براي صوت و فيلم توسط تيم فني اين سايت نوشته شده، نمونه‏اي از اين اقدام‏هاست. اين مساله به اين دليل اهميت دارد كه برخي نرم‏افزارها به عنوان ابزار ارسال مخفيانه اطلاعات مورد استفاده شركت‏هاي غربي قرار مي‏گيرد. *توجه ويژه رهبري به قرآن محققان حوزه‏هاي علميه و مبلغان ديني به احصا شده نيست كلي تقسيم مي‏شوند. كساني كه در سخنان خود به قرآن استناد بيشتري دارند و افرادي كه به احاديث استناد مي‏كنند، دو سطح مختلف را تشكيل مي-دهند. حضرت آيت‏الله خامنه‏اي جزو سخنران‏هايي هستند كه عمده استنادشان به قرآن است. به ندرت سخنراني از ايشان بدون تفاسير و مثال‏هاي قرآني پيدا مي‏شود. همين مساله باعث شد تا گردانندگان سايت khamenei.ir به فكر استخراج يك تفسير آنلاين قرآن از سخنان رهبر معظم انقلاب باشند. اين تفسير كه تحت نظارت اساتيد برجسته تفسير قرآن صورت مي‏گيرد، به زودي رونمايي مي‏شود. توضيحات مقام معظم رهبري در خصوص نهج‏البلاغه و اشارات ايشان به سخنان امام خميني(ره) نيز به زودي طبقه‏بندي خواهد شد. ايده اين كار با كنجكاوي گردانندگان سايت به وجود آمده است كه ديده‏اند رهبر انقلاب در سخنان خود، به قرآن، نهج‏البلاغه و سخنان امام راحل توجه ويژه‏اي نشان مي‏دهند. سخنان رهبر معظم انقلاب در سايت khamenei.ir با شش يا هفت روش فيش‏بندي شده تا مخاطب بتواند راحت‏تر به آن دستيابي داشته باشد. يك نوع فيش‏بندي آن موضوعي است تا از اين طريق، سايت به منظومه فكري رهبري نزديك‏تر شود. تئوري نمودار درختي هم مورد توجه قرار گرفته كه يكي از هشت ساختار و مهارت تحصيلي رايج است. مدت كوتاهي پس از سخنراني‏هاي رهبر معظم انقلاب، متن آن به صورت نمودار درختي جمع‏بندي مي‏شود و بعد از مدت زماني ديگر نيز به صورت موضوعي در كنار چند سخنراني ديگر به صورت نقشه راه تدوين مي‏شود. اين نقشه راه گاهي از 15 تا 20 ديدار استخراج مي‏شود. *توجه به نخبگان سايت khamenei.ir مخاطبان خود را نخبگان، دانشجويان و دانش‏پژوهان مي‏داند و مي‏كوشد اين مخاطبان با مراجعه به سايت، به صورت ساده و با طبقه‏بندي مناسب به خواسته‏هاي خود برسند. از فاز تاسيس اين سايت، فقط ساده‏سازي بيانات و تكميل بخش ياد (در كنار خاطرات ديگران) باقي مانده است و پس از اين مرحله، ورود به فضاي تعامل آغاز مي‏شود كه گردانندگان سايت، آن را دوره سختي مي‏دانند. هدف از اين كار تبيين و ترويج گفتمان و پاسخ به نيازهاست. در تئوري ارتباطات، رسانه‏ها داراي سه كاركرد نياز، مصلحت و ايجاب هستند. سايت khamenei.ir سعي دارد در هر سه حوزه وارد شود. يكي از اين كارها، روشنگري و آرامش‏بخشي در مقابل شبهات است. با نشان دادن واقعيت‏ها، خيال مخاطب راحت مي‏شود. فضاي مسموم سنگيني كه در يك سال اخير تجربه شده، عقبه رسانه‏اي نيز داشته است و از دروغ‏هاي بين تا دروغ مخلوط به راست منتشر شده كه سايت رهبري سعي كرده به آنها پاسخ منطقي بدهد. اين سايت سعي كرده به شبهات نيز پاسخ دهد. به عنوان مثال هنگامي كه پس از انتخابات رياست جمهوري دهم گفته شد آقاي خامنه‏اي پيام تبريكي داده‏اند كه غيرمستقيم وقوع تقلب را به كلي نفي مي‌كرد، در اين سايت تمام پيام تبريك‏هاي انتخابات نيز سال ها منتشر شد و با مقايسه ساعت ارسال خبر معلوم شد كه در انتخابات دهم رياست جمهوري، ساعت ارسال اين پيام، از همه سال هاي قبلي ديرتر بوده است. همچنين آقاي كدخدايي سخنگوي شوراي نگهبان در گفت‏وگو با اين سايت، جزئيات مذاكرات ديدار 25 خرداد نمايندگان كانديداها با رهبر معظم انقلاب را منتشر كرد كه اشاره داشت: مهندس عباس آخوندي، نماينده مهندس ميرحسين موسوي تخلف در شمارش آرا را رد كرده و از تخلف در مراحل قبل از انتخابات سخن گفته بود. در خصوص جنايات كهريزك نيز اطلاع‏رساني خوبي در اين سايت صورت گرفت كه ازجمله مي‏توان به مصاحبه محسني اژه‏اي، دادستان كل كشور اشاره كرد كه از پيگيري‏هاي چند مرحله‏اي رهبر انقلاب براي تعطيلي اين بازداشتگاه حكايت داشت. در خصوص ماجراي فتواي التزام عملي به ولايت فقيه نيز رسانه‏هايي همچون بي‏بي‏سي فارسي و راديو دويچه‏وله و سايت جرس دروغ‏پردازي كردند و اين مساله را به دروغ، تمايل به ديكتاتوري معرفي كردند، در حالي كه اصل نظر رهبري نظام كه در سايت khamenei.ir منتشر شد؛ نشان مي‏داد هدف ايشان، گسترش دايره خودي‏هاست. *روايت تاريخ انقلاب يكي از بخش‏هاي سايت دفتر نشر آثار رهبر انقلاب "ياد " است كه شامل Time Line زندگي حضرت آيت‏الله خامنه‏اي است و به زودي با بخش خاطرات سايت متصل مي‏شود. بدين‏ترتيب مي‏توان به يك روايت از تاريخ انقلاب اسلامي و زندگي رهبري دست يافت. براي بخش‏هاي توليدي اين سايت، مشاوران متخصص انتخاب شده‏اند. اساتيدي در زمينه تاريخ، جامعه‏شناسي و... به گردانندگان سايت كمك مي‏كنند. نام‏هايي آشنا در عرصه‏هاي مختلف ، گردانندگان سايت كه برخي از آنها روزگاري نه‏چندان دور در ديگر رسانه‏هاي گروهي فعاليت مي‏كردند، تاكيد دارند كه نيازهاي رسانه‏ها را در خصوص منابع مرتبط با رهبري انقلاب به خوبي تامين كنند. يكي از اين بخش‏ها، عكس است. آنها تاكيد مي‏كنند كه پيش از اين، خود در دسترسي به تصاوير ايشان، درد كشيده‏اند. به همين دليل عكس‏ها را با بالاترين كيفيت ممكن در دسترس كاربران قرار داده‏اند تا نيازي به مراجعه حضوري نباشد. در بخش عكس‏ها مي‏توان سه بخش تصاوير ديدار، بخش ويژه (تصاوير قديمي) و پوسترها را ديد. يك نمونه آن، عكس‏هايي از ديدار رهبر انقلاب با شاعر فقيد محمدحسين شهريار است كه با استقبال زياد رسانه‏ها همراه شد. نمونه ديگر، تصاويري از افتتاح ناوشكن جماران است. سال 1376 رهبر انقلاب فرمان دستيابي ايران به ناوشكني را صادر كردند كه امكان نشست و برخاست هلي‏كوپتر از آن وجود داشته باشد. 13 سال پس از آن، ناوشكن جماران با حضور رهبري انقلاب راه‏اندازي شد كه ناو حامل هواپيماهاي نظامي آمريكا، در فاصله 5 دقيقه‏اي آن قرار داشت. *ديدن همه كامنت‏ها گردانندگان سايت همه كامنت‏هاي كاربران را به سرعت مي‏بينند و به درخواست‏ها و تذكرهاي آنها اهميت مي‏دهند. هرچند برخي از آنها مربوط به دفتر نشر نيست و به ساير بخش‏هاي دفتر رهبر معظم انقلاب مربوط است اما به همه اي‏ميل‏ها و كامنت‏ها به صورت روزانه پاسخ داده مي‏شود. *پادكست‏سازي طراحي لوگوي اين سايت با اقتباس از كتبيه پير بكران در اصفهان است كه متعلق به دوره سلجوقيان است. در اين كتبيه بر 14 معصوم(ع) و حضرت خديجه(س) درود فرستاده شده است. صفحه نخست سايت از نام خداوند شروع مي‏شود و پس از آن به ائمه معصومين و سپس به نام رهبر انقلاب مي‏رسد كه نمايانگر ساختار فكري و مباني انديشه‌اي ولايت فقيه است. در khamenei.ir بخش ديگري هست كه محتواي آن پادكست‏سازي است. پادكست‏هاي كوتاه آيتمي در حدود يك تا سه دقيقه هستند تا در كوتاه‏ترين زمان ممكن يك مفهوم را به مخاطب ارائه دهند. پادكست‏هاي برنامه‏اي نيز حدود هفت تا 10 دقيقه هستند كه براي مخاطب از جذابيت زيادي برخوردارند. يكي از اين پادكست‏ها مربوط به برنامه استهلال ماه شوال است كه باعث شد تا برخي متخصصان و علاقه‏مندان نجوم كه حتي ديدگاهي معارض با نظام دارند، در وبلاگ‏ها و سايت‏هاي شخصي خود، از توان علمي تيم حرفه‏اي استهلال دفتر رهبر انقلاب تمجيد كنند. گردانندگان سايت khamenei.ir وجود دسترسي اختصاصي به اخبار و سخنان رهبر معظم انقلاب را انكار نمي‏كنند اما تاكيد دارند كه وظيفه‏شان تسهيل دسترسي ديگر رسانه‏ها به سخنان رهبر انقلاب به لحاظ كيفيت و سرعت است و خود را رقيب آنها نمي‏دانند. *جذابيت رسانه‏ها اگر روابط عمومي برخي سازمان‏ها به‏ويژه شركت‏هاي اقتصادي ترجيح مي‏دهند از طريق ارسال پيامك، تماس تلفني و حتي هديه دادن به خبرنگاران رسانه‏هاي گروهي، به بازنشر مطالب سايت خود كمك كنند، khamenei.ir سياست متفاوتي دارد و جذابيت را مهم‏ترين روش كاري خود مي‌داند. جذابيت براي بازتاب، مهم‏ترين عامل مورد توجه گردانندگان اين سايت است. آنها سعي دارند جدا از آنكه تحت برند معتبري فعاليت مي‏كنند، يك رسانه قوي و حرفه‏اي باشند كه در فضاي سايبر و ژورناليسم علمي فعاليت مي‏كنند. يك رسانه جدي كه در فضاي مجازي فعال است. اقتضاهاي وب به اين معنا است كه محتواي سايت khamenei.ir فقط متن نيست و شامل مولتي‏مديا و ساير فرم‏ها نيز مي‏شود. به بيان ديگر تقسيم‏بندي چند رسانه‏اي و چندرسانگي را رعايت مي‌شود. براي يك محتوا از قالب‏هاي متفاوت متن، فيلم و صوت استفاده مي‌شود تا مخاطبان متنوع‏تري به‏ويژه در فضاي رسانه‏اي بتوانند از آن استفاده كنند. هرچند متن‏هاي منتشر نشده‏اي مانند نامه‏هاي شهريار، خود به خود جذاب است ولي گردانندگان سايت سعي دارند بدون توجه به چنين امتيازهايي كار كنند. *ويراستاري حداقلي وقتي بيانات رهبر انقلاب به متن تبديل مي‏شود، ويراستاران سايت تغيير كمي در آن مي‏دهند. البته آنها تلاش دارند تا اين كار براساس رسم‏الخط رهبري انقلاب صورت گيرد. جلسات زيادي براي اين كار تشكيل مي‏شود و گروه زبده‏اي در اينباره فعاليت مي‏كنند. سرعت و دقت در اين زمينه اهميت ويژه‏اي دارد. دقت در تطبيق دستخط‏‌‌ ها و سخنان مقام معظم رهبري و حركت در چهارچوب موردنظر ايشان، الگوي كار اين بخش است. به همين دليل گاهي تلاش ميشود تا از طريقي به خواست دقيق ايشان پي برده و آن را مدنظر قرار دهند. براي توليد يك پرونده ويژه از سخنان رهبر انقلاب، گاهي حدود سه ماه كار فشرده در سايت رهبري صورت مي‏گيرد. اين كار با مشورت اساتيد متخصص در رشته خاص مرتبط با محتواي آن پرونده صورت مي‏گيرد. به همين دليل گردانندگان سايت مي‏كوشند تا در كار خود اشتباه نكنند. اين سايت منتسب به رهبر انقلاب است و حتي يك اشتباه كوچك در آن مي‏تواند بازتاب بدي داشته باشد. نكته جالب توجه آنكه تاكنون هيچ‏گاه مجبور نشده‏اند مطلبي را عوض كنند چون اگر اشتباهي رخ دهد، در سيستم RSS آن اشتباه قابل اصلاح نيست و همين مساله موجب افزايش دقت‏عمل گردانندگان سايت مي‏شود. *به دنبال شكستن بايكوت خبري شيعه در اينترنت اين سايت در مراحل مياني كار و زماني كه تيم كنوني در آن مستقر شدند، رتبه 100 هزار در رده‌بندي سايت مشهور Alexa را در اختيار داشت. اين رتبه اكنون به حدود 16000 رسيده است و در ميان سايت‏هاي فارسي داخل كشور نيز جزو 200 سايت برتر است. رتبه نخست سايت مراجع تقليد ايراني، از ديگر دستاوردهاي اين سايت است. با اين حال گردانندگان آن به وضع موجود راضي نيستند و معتقدند بايد خودشان را در فضاي جهان اسلام مورد ارزيابي قرار دهند. در گام نخست مي‏خواهند در فضاي بايكوت خبري شيعه در اينترنت، صف‏شكن باشند و به دنبال بهره‏برداري گسترده‏تر از ظرفيت-هاي فضاي سايبر هستند. آنها مي‏خواهند بايكوت‏شكن باشند، چون اين كار اهميت ويژه‏اي دارد. به عنوان مثال پس از نماز جمعه 29 خرداد سال گذشته كه به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامي برگزار شد، اين سخنان بايكوت رسانه‏هاي غربي را شكست. با اين حال برخي از آنها با تحريف بسيار، به انعكاس آن پرداختند. فالوورهاي زيادي در توييتر مشترك فيد اين سايت هستند كه تعداد زيادي از آنها انگليسي‏زبان هستند. گردانندگان سايت اميدوارند بتوانند با اتكا به چنين روش‏هايي، در آينده فضاي گفتماني آن را به حدي توسعه دهند كه پيام رهبر انقلاب را به گوش تمام علاقه‏مندان در نقاط مختلف جهان برسانند. البته در فضاي ديكتاتوري رسانه‏هاي غربي، رساندن پيام و مفاهيم موردنظر به جهان، كار دشواري است؛ هرچند گردانندگان اين سايت به طي شدن اين پروسه اميدوارند.