دانستنی‌هایی از باربی آن‌ها و سارای ما

روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی به مقایسه عروسک "باربی" و "سارا" پرداخت. به گزارش «فردا» در این گزارش قابل تأمل آمده است: 1ـ باربی50 ساله شد باربی اما به روایت تاریخ، وارد پنجمین دهه زندگی خود شد. این عروسک محبوب این بار، به جایگاهی از شهرت و محبوبیت رسیده که وقتی سازنده آمریکایی آن اعلام کرد در سری جدید آن از فرهنگ مردم آلمان هم استفاده شده، آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان مراتب تشکر خود را از این عمل درخور توجه به اطلاع آنان رساند. 2ـ ساخت عروسک با الهام از چهره دختر سازنده شاید اگر خانم «روث هندلر» به برگه‌های نقاشی دخترش نگاه نمی‌کرد هیچ وقت به فکر باربی نمی‌افتاد. او دید که «باربارا» با طرح‌هایی که می‌کشيد رابطه‌ای عاطفی برقرار مي‌کرد و همین نکته برایش جالب بود. باربی که نام کاملش «باربارا میلسنت رابرتز» است بعدا دستمایه انتشار رمان‌هایی شد که انتشارات معتبر «رندم‌هاوس» در دهه پنجاه میلادی چاپ کرد. خانم روث، با الهام از صورت دخترش باربارا پیشنهاد ساخت این عروسک‌ها را به همسرش داد و او هم بعد از بازگشت از سفر اروپا مراحل طراحی این عروسک را آغاز کرد. این گونه شد که باربی با تمام خانواده‌اش به محبوب‌ترین عروسک بچه‌ها در سراسر جهان تبدیل شد. 3ـ از فروش پائین دارا و سارا تا ثبت آمار فروش باربی در کتاب گینس در اولین سال تولید این عروسک، 350 ميليون از آن در سراسر جهان فروخته شد تا از این منظر نیز رکوردی عجیب ثبت شود. امروز با استناد به کتاب رکوردهای گینس بیش از یک‌میلیارد عروسک باربی در 150 کشور جهان فروخته شده که در تاریخ بی‌سابقه است. دارا و سارای وطنی، اما به روایت مسوولان، سالانه پانزده هزار عدد فروش دارد. 4ـ هفت سالگی دارا و سارا، عروسک‌هایی برای جهان اسلام هفت سال قبل. درست سه‌شنبه بیست و چهارم اسفند سال هشتاد؛ روز تولد عروسک‌های دارا و خواهرش سارا است که قرار بود نگذارند باربی غربی، ذهن کودکان ایرانی را به خود مشغول کند: «این تصور اشتباه است که وجود باربی، دلیل ساخت دارا و سارا شد. معتقد بودیم و هستیم که باربی عروسکی مبتذل بوده و هست و درست نیست این عروسک در دست یک کودک جهان اسلام، خاصه کودکِ ایرانی باشد. برای همین تصمیم گرفتیم دارا و سارا را بسازیم. پس هدف از تولید این عروسک، وجود باربی نبود. مي‌خواستیم به نیاز فرهنگی و اخلاقی کودکان خود پاسخ داده باشیم.» اینها، توضیحات مجید قادری مدیر مرکز سرگرمی‌های سازنده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است. 5ـ مبارک و بند انگشتی در کنار دارا و سارا قادری معتقد است: «در ایران، عمر کودکی دخترها خیلی زود به پایان مي‌رسد؛ چرا که وقتی مي‌بینیم دختری ده ساله با عروسک بازی مي‌کند مي‌گوییم دیگر برای خودت «خانمی» شده‌ای و زشت است. در حالی که از شش ماهگی تا دوازده سالگی ـ به باور روانشناسان ـ هر دختر به پنجاه شخصیت عروسکی نیاز دارد. پس دارا و سارا نمي‌توانند تمام این نیاز را پاسخ دهند: «دقیقاً به همین دلیل ما عروسک‌های دیگر را مانند مبارک یا بند انگشتی روانه بازار کردیم.» 6ـ گلایه‌های آقای مسئول از هزینه‌های تبلیغات سیما «از این که دارا و سارا نتوانسته‌اند در تبلیغات صدا و سیما جایی برای خود دست و پا کنند ناراحتم، اما این ناراحتی به هیچ عنوان منبعث از کم‌کاری این مجموعه نیست. همان باربی که مي‌گویید به مدد قدرت تبلیغاتی حامیانش توانسته تمام رکورد‌ها را جا‌به‌جا کند، اما وقتی ما به رسانه ملی مراجعه کردیم و خواستار تبلیغ پیرامون این کالای فرهنگی شدیم به‌رغم تخفیف‌های خوبی که به ما دادند، باز هم نتوانستیم مبالغ مورد نظر را بپردازیم. توجه داشته باشید که ما مجموعه‌ای دولتی هستیم با بودجه‌ای محدود. پرداخت این مبالغ از عهده ما خارج است. از طرفی عده‌ای از مسوولان بر این باورند که ما باید خودکفا باشیم حال آنکه در هیچ کجای دنیا از موسسه‌ای فرهنگی، توقع درآمدزایی ندارند.» او در عین حال معتقد است به رغم ساختار ضعیف تبلیغاتی، نباید جریان دیگری را به کمک طلبید و باید همین سیستم را قوی کرد: «هر وقت تبلیغات تلویزیون خوب شد، ما هم فروش خوبی داشتیم و خلاف این موضوع هم صادق است.» 7ـ دارا و سارا اضافه وزن دارند؟ در همان تحقیقات اوليه بود که دست‌اندرکاران طراحی باربی حتی توانستند به سلیقه بچه‌ها برای برقراری ارتباطی عاطفی با این محصول پی ببرند. آنها دریافتند که باربی باید سبک باشد تا به راحتی زیر پتو برده شود یا بالای یک کلبه درختی. نقطه مقابل چنین پیش فرضی را باید در دارا و سارا جست. جایی که این خواهر و برادر تو گویی اضافه وزن دارند. قادری، اما این مساله را به گونه‌ای دیگر حلاجی مي‌کند: «بچه‌های ما این کلاس از عروسک را تجربه نکرده بودند. برای همین گله دارند که سنگین است در حالی که چنین نیست.» در این کلاس، جایی که دارا و سارا هستند، وزن تعریف شده نهصد گرم است و بلندی قامت چهل سانت. دیگر این که در ساخت این عروسک‌ها از مواد «پی.‌وی.‌سی» و «ای.بی.اس» استفاده شده که خود به تنهایی بر سنگینی این عروسک‌ها افزوده است. ضمناً یادمان باشد که باربی با لباس، 370 گرم است! قد یک باربی استاندارد هم 29 و 21 صدم سانتی‌متر است. 8ـ قیمت بالای دارا و سارا و استقبال کم مردم نکته دیگر در مورد این خواهر و برادر قیمتشان است. جایی که به نظر مي‌رسد با توجه به قدرت خرید قاطبه مردم، پرداخت هزینه 12‌هزار و پانصد تومان برای چنین عروسکی زیاد باشد. اما قادری که دنیای اقتصادی گفتگو کرده است درباره این مسئاخ می‌گوید: «‌الان قیمت تولید، بسیار نزدیک است به همان رقم فروش. از طرفی به دلیل کاهش قدرت خرید در جامعه چنین تصوری شکل گرفته است که این‌ها گران هستند.» 9ـ نسل جدید باربی و دارا و سارا در مراسم جشن تولد باربی عنوان شد که این عروسک در نسل جدیدش دیگر موی خاکستری نخواهد داشت؛ چرا که تحقیقات نشان مي‌دهد بچه‌ها با این رنگ چندان میانه خوبی ندارند. در مورد قیمت هم باید گفت به دلیل بحران مالی جهانی، باربی با ده درصد تخفیف فروخته خواهد شد. اما نسل جدید دارا و سارا از زبان قادری: «قد این عروسک‌ها در نسل جدید ده سانتی‌متر کمتر شده و تلاش کردیم سبکتر از قبل باشد. ضمن آنکه در نسل جدید مي‌توانید حرکات مفصلی را هم ببینید. اما برای سهولت در خرید مردم، این عروسک‌ها را در چند کلاس عرضه مي‌کنیم. مثلاً الان اگر دارا را با لباس محلی بخواهید باید 5‌ هزار تومان هم پول آن را بدهید. ولی در کلاس جدید، این مساله را مد نظر قرار دادیم تا به نوعی قیمت کاهش یابد.» البته مدیر مرکز سرگرمي‌های سازنده کانون به کیفیت خوب عروسک‌های ساخته شده مي‌بالد و گواه این مطلب را دریافت گواهینامه بین‌المللی «سی.جی.اس» عنوان مي‌کند. 10ـ صادرات باربی و واردات سارا و دارا باربی به بیش از 180 کشور جهان صادرات مستقیم یا غیرمستقیم دارد، اما دارا و سارا که در کشور چین ساخته مي‌شوند برای کانون، صادرات و سود ناشی از آن را به همراه ندارد. قادری البته اشاره مي‌کند که تعدادی سفارش برای افرادی خاص دارند، اما اسمش را صادرات نمي‌گذارند. 11- دارا همان داریوش و باهوش است «وقتی مدرسه مي‌رفتم، در مقطع ابتدایی با نام دارا در کتاب‌های درسی آشنا شدم. این نوستالژی برای بسیاری از پدر و مادرهای هم‌نسل من وجود دارد. بعداً همین نام را برای ساخت عروسک پیشنهاد دادم. ضمن این که نامي ‌است ایرانی و از نظر آوایی با سارا یکی است؛ در نوشتن به زبان انگلیسی هم شبیه هم هستند.» امروز کمتر کسی را پیدا مي‌کنید که نام فرزندش را دارا گذاشته باشد یا حتی شخصیتی داستانی یا کارتونی به این نام داشته باشیم که محبوب باشد. اگر به قانون قادری تن دهیم مي‌شود اسم عروسک دختر را به جای سارا، کبری گذاشت چرا که این روزها تصمیم کبری برای بچه‌ها ملموس‌تر است: «این حرف شما را تا حدی قبول دارم اما تا امروز گزارشی در مورد نام این عروسک، به خصوص دارا نشنیدم. من گزارش‌های زیادی درباره وزن یا قیمت این دو شنیدم و به شما حق دادم اما در این مورد فکر مي‌کنم باید بیشتر فکر کنم تا پاسخ بهتری بدهم.» دارا در فرهنگ لغت، تغییر یافته داریوس یا همان داریوش است به معنای باهوش. تکلیف سارا هم که معلوم است؛ نام همسر حضرت ابراهیم (ع) و به معنای زبده و خالص. باربی اما همان طور که پیش‌تر گفته شد اسم مصغر باربارا، دختر روث است. 12- هفت سال و تنها یک جشن تولد وقتی جشن تولد رقیب خارجی را دیدیم این سوال مطرح شد که چرا دارا و سارا جشن تولد نداشتند؟ قادری در این باره مي‌گوید: «همان سال اول یک جشن ساده داشتیم اما در سال‌های بعد تکرار نشد.»