هاشمی علیه هاشمی

گروه سیاسی فردا: این روزها جسته‌وگریخته نام محسن هاشمی رفسنجانی به‌عنوان نامزد احتمالی ریاست جمهوری 1400 به گوش می‌رسد. این شنیده‌ها در حالی است که هاشمی چندی پیش در گفت‌وگویی رادیویی گفت: «علاقه‌ای به این کار ندارم. با وضعیتی که الان هست فکر نمی‌کنم هیچ عاقلی کاندیدا شود. شرایط کشور بسیار سخت است و کسی که خود را کاندیدا می‌کند به قول غربی‌ها باید سوپرمن باشد!... برخی‌ها لطف داشتند به بنده و آنهم به دلیل فعالیت‌های ابوی در سالهای گذشته بود که یک نگاهی به من داشتند ولی من هیچوقت چنین چیزی را مدنظر قرار نداده‌ام».

رد و تمنای ریاست‌جمهوری 1400

او در واکنش به اینکه برخی‌ها هستند که در دقایق پایانی زمان ثبت‌نام یک‌باره احساس برای کاندیداتوری در انتخابات احساس تکلیف می‌کنند، ادامه داد: «بله این هم پیش می‌آید. به هر حال برخی‌ها هستند که طرفدارانشان به آنها فشار می‌آورند و ما که چندین انتخابات را برگزار کردیم، دیدیم که چگونه به آنها فشار می‌آوردند و می‌گویند که هیچ راهی جز حضور آنها نیست... امیدوارم که بنده گول نخورم و نیایم».

از این سخنان هاشمی برمی‌آید که گرچه او در ظاهر نامزدی‌اش را رد می‌کند اما همین گزاره که به زبانی طنز گفته است «امیدوار گول نخورم و نیایم» نشان می‌دهد اگر زمینه و زمانه همراه او شود، بدش هم نمی‌آید شانس خود را در انتخابات1400 امتحان کند.

چالش‌های شهرداری تهران

البته که برای تحقق همراهی زمینه و زمانه هاشمی کار سختی در پیش دارد زیرا از یک‌سو او تجربه تاریخی نشان می‌دهد طیف وسیعی از اصلاح‌طلبان سرسازگاری با شخص او و البته با حزب متبوعش یعنی کارگزاران سازندگی ندارند زیرا به یاد داریم هنگامی که شورای شهر اصلاح‌طلبان در سال96 روی کار آمد، گرچه هاشمی و کارگزاران تلاش‌های زیادی برای شهردارشدن او کردند اما در نهایت محمدعلی نجفی مورد تأیید نمایندگان شورای شهر تهران شد و قرعه به نام هاشمی نیفتاد. در این بین گفته می‌شد که حزب اتحاد ملت و نیروهای چپ اصلاح‌طلبان یا همان نیروهای سنتی جبهه اصلاحات مانع شهردار شدن هاشمی شدند. پر واضح بود که محسن هاشمی اگر به شهرداری تهران می‌رسد، بسیار بیشتر می‌توانست در برندسازی انتخاباتی برای انتخابات1400 تلاش کند که چنین موضوعی با مخالفات حزب اتحاد و نزدیکان محمد خاتمی مواجه شد.

وقتی نجفی به دلیل بیماری از شهرداری استعفا داد کارگزاران از مهمترین گزینه خود یعنی هاشمی برای شهرداری تهران حمایت کرد اما مانع اصلی بر سر راه او میثاق‌نامه‌ای بود که اعضای شورای شهر قبل از انتخابات سال96 در شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان امضا کرده بودند تا از شورای شهر خارج نشوند. کارگزاران پس از عدم موفقیت در گنجاندن نام محسن هاشمی در لیست نهایی کاندیداهای شهرداری، حمایت خود از محمود حجتی را اعلام کرد. اعتماد ملی هم از محمدعلی افشانی و حزب اتحاد ملت هم از سید محمود حسینی حمایت کرد. با حذف نام محسن هاشمی از بین گزینه‌های شهرداری و صدرنشینی افشانی، حزب کارگزاران رقیب قدیمی خود یعنی اتحاد ملت را متهم به فراکسیون‌سازی در شورای شهر کرد. محمد قوچانی در سرمقاله 23 اردیبهشت روزنامه سازندگی با انتقاد از عملکرد اتحاد ملتی‌ها نوشت: «در درون شورای شهر تهران گونه‌ای از فراکسیونیسم شکل گرفته است که در نهایت به ضرر جبهه اصلاحات منجر خواهد شد و رفتار نادرستی که سران حزب دوست و برادر، حزب اتحاد ملت در حذف نامزدهای رقیب و قرار دادن سه نامزد از یک حزب در فهرست یک‌چهارم نهایی انجام دادند به‌شدت ضد جبهه‌ای بود که در نهایت نتیجه منطقی این چپ‌روی و تک‌روی حذف هر سه نامزد که در میان آنان افراد مناسبی هم بودند شد».

حزب کارگزاران در آن زمان حملات متعددی به حزب اتحاد ملت داشت با این‌حال نه گزینه کارگزاران و نه گزینه اتحاد ملت، بلکه یکی از اعضای شورای مرکزی اعتمادملی یعنی محمدعلی افشانی به شهرداری تهران راه یافت. بعد از قطعی‌شدن رفتن افشانی از شهرداری به‌دلیل بازنشستگی، باز هم نام محسن هاشمی رفسنجانی به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی مطرح شد. همچنین انتقاداتی به تعدد انتخاب شهردار از سوی اصلاح‌طلبان مطرح شده بود. محمدرضا عارف؛ رئیس وقت شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان بعدها گفت: «انتظار بود در مباحث کلان مدیریت شهری همچون انتخاب شهردار با شورای عالی اصلاح‌طلبان مشورت‌های لازم می‌شد که اگر این مشورت‌ها انجام می‌شد، مطمئنا مجبور به تغییر شهردار در کمتر از یک سال نمی‌شدیم».

در این دوره برای انتخاب شهردار، برخی اعضای شورا از جمله افراد نزدیک به حزب اسلامی کار و خانه کارگر طرفدار محسن هاشمی بودند. افشین حبیب‌زاده عضو شورای شهر در مصاحبه‌ای گفته بود: «تنها محسن هاشمی می‌تواند شهر را از بحران مدیریتی که با آن مواجه است خارج و کارنامه اصلاح‌طلبان را در بازه کمتر از سه سال که از کار شورای پنجم مانده به کارنامه موفق تبدیل کند».

اصلاح‌طلبان علیه هاشمی

با همه این کشمکش‌ها در نهایت کرسی شهرداری تهران به پیروز جناچی رسید تا محسن هاشمی و البته حزب کارگزاران در برابر اتحاد ملت(مشارکتی‌های سابق) کشست بخورند. نام هاشمی با همه این فراز و فرودها حالا بازهم برای یک انتخابات دیگر به گوش می‌رسد؛ انتخاباتی که به مراتب منصب مهم‌تری نسبت به شهرداری تهران برای فرد پیروز به ارمغان می‌آورد؛ کرسی ریاست‌جمهوری که به دست آوردن کار راحتی نیست؛ خاصه آنکه محسن هاشمی که برای شهرداری تهران با هجمه‌های بی‌سابقه دیگر اصلاح‌طلبان مواجه شد حتما در انتخابات ریاست‌جمهوری هم با مخالفت‌های اصلاح‌طلبان سنتی روبه‌رو می‌شود زیرا نزدیکان خاتمی و حزب اتحاد که نشان دادند با دادن شهرداری تهران به اصلاح‌طلبان راست هم مخالفت هستند، حتما گزینه‌ای که بر سر آن به اجماع برسند محسن هاشمی رفسنجانی نیست.

مخاطرات هاشمی از سوی هاشمی

هاشمی یک محدودیت بزرگ دیگر هم دارد؛ آنکه او در بهترین حالت می‌تواند با شعار احیای راه پدرش یعنی اکبر هاشمی رفسنجانی به میدان آید که این برند هم بعید است برای او کار کند زیرا حسن روحانی که هشت‌سال است بر کرسی ریاست‌جمهوری تکیه زده اتفاقا با همین شعار به میدان آمد و نهان و عیان خود را منتسب به هاشمی رفسنجانی می‌دانست و همه اینها در حالی است که روحانی به شدت مورد انتقاد عموم جامعه قرار گرفته است و با همین نسبت بسیار بعید به نظر می‌رسد که جامعه یک‌بار دیگر به فرد نزدیک به هاشمی رفسنجانی خواه پسر او باشد، اعتماد کنند.

مخاطره حزبی

در پایان حزب کارگزاران هم مورد انتقاد اصلاح‌طلبان است و هاشمی از نظر حزبی هم پایگاه خوبی در جبهه اصلاحات ندارد زیرا شکست کارگزاران در انتخابات مجلس یازدهم نشان داد که این حزب از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار نیست. کارگزاران سازندگی در انتخابات اخیر مجلس برخلاف نظر شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان که در آن مقطع اعلام کرد اصلاح‌طلبان لیستی ارائه نمی‌کنند، لیست خود با عنوان «یاران هاشمی» را ارائه کرد که هیچ توفیقی در انتخابات به دست نیارود. با چنین تجربه‌ای و البته اختلافات کهنه دو طیف راست و چپ اصلاحات بعید است کارگزاران و محسن هاشمی بتوانند موفقیتی در انتخابات ریاست‌جمهوری1400 به دست بیاورند.