ابطال ادعای روحانی در مقصر جلوه دادن مجلس

بهزاد صابری، اخیرا در همایش سالروز «انجمن دیپلماسی ایران» درباره وضعیت مذاکرات هسته‌ای و علت نافرجام ماندن گفته است:  وضعیت مذاکرات پیچیده است.  امروز وضعیت نامطلوبی برای همه طرفین برجام حاکم است و اگر ایالات متحده از توافق هسته‌ای کنار نکشیده بود ما امروز شاهد این وضعیت نبودیم.  نکته مدنظر من این است که تاخیر در مذاکرات در چه چیزی ریشه دارد؟ اگر این روزها اخبار را پیگیری کنید، عمدتا دلیل تاخیر مذاکرات را روند انتقال قدرت در ایران می‌دانند و از آن طرف ایران را به از سرگیری مذاکرات دعوت می‌کنند گویی که مقصر این وضعیت و تاخیر مذاکرات، ایران است. 

دولت جو‌ بایدن از زمان پیروزی در انتخابات تا روزی که قدرت را در دست گرفت طبیعتا به دلیل قوانین داخلی آمریکا نمی‌توانست مذاکرات و رایزنی‌ها با متحدان اروپایی درباره برجام را آغاز کند. اما کابینه بایدن از روز آغاز به کار رسمی به جای آنکه بلافاصله روند اصلاح سیاست‌های غلط را تصحیح کنند، از همان سیاست‌ها به عنوان اهرم و ابزار فشار استفاده کردند تا میوه سیاست‌های نادرست ترامپ را بچینند.

تیم بایدن در هفته‌‌های نخست آغاز به کار، بازگشت آمریکا به برجام را مشروط کرد. به عنوان نمونه از لزوم تن دادن ایران به گفت‌وگوهای تازه یا پذیرش تاریخ‌های جدید در برجام یا مذاکرات در حوزه‌های غیرهسته‌ای سخن ‌گفتند. این موضع‌‌گیری‌ها بعضا از سوی اروپایی‌ها هم مطرح شد اما ایران با تاکید بر این نکته که ما شروط جدید را نمی‌پذیریم، آب پاکی را بر دستان آنها ریخت. 

در حالی که روحانی مدعی شده همان اسفند ماه گذشته می‌شد توافق کرد، مدیرکل حقوقی وزارت خارجه تصریح کرد: نکته دیگر این بود که دولت بایدن تا حداقل دو ماه آماده آغاز مذاکره برای احیای برجام نبود. ایران در آن مقطع در تماس‌هایی که با 1+4 داشت مدام این پیام را منتقل می‌کرد که وقت را نباید از دست داد و از طرف مقابل دعوت می‌شد که اگر در ادعای بازگشت به برجام صادق هستند سیاست‌های غلط را اصلاح کرده، به اجرای تعهدات بازگردند و آماده از سر‌گیری تعهدات شوند. آمریکایی‌ها تا اواخر اسفند ماه آمادگی ورود به مذاکرات را نداشتند لذا مذاکرات تازه از اواسط فروردین‌ماه آغاز شد.

در حال حاضر شش دور مذاکره برگزار شده اما ایالات متحده انعطاف لازم را از خود نشان نداد. ایران هیچ چیزی فراتر از حقوق خود وفق برجام و قطعنامه 2231 نمی‌خواهد. اگر آمریکایی‌ها زودتر انعطاف لازم را نشان داده بودند، مذاکرات چند دور قبل به نتیجه رسیده بود. به عنوان نمونه یکی از مطالبه‌های ایران، اخذ تضمین از ایالات متحده است. این یک واقعیت است که در حقوق بین‌الملل اخذ تضمین قطعی و عملیاتی برای یک موضوع ممکن نیست. حقوق بین‌الملل پلیس قضایی ندارد اما این مانع نمی‌شود که کشوری مانند آمریکا با سابقه بدعهدی، حداکثر تضمین‌های مقتضی را ارایه نکند. چه تضمینی وجود دارد که در صورت بازگشت به برجام، ایالات متحده خطای کنار کشیدن از توافق را دوباره تکرار نکند یا از مکانیسم بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین سوءاستفاده نکند؟ ایالات متحده چه اطمینان خاطری به فعالان اقتصادی، تاجران و شرکت‌های اقتصادی سایر کشورها می‌دهد که از کار با ایران و سرمایه‌گذاری در ایران نترسند. ایران در مذاکرات از این جنس تضمین‌ها مطالبه کرد و همزمان فرمول‌هایی را هم ارایه داد و اعلام کرد که آماده شنیدن فرمول‌های هر کدام از طرف‌های مقابل برای حل این مشکل است. 

ما امیدوار هستیم طرف مقابل به این درجه از عقلانیت رسیده باشد که طرح‌هایی که عناصر فشار و ارعاب را در خود جای داده‌اند ره به جایی نخواهند برد./کیهان