شلیک به مرزهای مشترک اروپا/ آیا پیمان شنگن در آستانه مرگ است؟

گروه بین‌الملل سایت فردا - حنیف غفاری: این روزها اخبار متعددی در خصوص پیمان شنگن و سرنوشت آن در رسانه های اروپایی منتشر می شود. برخی سران اروپایی  مدعی هستند برخی اصلاحات صورت گرفته در این پیمان، برای تقویت و ارتقای امنیت مرزی مشترک در اروپاست اما بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که دیگر نمی توان از پیمان شنگن به مثابه مصداق عینی همصدایی و همگرایی در قاره سبز یاد کرد. کمیسیون اتحادیه اروپا روز چهارشنبه از توافق به دست آمده بر سر «تقویت» کنترل‌ مرزهای حوزه شنگن استقبال کرد.

مذاکره‌کنندگان از پارلمان اروپا با نمایندگان شورای اتحادیه اروپا به توافقی سیاسی در این زمینه دست یافتند. بنا به این توافق در صورت «تهدید شدید امنیتی» یکی از کشورهای عضو شنگن می‌تواند مجوز کنترل مرزهایش را در داخل حوزه شنگن صادر کند.با این حال این کنترل مرزی تنها به مدت دو سال می‌تواند ادامه پیدا کند و این مدت تنها برای یک سال نیز قابل تمدید است. حوزه شنگن از ۲۷ عضو که ۲۳ کشور آن عضو اتحادیه اروپا هستند تشکیل شده است. در عمل بیش از ۴۰۰ میلیون نفر از ساکنان قاره اروپا بدون کنترل مرزی می‌توانند در میان کشورهای عضو رفت و آمد کنند.

سران اروپایی نام این روند را تقویت حوزه شنگن گذاشته اند در حالی که نشانه از این ارتقا و  پیشرفت( حداقل در ظاهر!) مشاهده نمی شود. بدیهی است که رشد گروههای ملی گرا و تمایل بسیاری از شهروندان اروپایی مبنی بر حفظ حریم مرزی و جغرافیایی و فرهنگی خود، در اتخاذ این تصمیم ناخواسته تاثیر به سزایی داشته است. تا کنون سابقه نداشته مجوز چنین اقدامی به دولتهای حوزه شنگن داده شود زیرا سران اروپایی معتقد بودند هر گونه تغییر در پیمان شنگن به معنای تضعیف اروپای یکپارچه خواهد بود. اما اکنون چنین اتفاقی رخ داده ، هر چند به تام تقویت مرزهای مشترک اروپا! 

روایتگری معکوس و انحرافی اروپاییان از تصمیم اخیر اتخاذ شده، درماهیت موضوع تغییری نخواهد داد. پیمان شنگن رسما کارآمدی خود را از دست داده و اکنون هر کشوری می تواند با توجه به تفسیر خود از معادلات امنیتی ، مرزهای خود را به مدت زمانی زیاد ( حدود سه سال ) بر روی دیگر کشورهای اروپایی ببندد! این مسئله برای شهروندان غیراروپایی که قصد مسافرت به اروپا را دارند نیز معضلاتی ایجاد خواهد کرد. ضمن آنکه به نظر می رسد هنوز مکانیسم اداری و امنیتی خاصی برای مدیریت این مسئله ترسیم نشده است. 

فشارها برای اصلاح مقررات حوزه شنگن از زمان موج ورود پناهجویان به قاره اروپا در سال ۲۰۱۵ و شیوع همه‌گیری کرونا افزایش یافته بود.شماری از کشورهای عضو شنگن از سال ۲۰۱۵ روند کنترل هویت مسافران در مرزهای خود را آغاز کرده بودند. بیش از نیمی از اعضای حوزه شنگن هم‌اکنون به این روند ادامه می‌دهند. توافق به دست آمده همچنان باید به طور رسمی به تائید پارلمان اروپا و شورای اتحادیه اروپا برسد.به نظر نمی رسد شورای اروپا نیز مخالفتی با این مسئله داشته باشد، هر چند که قطعا ملی گرایان اروپایی بیش از دیگر گروهها از اتخاذ چنین تصمیم اجباری و مهمی خرسند هستند!