از افتخار دولت به کاهش نرخ تورم تا ارزان نشدن کالاها / تفاوت "نرخ تورم" و "گرانی" چیست؟

سرویس اقتصادی «فردا» - یکی از اولویت های نامزدهای انتخاباتی ریاست جمهوری، شعارهای اقتصادی آنها و مهمترین این شعارها کاهش نرخ تورم و گرانی است. این موضوع در خصوص آخرین انتخابات ریاست جمهوری کشورمان نیز مصداق داشت زیرا به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، شعارهای اقتصادی حسن روحانی یکی از دلایل اصلی انتخاب وی برای این سمت بوده است.

اما با گذشت بیش از یک سال از عمر د‌ولت یازد‌هم هرچند‌ بنابر آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی، نرخ تورم کاهش و رشد‌ افزایش قیمت‌ها تنزل د‌اشت، ولی با نگاه به قیمت کالاهای اساسی د‌ر بازار مشاهد‌ه می‌کنیم که گرانی بویژه د‌ر کالاهای اساسی هنوز مهار نشد‌ه است. همین امر موجب شده تا تردید مردم نسبت به نرخ رسمي تورم اعلام شده توسط بانك مركزي افزایش یابد. این تردیدها از جایی نشات می گیرد که مردم به دلیل مشکلات اقتصادی بی شماری که دارند قادر نیستند میان کاهش تورم و گرانی تفاوتی قائل باشند. *تفاوت نرخ تورم و گرانی چیست؟ وقتي صحبت از كاهش نرخ تورم مي‌شود، همه در انتظار شنيدن لفظ ارزاني هستند. در حالیکه گرانی، حاصل پایین آمدن سطح درآمد سرانه ملی و کاهش قدرت خرید مردم است. به عبارتی، هنگامی که نرخ رشد تورم با نرخ درآمد سرانة ملی تناسب نداشته باشد، مردم روز‌به‌روز قدرت خرید خود را از دست می‌دهند. در واقع مفهوم تورم آن اين نيست كه قيمت‌ها نسبت به سال گذشته كم شده بلكه رشدش كاهنده بوده است. اما آنچه درباره تورم باید دانست اینکه، تورم بازتابی از مشکلات اقتصادی یک جامعه است. زمانی که یک کشور با رشد مستمر قیمت ها روبرو شود حتما مشکل اقتصادی درون آن وجود دارد؛ هر پولی که در کشور توزیع می شود مسلماً تولیدی هم در پشت آن قرار دارد که خلق ثروت نشان دهنده رونق اقتصادی است و نمی تواند نشان دهنده تورم باشد. اختلاف بین عرضه و تقاضا باعث میشود که تعادل از طریق افزایش قیمت ها محقق شود و زمانی که این افزایش قیمت یک بار صورت گیرد تورم نیست ولی در صورتی که چندین بار و به طور مستمر این افزایش صورت گیرد که باعث نگرانی و عدم امنیت در بازار و نیز رکود اقتصادی شود گرانی نامیده می شود. *افتخار دولت به کاهش نرخ تورم اما کاهش تورم که چندان در نظر مردم تاثیری در زندگی روزمره آنها ندارد از افتخاراتی است که دولت یازدهم بارها درباره آن صحبت کرده است. در این باره یکی از کلیدی ترین جملاتی که بارها از زبان دولتی‌ها شنیده‌ایم این است که کاهش نرخ تورم در سال ۹۳ به ۲۵ درصد رسیده است و حتی رئیس جمهور از اقتصاد دانان خواسته است که تفاوت مهار تورم و گرانی را برای مردم توضیح دهند تا مبادا شبهه ای در خصوص علل عدم ارزان شدن کالاها ایجاد نشود. در این خصوص رئیس جمهور کشورمان در آخرین سخنرانی اقتصادی خود در همایش اقتصاد ایران گفته است، "ما توانسته‌ایم تورم را مهار کنیم. اقتصاددانان باید برای مردم کاهش تورم را توضیح دهند. کاهش تورم با ارزان شدن دو مقوله متفاوت است ولی تا ما می‌گوییم تورم کاهش پیدا کرده برخی‌ها می‌گویند چیزی ارزان نشده است وظیفه اقتصاددانان است که این مسئله را شفاف کنند". همچنین وزیر اقتصاد؛ علی طیب نیا نیز معتقد است که "وقتی ما می‌گوییم تورم را کاهش دادیم معنایش این نیست که قیمت‌ها کاهش یافته، مثل خودرویی است که با سرعت 150 کیلومتر راه می‌رفته سرعتش به ‌مرور به 120 و 100 کاهش یافته. سال قبل قیمت‌ها با تورم 45 درصد رشد می‌کرده و الآن با سرعت 14 درصد. امیدواریم تورم در آینده نزدیک یک‌رقمی شود". اما در این باره بسیاری از کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که مشکل اقتصاد ایران تورم نیست. هرچند تورم تأثیراتی روی رفاه دارد،‌ ولی این تأثیرات اندک است و باور عمومی در مورد آن تا حدی بزرگنمایی می‌شود. مشکل اصلی که مردم با آن دست به گریبان هستند گرانی است. همان چیزی که در ادبیات اقتصادی به آن سطح پایین درآمد سرانه می‌گویند و البته تورم می‌تواند به آن دامن بزند. اما تا زمانی که مردم موضوع کم شدن یا کنترل قیمت ها را بویژه در کالاهای اساسی احساس نکنند بیان این مسائل که میزان تورم فلان قدر کاهش یافته نه تنها نمی تواند موثر باشد بلکه می تواند تداعی کننده بیانات غیر واقع و تدابیر غیر موثر دولت باشد که در اذهان و افکار عمومی قرار می گیرد. در حال حاضر، مسئله کاهش تورم، خروج از رکود و ایجاد اشتغال از موضوعاتی نیست که بخواهیم با عدد و رقم و حتی حرف مردم را متقاعد کنیم. صرف طرح دائم این مسائل که تورم مهار شده است یا دولت توانسته اثرگذاری جدی در زندگی مردم داشته باشد، قطعا کسی را راضی نمی کند. *گردش چرخ تولید عامل کاهش تورم و گرانی در شرایط فعلی براي از بين بردن تورم به خصوص تورم انباشته از نوع تورم ايران نياز به برنامه‌ريزي منسجم و حساب شده است. ضمن اينكه در يك دوره طولاني‌مدت بايد به تقويت توليد پرداخت تا گردش و حجم نقدينگي در جامعه كاهش پيدا كند و تورم هم از بين برود. تورم عمومي موجود با شرایط اقتصادی فعلی غيرطبيعي نيست اما برخی گراني ها غيرمتعارف و حتی مشكوك است تا جایی که می توان وارد بحث فساد و ناكارآمدي مفرط تصميم‌گيران اقتصادی شد. حال در اينكه تورم با گراني، تفاوت وجود دارد شكي نيست اما بايد ديد در جامعه و اقتصادي مانند اقتصاد ايران با تورم انباشته درآمدهاي نفتي و هزاران مشكلي كه دارد؛ اين موضوع چگونه شكل مي‌گيرد و پيش مي‌رود. سابقه تاریخی دولت ها نشان داده است که با حرف و بیان نه تورم حل می شود و مردم متقاعد می شوند که همه چیز رو به بهبودی صد در صدی است و این سوال ها که آیا همان ارزانی که مردم طبق وعده دولت قبل از انتخابات و طی ماه‌های اخیر انتظار آن را می کشیدند، محقق شده است؟ وآیا دولت جلوی افزایش قیمت‌ها را گرفته است؟ آیا شیب افزایش قیمتی در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها ملایم بوده است؟ همچنان از سوی مردم مطرح است.