سرویس اجتماعی «فردا»: نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ بحثهای زیادی را به دنبال داشت. به گفته رئیس مرکز آمار ایران نرخ رشد جمعیت کشور در حد فاصل سالهای ۸۵ تا ۹۰ از ۱/۶ درصد به ۱/۳ درصد کاهش یافته است. همچنین بعد خانوار ایرانی براساس نتایج اولیه سرشماری به ۳/۶ نفر کاهش یافته است. این رقم در سرشماری سال ۷۵ معادل ۴/۴ و در سال ۸۵ معادل چهار نفر بود. در واقع در سال ۸۵ خانوادههای ایرانی ۴ نفر، شامل پدر و مادر و ۲ فرزند بوده اما در سال ۹۰ خانوادهها به سمت ۳ نفره شدن پیش رفته است. کارشناسان اخطار میدهند که کاهش نرخ رشد و عدد بعد خانوار تبعات منفی زیادی در آینده به دنبال دارد که پیری جمعیت یکی از آنهاست. سال ۲۰۵۰ سال سالمندان نیروی فعال جامعه یعنی نیرویی که بتواند کار کند و با کار خود بر تولید داخلی بیافزاید. این نیرو را معمولا جوانان جامعه تشکیل میدهند. آغاز سن فعالیت برای جوانان را ۱۸ سال میدانند و آغاز سن سالمندی که برای زنان ۵۵ سال و برای مردان ۶۰ است، پایان سن فعالیت و اشتغال است. داشتن جمعیت جوان برای هر کشور یک فرصت است و کشورهایی که جمعیت آنها به سمت سالمندی پیش میرود از سیاستهای تشویقی مختلف برای افزایش
تولیدمثل استفاده میکنند تا جمعیت جوان از دست رفته را دوباره تامین کنند. کشورهای مثل کشورهای حوزه اسکاندیناوی، ژاپن و فرانسه از جمله این کشورها هستند. برای مثال سوئد تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۳ میلیون نفر سالمند دارد که یک میلیون نفر آنها بالای ۸۰ سال سن دارند. این در حالی است که با نرخ رشد فعلی در سال ۲۰۵۰ کمتر از ۵۰۰ هزار کودک در این کشور متولد خواهد شد. جمعیتشناسان هرمهای جمعیتی را معیار خوبی برای نشان دادن پیری و جوانی جمعیت میدانند. در پایین هر هرم تعداد کودکان متولد شده قرار دارد و هرچه به سمت بالای هرم پیش رویم بر سن جمعیت افزوده میشود. هرم جمعیتی کشوری مثل سوئد قاعدهای کوچک دارد که نشان از نرخ رشد پایین در این کشور دارد. در عوض هرم جمعیتی این کشور در سنین پیری و سالمندی پهن است. همچنین بر اساس آخرین آماری که از سوی سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است در ۵ سال آینده، برای اولین بار در تاریخ بشر، تعداد سالمندان ۶۵ ساله و بالاتر بیشتر از کودکان ۵ ساله خواهد بود. همچنین در این آمار پیشبینی شده است که در سال ۲۰۵۰ میلادی کل جمعیت سالمند جهان از کودکان زیر ۱۴ سال بیشتر باشد. به همین دلیل سالخوردگی جمعیت
یکی از چالشهای اجتماعی در سالهای آینده خواهد بود.
هرم جمعیتی سوئد در سال 2010
هرم جمعیتی سوئد در سال 2050
هرم جمعیتی ژاپن در سال 2010
هرم جمعیتی ایران در سال 2011
مقایسه هرم جمعیتی هند و فرانسه
دولت شرایط را برای افزایش جمعیت تسهیل کند امانالله قرائیمقدم، جامعهشناس در گفتگو با فردا گفت: «امروزه بهطور کلی جهان صنعتی و توسعهیافته به سمت پیری جمعیت میرود. دلایل زیادی را برای این امر میتوان برشمرد. بهداشت در سطح جهان و همچنین کشور ما بالا رفته و بنابراین امید به زندگی و میانگین سنی زیاد شده است. در ایران امید به زندگی در زنان ۷۵ سال و در مردان ۷۱. ۷ سال است. در کشورهای غربی نیز امید به زندگی در زنان ۸۱ سال و در مردان ۷۵ سال است. در نتیجه میتوان گفت جامعه جهانی دچار پیری جمعیت است.» او نسبت به پیری جمعیت هشدار داد و گفت: «جمعیت سالمند به بهداشت، تامین اجتماعی و حقوق بازنشستگی نیاز دارند. البته ناگفته نماند هم پیری جمعیت و هم جوانی جمعیت مسائلی را با خود به همراه دارد. بهترین حالت برای هرم جمعیتی این است که همه گروههای سنی آن بهصورت نرمال بالا رود. نه اینکه در قاعده یا راس هرم پهن شود.» این جامعهشناس با اشاره به اینکه دولتها موظف هستند که شرایط را برای افزایش جمعیت هموار سازند گفت: «دولت باید بتواند برای جمعیت جوان خود بهداشت، آموزش و پرورش، اشتغال، مسکن و ازدواج ایجاد کند. اگر دولت
نتواند نیازهای اولیه را ایجاد کند جمعیت همینطور کاهش پیدا میکند چون سن ازدواج اکنون از ۱۸ سال به ۲۷ سال در دختران و ۳۰ سال در پسران رسیده است. همچنین وجود فقر در جامعه ناتوانی جنسی ایجاد کرده است. مردی که باید ۲ یا ۳ شیفت کار کند توانایی فرزندآوری خود را از دست میدهد.» قرائیمقدم به نظریههای موجود درباره جمعیت اشاره کرد: «در مورد افزایش جمعیت چهار نظریه وجود دارد. نظریه اول نظریه ثبات جمعیتی است. افلاطون میگوید در مدینه فاضله نباید بیشتر از ۵۰۴۰ نفر جمعیت وجود داشته باشد. نظریه دیگر میگوید جمعیت زیاد بلاست. ادیان هم مثل یهودیت و مسیحیت بر افزایش جمعیت تاکید دارند.» او نظر اسلام درباره افزایش جمعیت را نظریهای که مورد تاکید بسیاری از جامعهشناسان است دانست و گفت: «اما نظریه چهارم نظریه جمعیت متناسب است که مورد تاکید اسلام هم هست. خداوند در آیه ۲۳۳ سوره بقره میفرماید: «مادران، فرزندان خویش را دو سال تمام شیر دهند.» زنی که بچه شیر میدهد تا ۲۴ ماه نمیتواند باردار شود. بنابراین اگر زنی در ۱۵ سالگی برای بار اول باردار شود تا ۳۵ سالگی که دیگر نمیتواند بچهدار شود بهطور متوسط ۷ بچه میتواند داشته باشد.
اگر در ۲۵ سالگی ازدواج کند این تعداد به ۴ فرزند میرسد. این تعداد فرزند، جمعیتی متناسب است. وقتی جمعیت کمتر از این تعداد شود، پیری جمعیت و وقتی بیشتر شود جوانی ایجاد میشود که هر دو مشکلات خودش را ایجاد میکند. خداوند در این آیه همچنین شرایطی که زن نباید باردار شود را گفته است که این نشان میدهد که در چه مواقعی باید فرزندان کمتری آورده شود.»
دیدگاه تان را بنویسید