تاثیرشکل ساختمان‌ها بر «وقوع جرم»

قانون: بسیاری از صاحبنظران و جامعه‌شناسان معتقدند ساخت‌وسازهای شهر و شکل طراحی کوچه و خیابان‌ها و به طور کلی محیط اطراف در رفتار آدمی تأثیر می‌گذارد.

گذشته از اینکه نحوه معماری ساختمان‌ها چه اثراتی در چه حوزه‌هایی برجای خواهند گذاشت، ظاهرا این موضوع خیلی هم مورد توجه قرار نگرفته است. هدف ما در این گزارش بررسی رابطه وقوع جرائم با نحوه معماری خانه‌هاست. شاید کلانشهرها تاکنون به دلایل متعددی برای این موضوع ارزش بیشتری قائل بودند. اما توجه به آن در برخی شهرستان‌ها کمرنگ است. شاید هم شهرداری‌ها آن‌قدر درگیر کارهای روزمره و حجم بالای ساخت‌وسازها و رسیدگی به کار آن‌ها هستند که دیگر از نظارت بر معماری‌ها و تأثیری که بر بزه و ناهنجاری‌ها خواهند داشت، غافل می‌شوند. به همین منظور پاکدشت را به عنوان شهرستانی برای بررسی نحوه معماری خانه‌ها برگزیدیم و در این باره با دادستان و معاون شهرسازی این منطقه هم‌کلام شدیم.

ساختمان، یکی از عوامل وقوع جرم

دادستان شهرستان پاکدشت با انتقاد از ساخت‌وسازهای غالب در شهرها در گفت‌وگو با «قانون» عنوان می‌کند: شکل نامناسب ساخت‌و‌سازهای موجود در شهرها را می‌توان به عنوان یکی از عوامل وقوع جرم در جامعه عنوان کرد. رحیم علیشپور می‌افزاید: با بررسی اصول معماری اسلامی می‌توان دریافت اگر این نوع اصول در ساخت‌وسازهای شهری ما که مربوط به یک کشور اسلامی است رعایت شود، از وقوع بسیاری جرم‌ها پیشگیری خواهد شد. وی عنوان می‌کند: برخی از جرم و جنایاتی که در جامعه اتفاق می‌افتد، به دلیل شکل ساخت‌وسازهایی است که شاهد آن هستیم، زیرا از بهره‌گیری مناسب از معماری اسلامی غفلت کرده‌ایم. این کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی با اشاره به این‌که اصول معماری اسلامی حساب شده است و حرف‌هایی برای گفتن دارد، ادامه می‌دهد: اکنون به راحتی خانه‌هایی را می‌سازیم که اولا همسایگان اطراف به طور کامل به حیاط خانه ما اشراف دارند که مقبول اسلام و معماری اسلامی نیست، ثانیا این وضعیت در ارزیابی قیمت املاک تأثیرگذاشته که جای تأسف است.

غیر ارزش‌ها ارزش شد

وی می‌گوید: به عنوان مثال آشپزخانه بسته نسبت به آشپزخانه اوپن دارای قیمت پایین‌تر است و داشتن این آشپزخانه گران‌تر یک نوع ارزش محسوب می‌شود. در حالی‌که این نباید در مملکت اسلامی یک ارزش تلقی شود، باید غیر ارزش باشد. دادستان شهرستان پاکدشت با انتقاد از این موضوع که چرا باید شخصی که وارد خانه ما می‌شود به همه قسمت‌های منزل ما اشراف داشته باشد؟ می‌افزاید: رعایت نکردن این مسائل و بی‌توجهی به معماری اسلامی در ساخت‌وسازها موجب ارتکاب برخی جرایم می‌شود. باید بدانیم برخی از جرایمی که در جامعه اتفاق می‌افتد از همین موضوع نشأت می‌گیرد. وی با عنوان مصداق دیگری از بی‌توجهی و غفلت به معماری اسلامی یادآور می‌شود: در یک شهرک مسکونی، بلوک‌ها طوری ساخته می‌شوند که شاید فاصله آن‌ها از یکدیگر، 2 متر هم نباشد. اما به مرور بحث سرقت و معضلات اخلاقی دیگر پیش می‌آید که به صورت اتفاقی است. اما همین جریانات اتفاقی بعدها موجب بروز جرم ها خواهند شد. این کارشناس ارشد حقوق خصوصی با بیان این‌که نباید این موضوعات زیربنایی مورد غفلت قرار بگیرد، اضافه می‌کند: شهرداری که متولی نحوه معماری ساخت‌وسازهاست باید بیشتر نسبت به این مسائل دقت داشته باشد و از نظرات کارشناسان معماری اسلامی در این باره بهره بگیرد.

سازندگان با شهرداری همکاری کنند

در این میان شهرداری‌ها نیز حرف‌هایی برای گفتن دارند و نباید فقط آن‌ها را مقصر وضع موجود دانست. هرچند نقش این سازمان بیشتر از سازمان‌ها یا نهادهای دیگر است. در این باره معاون شهرسازی و معماری شهرداری پاکدشت در پاسخ به این پرسش که چرا شهرها گاهی اوقات از این موضوع مهم غفلت می‌کنند، به «قانون» می‌گوید: به این موضوع آن طور که باید و شاید در پاکدشت توجه نشده است، اما به این معنی هم نیست که به طور کامل مورد غفلت قرار گرفته باشد، بلکه اقداماتی برای استفاده از معماری اسلامی در این شهر مدنظر بوده است.

رضا تاجیک می‌افزاید: در شهرستان پاکدشت عمده سازندگانی که فعالیت داشته و ساخت‌وسازهایی را در اختیار دارند باید بیشتر با شهرداری همکاری کنند تا به‌زودی شهر جلوه متفاوتی به خود بگیرد و با استفاده از ظرفیت‌های این سازندگان بتوان در راه ثبات معماری اسلامی در خانه‌ها بیشتر تلاش کرد. وی عنوان می‌کند: ساخت‌وسازهای کلان در همه جا وجود دارد اما این موضوع در پاکدشت نمود بیشتری پیدا کرده است. طبیعی است که در چنین پدیده‌ای، منفعت اقتصادی حرف اول را بزند، اما شهرداری مخالف منتفع شدن افراد نیست اما به دلیل این‌که به معماری اسلامی در این ساخت‌وسازها کمتر توجه شد، خواستار همکاری بیشتر افراد با شهرداری هستیم.

توجه به معماری اسلامی

این کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری ادامه می‌دهد: قبول داریم که شهرداری می‌تواند در معماری خانه‌ها برابر قانون به‌ویژه در نمای بیرونی اعمال نظر کند، به‌همین منظور بنا داریم تا از این پس از معماری اسلامی بیشتر در ساخت‌و‌سازها بهره گیریم. وی یادآور می‌شود: در همین راستا در دهه فجر، بازاری سنتی در چند طبقه و در مساحتی قابل توجه در پاکدشت افتتاح شد که به سبک و سیاق معماری اسلامی است. با این کار به طور حتم مردم نیز در ساخت‌وسازهای خود از این نوع سبک الهام خواهند گرفت. تاجیک به تحولاتی که در حوزه شهرسازی پاکدشت از قبیل نحوه صدور پروانه، ضوابط موجود و به کارگیری نرم افزارها رخ داده اشاره کرد و از دادستان شهرستان به دلیل اهمیت به نحوه ساخت‌وسازهای شهر و رسیدگی به تخلفات در این حوزه قدردانی کرد.