گفت‌وگوی «فردا» با امان‌الله قرایی‌مقدم
نقش اجتماعی و سیاسی سلبریتی‌ها در جامعه ایران
یک جامعه‌شناس می‌گوید: مردم دنبال یک سلبریتی می‌گردند که او حرفشان را بزند.
گروه جامعه سایت فردا: رشد سلبریتی ها و چهره های مطرحی که بخصوص بر جوانان تاثیر سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دارند، از نگاه دولت به یک مسئله تبدیل شده و تنها در زمان های تبلیغی که نیاز به این افراد است به آن ها رجوع می کنند اما پس از مدتی که کارکرد آن ها در یک مسئله سیاسی کاهش یافت به طرز تندی کنار زده می شوند. مسئله اینجاست که با سلبریتی ها چه باید کرد؟
امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس، در آغاز درباره نقش و تاثیر سلبریتی ها در جامعه به فردا گفت: «نقش سلبریتی ها و یا افراد معروف که تا حدی هم مورد اعتماد جوانان هستند، از گذشته از آن الگو برداری می شده و جوانان از رفتار و نظرات آن ها پیروی می کردند. در گذشته مثلا مرحوم تختی یک محل الگو بود. معمولا سلبریتی ها از آن جایی که مورد توجه قرار دارند، برای جامعه محل الگوبرداری در رفتار و عملکرد هستند. رایزمن می گوید یکی از عواملی که جوانان و نوجوانان سنت شکن شده اند و از گفته های بزرگان پیروی نمی کنند الگوبرداری شان از گروه همسالان است؛ یعنی علاوه بر تاثیر رسانه و دانشگاه و محیط کار، آن ها از گروه همسالان پیروی می کنند. مثلا بازیکنان فوتبال، خواننده ها، بازیگران و..که نقش موثری در وضعیت امروز دارند. رسانه ها نیز این افراد را مرتب به مردم نشان داده اند و این ها به مرور برای جوانان تبدیل به یک آرزو شده اند که جامعه سعی می کند مثل آن ها زندگی کند. در تمام جوامع نیز این مسئله وجود دارد، مثلا گاندی در هند یک سلبریتی بود و سلبریتی ها همواره در تاریخ و در تمام جوامع حضور داشته اند و نقش تحول برانگیز داشته اند. من در جامعه شناسی هنر نوشته اند که مثلا بتهون یک سلبریتی هنری برای جامعه خود بود. یا آقای شجریان نیز برای ایرانیان یک نمونه این چنینی بود. بنابراین این الگوها و سلبریتی‌ها قابل توجه اند. مثلا در کار راهبردی و استراتژیکی که شما خبرنگاران دارید هم می توانید یک سلبریتی باشید چون خط و مشی به جامعه نشان می دهید و آن ها را به حرکت در می آورید، یا همین خبرنگارانی که زندانی اند به خاطر کار آن ها چندین ماه جامعه به تحول برانگیخته شد».
او در ادامه نسبت به نقش دولت در مواجهه با سلبریتی‌ها افزود: «نقش حاکمیت در مواجهه با آنها این است که باید بررسی کند این چهره ها در چه جامعه ای بیشتر بروز پیدا می کنند؟ در جوامع بسته این افراد بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. مسئله این است که دولت باید این ها را بپذیرد نه اینکه با آن ها برخورد قهرآمیز کند. در یک جامعه باز سلبریتی‌ها نیز خیلی رشد نمی‌کنند اما در شرایط فعلی دولت باید با آنها مدارا کند. وقتی تتلو را در تبلیغات انتخاباتی آوردند و حالا او را نهی می‌کنند کار درستی نیست چون وقتی نیاز دارند از آنها استفاده می کنند وقتی کارکرد ندارند آنها را کنار می‌گذارند. در جامعه‌ای که بسته باشد مردم دنبال یک سلبریتی می‌گردند که او حرفشان را بزند. در دوره قاجار هم ملک الشعرا بهار این نقش را داشت، یا عارف قزوینی و...».
قرایی‌مقدم در پایان درباره زمان‌های رشد سلبریتی ها در جامعه گفت: «به قول شومپیتر آب‌وهوای اجتماعی مشخص می‌کند. وقتی اوضاع و احوال اجتماعی مساعد پذیرش آنها باشد برد آنها بیشتر است، وقتی مساعد آنها نباشد مورد پذیرش سیاسی قرار نمی.گیرند. در نتیجه آب و هوای اجتماعی نشان می‌دهد که این افراد چقدر مانور داشته باشند. مثلا در زمان شاه که تختی خودکشی کرد، مرگ او یک پدیده سیاسی تحلیل شد چون جامعه سلبریتی‌ها را سیاسی کرده بود و شرایط اجتماعی پذیرا این افراد بود. جامعه ای که آزاد باشد پذیرا سلبریتی نیست».
دیدگاه تان را بنویسید