مراکز پرتو؛ جایی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی/ کودکان در اینجا دردهایشان را فراموش می‌کنند +عکس
اینجا مرکز پرتوی منطقه ۲۰ تهران است؛ محوطه‌ای در خیابان عمادآور که در یکی از خروجی‌های بزرگراه شهید آوینی قرار گرفته است.
سرویس اجتماعی فردا؛ مهسا گربندی: اینجا یکی از مراکز پرتو در پایتخت است. مرکزی که با حمایت شهرداری تهران برای مهارت‌آموزی کودکان در معرض آسیب یا آسیب‌دیده اجتماعی تلاش می‌کند؛ و البته توجه ویژه‌ای به کودکان کار و خیابان دارد. جایی که برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی که کودکان در معرض آن هستند، می‌کوشد و آنها را در این شرایط سخت زندگی تنها نمی‌گذارد. مرکز پرتوی منطقه ۲۰ تهران؛ محوطه‌ای در خیابان عمادآور که در یکی از خروجی‌های بزرگراه شهید آوینی قرار دارد.
برای آشنایی با محیط این موسسه وارد خیابان عمادآور می‌شوم. کمی جلوتر، درب آبی رنگی را می‌بینم که جلوی آن چند کودک ایستاده‌اند. انگار که می‌دانند من اولین بار است که به اینجا آمده‌ام و با تعجب نگاهم می‌کنند.
وارد محوطه می‌شوم. کودکان زیادی در حیاط هستند که شاید تعداد آنها به ۵۰ نفر هم برسد. سمت راست یک کانکس سفید رنگ است که روی آن یک برگه نقاشی شده چسبانده‌اند و روی آن با دست خط کودکانه‌ای نوشته شده: «کلاس سوم دبستان»
کمی جلوتر وسایل ورزشی قرار گرفته که تعدادی از این بچه‌ها مشغول بازی با آنها هستند. کتابخانه و اتاق کامپیوتر هم چند قدم آن طرف‌تر قرار گرفته است. بچه ها در یکی از اتاق ها سرگرم نقاشی کشیدن هستند. اینجا حداقل امکاناتی که باعث تفریح، آموزش و سرگرمی کودکان می‌شود وجود دارد و آنها کودکی‌شان را با این شرایط می‌گذرانند که اگر همین‌ها هم نبود، جز کار و فراموش کردن دوران کودکی «هیچ» چیز در زندگی نداشتند.
مهارت‌آموزی کودکان و خانواده‌ها در کنار یکدیگر وارد اتاق مدیریت می‌شوم و راجع به فعالیت این موسسه سوال می‌پرسم. «اصلی‌ترین کار مرکز پرتو، آموزش است.» این حرف را مدیر داخلی مرکز پرتوی شهرری می‌گوید. زهرا عباسی ادامه می‌دهد: «در اینجا از بچه‌های بازمانده از تحصیل که شناسنامه و مدارک هویتی نداشتند یا بضاعت مالی برای رفتن به مدرسه را ندارند، حمایت می‌شود؛ و آموزش‌های لازم را به آنها می‌دهیم.»
خانم عباسی معتقد است که بچه‌ها باید در آرامش کافی، آموزش‌های لازم را ببینند و برای پیشرفت در زندگی‌شان تلاش کنند. او می‌گوید: «بسترسازی برای آموزش این کودکان نیز بسیار مهم است، زیرا که در خانه‌های این کودکان آرامشی وجود ندارد. طلاق، اعتیاد، فقر و نبود سرپرست خانواده از اصلی‌ترین مشکلاتی است که در زندگی این کودکان وجود دارد.»
این مدیر داخلی به کارگاه‌های آموزشی و مهارتی در مرکز پرتو اشاره می‌کند و می‌گوید: «آموزش‌های خیاطی در سه دوره برای مادران این کودکان برگزار می‌شود، پتینه و گوهرتراشی نیز از کلاس‌هایی است که با هدف توانمندسازی در این مرکز برای خانواده‌ها در نظر گرفته شده تا بتوانند برای تامین مخارج زندگی‌شان در این حرفه‌ها کار کنند.»
عباسی راجع به کلاس‌های متنوعی که برای کودکان محروم در خارج از این مرکز برگزار می‌شود، می‌گوید: «چند کلاس آموزشی که ظرفیت برگزاری آن را داریم در این مرکز و چند کلاس دیگر مانند کلاس‌های ورزشی در خارج از اینجا هماهنگ می‌شود. یکی دیگر از مواردی که برای آن تلاش کردیم، دادن هویت و اعتمادبه‌نفس به بچه‌ها است. متاسفانه برخی از این کودکان که ملیت ایرانی ندارند یا در مدارس دولتی ثبت‌نام نمی‌شوند یا اینکه توسط همکلاسی‌هایشان تحقیر می‌شوند. برای همین برخی از این کودکان بخاطر اینکه اینجا احساس امنیت می‌کنند برای تحصیل به اینجا می‌آیند. یا مثلا برخی از این بچه‌ها متحمل فشارهای زیادی در زندگی هستند و اعتمادبه‌نفس و کودکی‌شان را فراموش کرده‌اند، بنابراین در اینجا سعی شده تا حس مثبتی به بچه‌ها القا شود تا خودشان با پای خودشان به اینجا بیایند و برای تحصیل و آموزش ذوق داشته باشند و تلاش کنند.» تحمل غصه‌هایی که برای کودکان سخت است فاطمه طاهریان، معلم بازنشسته آموزش و پرورش و مددکار اجتماعی که در این مرکز فعالیت می‌کند راجع به فعالیت «پرتو» می‌گوید: «در این مرکز سعی شده تا روی پرورش شخصیت بچه‌ها تمرکز کنیم؛ و بیشتر از اینکه
به فکر نمرات تحصیلی آنها باشیم سعی کرده‌ایم تا حس مثبتی در آنها ایجاد کنیم. مثلا حتی اگر یکی از این کودکان را ناراحت ببینیم به او تذکر می‌دهیم که باید لبخند بزند و تمام تلاشمان را می‌کنیم تا در اینجا کودکان غصه‌هایشان را فراموش کنند. زیرا که این تحمل غصه‌هایی که در خانه‌هایشان وجود دارد برای یک کودک سنگین است و می‌خواهیم حداقل در این مراکز احساس آرامش داشته باشند.»
طاهریان با اشاره به این مسئله که برخی از پیگیری‌های این مرکز موجب نجات زندگی برخی از کودکان شده، می‌گوید: سمیه و حبیب که بچه‌های همسر دوم پدرشان هستند برای آموزش به مرکز پرتو آمدند، زیرا که مادرشان بنا به دلایل نامعلومی خانه را ترک و آنها را ر‌ها کرده بود. ما تمام تلاشمان را کردیم که این بچه‌ها آسیب روحی کمتری ببینند به علاوه اینکه وقتی پدرشان برای سومین بار ازدواج کرد، کارهایی کردیم که بین این بچه‌ها و همسر پدرشان محبت ایجاد شود. مثلا هدایایی را تهیه کردیم و به سمیه و حبیب گفتیم که آن را برای همسر پدرشان ببرند یا با این خانم جلساتی را گذاشتیم و برای اینکه حس مادرانه‌ای نسبت به این بچه‌ها داشته باشد، آموزش‌های لازمه را به او دادیم و خوشبختانه امروز آرامش در این خانواده برقرار شده است.» پزشکانی که انسانیت رو ملاک کار خود قرار داده‌اند این مددکار اجتماعی از پزشکان بیمارستان نیکان و هیئت مدیره این بیمارستان تقدیر می‌کند و می‌گوید: «بیمارستان نیکان و پزشکان آن به این مرکز آمدند و اعلام کردند که اگر محوطه‌ای را در اختیار آنها قرار بدهند می‌توانند مرکز درمانی برای خدمات به این بچه‌ها آماده کنند.»
فاطمه طاهریان با بیان اینکه پزشکان بیمارستان نیکان به قسمی که خورده‌اند و به اصول انسانی پایبند هستند، ادامه می‌دهد: «خدمات درمانی برای این کودکان توسط این پزشکان رایگان انجام می‌شود. حتی جراحی‌های تخصصی که نیاز به هزینه‌های زیادی داشت نیز در بیمارستان نیکان انجام شد. همچنین این بیمارستان به دلیل دور بودن مسیر به درمانگاه دارالشفا که نزدیک موسسه است، نامه‌ای زد و با تقبل هزینه‌های درمان خواستار رسیدگی به کودکان موسسه پرتو شد تا برای بیماری‌های سبک مثل سرماخورگی به درمانگاه مراجعه کنیم و بیماری‌های سنگین‌تر در بیمارستان درمان شود.» مراکز پرتو؛ جایی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی مریم شیردل، مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری تهران نیز برای هماهنگی توزیع غذا بین کودکان که توسط یکی از خیرین انجام شده، در این موسسه حضور دارد. او در خصوص مراکز پرتوی تهران می‌گوید: «۱۷ مرکز پرتو در تهران داریم و طبق پیش‌بینی‌هایی که کرده‌ایم تا آخر سال ۵ مرکز پرتو دیگر راه‌اندازی می‌شود. یکی از اصلی‌ترین هدف شهرداری تهران آموزش تحصیلی کودکان محروم است. اینکه این کودکان به سیستم اصلی آموزش و پرورش برگردند و اگر
نمی‌توانند در مدارس تحصیل کنند به مراکز پرتو بیایند تا از درس خواندن عقب نمانند. اما در کنار آموزش تحصیلی، خدمات مددکاری، مشاوره، درمانی و مهارت آموزی نیز برای آنها انجام می‌شود.»
خانم شیردل در ادامه می‌گوید: «اولین آیتمی که موسسات پرتو دارند این است که مددکار اجتماعی برای جذب کودکان آسیب‌دیده و در معرض آسیب داشته باشد؛ و خانواده‌ها را برای فرستادن کودکان به این مراکز متقاعد کند، زیرا که بسیاری از این بچه‌ها، کودک کار هستند و اگر قرار باشد به موسسه بیایند از زمان کاریشان کم و درآمدشان نیز کمتر می‌شود.»
به گفته مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری تهران دو نوع مرکز پرتو در تهران وجود دارد. برخی از مراکز پرتو در نزدیکی محل زندگی کودکان است که برای تحصیل و آموزش به او کمک می‌کند تا از آسیب‌های اجتماعی احتمالی بکاهد. اما مرکز پرتوی دیگری نیز وجود دارد برای کودکان کاری که خانواده آنها به هیچ وجه قبول نمی‌کنند که کودکانشان به جای کار کردن، درس بخواند؛ بنابراین این مرکز حدود یک ساعت در روز به کودکان کار خدمات آموزش و رفاهی می‌دهد تا بین ساعت کاری خود از این امکانات استفاده کنند.
کودکان در اینجا دردهایشان را فراموش می‌کنند
به همراه خانم طاهریان وارد کتابخانه این موسسه می شویم. خانم طاهریان به بچه‌ها می گوید که بیکار نباشند و کتابی را برای خواندن انتخاب کند. این مددکار اجتماعی خطاب به من می‌گوید: بهترین کار این است که بچه‌ها را در تابستان تشویق کنیم تا کتاب‌های داستان بخوانند. که هم برایشان جذابیت داشته باشد و هم روان‌خوانی را بیاموزند.» می‌پرسم: «این همه بچه از کجا می‌آیند؟ » خانم طاهریان می‌گوید: «برای استفاده از کلاس‌های آموزشی یا امکانات اینجا برای بچه‌ها، سرویس گذاشته‌ایم. سرویس موسسه به دنبال آنها می‌رود و بعد از آن نیز آنها را بازمی‌گرداند.»
از کتابخانه بیرون می آیم. کامیون سفید رنگی را می‌بینم که روی آن بنر بزرگ زرد رنگی چسبانده شده و نوشته‌اش توجهم را جلب می‌کند: «کلینیک سیار خیریه دندانپزشکی». راجع به این کلینیک سیار سوال می‌پرسم و خانم طاهریان می‌گوید: «با رایزنی‌هایی که انجام شده این کلینیک دندانپزشک برای معاینه و درمان دندان کودکان به اینجا آمده است.»
تسکینی بر درد کودکان محروم
درست است که زندگی کودکان محروم پر از درد و رنج است اما این موسسه و برخی از خیرین باعث شده‌اند تا کمی از درد کودکان کاسته شود و توجه به آنها تسکینی بر رنج‌هایشان باشد.
این مرکز پرتو ۶۰۰ کودک را تحت پوشش خود قرار داده و با اعتمادسازی ای که ایجاد کرده، توجه بسیاری از خیرین را به خود جلب کرده است. حالا کودکان این موسسه را جزیی از زندگی خود می‌دانند زیرا که اینجا می‌توانند برای دقایقی، دردها و ناراحتی‌های زندگی‌شان را فراموش کنند، تحصیل کنند و مهارتی را بیاموزند.
دیدگاه تان را بنویسید