محرم؛ فرصتی برای همدلی ملی

سرویس سیاسی فردا؛ ذبیح الله زارع*: فرارسیدن ماه عزای سید و سالار شهیدان، علاوه بر ایجاد فضای حزن و اندوه، با خود برکات و نعمات خفیه ای را به همراه می آورد که بی تفاوتی در قبال آنها روا نیست. یکی از برکات نامحسوس محرم الحرام، افزایش حس همدلی، نوعدوستی، همکاری و مشارکت مردمی در عرصه های مختلف است.

اگرچه در سال های اخیر به واسطه فرهنگسازی های صورت گرفته و نیز، همکاری اکثریت شهروندان با مسئولان، شاهد اتفاقات مثبت و رو به جلویی در عرصه اجتماعی بوده ایم، اما برخی مقاطع زمانی خاص، موجب هم افزایی بیشتر در مشارکت مردمی می شود که یکی از آن مقاطع، ماه محرم است.

سالهاست عده ای می کوشند تا به هر نیتی، در هنگامه شور حسینی(ع)، هیئات مذهبی و مراسم های عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و حاضران در محافل دینی و مذهبی را به نوعی تحت عنوان کمک های دولتی و حکومتی، به مسیر مدنظر خود هدایت کنند و در تحقق اهدافشان، از هیچ تلاش و مساعدت مالی و... کوتاهی نمی ورزند اما در این میان، بعضا نکاتی را نیز از منظر خود دور نگاه می دارند که در این نوشتار مختصر می کوشیم به آنان اشاراتی گذرا داشته باشیم.

همانگونه که عموم ملت حسینی(ع) و عاشورایی ایران اسلامی به نیکی می دانند، امام حسین(ع) و اصحاب مقاوم وباوفایش در روز دهم سال 61 هجری در سرزمین غمناک کربلا، با مظلومیتی بی نظیر، غریبانه و جانکاه به شهادت رسیدند و از آن روز تاکنون، بالغ بر 1475 سال می گذرد و عجیب و البته قابل تامل اینجاست که هر سال، بر کیفیت، کمیت و شکوه عزاداری آن شهید مظلوم افزوده می شود.

لازم به یادآوری نیست که طی 1475 سال گذشته، انواع حکومت ها با تنوع دیدگاه ها و سلایق در میهن‌مان به قدرت رسیده اند و البته هرکدام بنا بر عللی، از قدرت به زیر کشیده شدند اما آنچه که همچنان در اوج قرار دارد، بیرق حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است. علت چه بود؟

بی شک یکی از مهمترین علل مانایی و ماندگاری شکوه حسینی(ع) مردمی بودن، غیردولتی و غیرحکومتی شدن آن بوده است. مردمی که در همه دوران ها، به مصایب و گرفتاری های مختلفی مبتلا بوده اند، اما زمانی که نام دستگاه سیدالشهداء(ع) به میان می آید، سر از پا نشناخته و می کوشند هرچه دارند را در طبق اخلاص گذاشته و تقدیم آستان ملک پاسبان حضرتشان نمایند.

اگرچه یکی از وظایف مهم حکومت ها، دولت ها و مسئولان مختلف، به ویژه در دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، حمایت همه جانبه و تمام قد از این نهضت الهی است و اصولا، پایه های جمهوری اسلامی بر قیام عاشورا و شعار "هیهات منا الذله" بنا نهاده شده است، اما این مساله نباید موجب تصدی‌گری نهادها و سازمان های دولتی و حکومتی شود.

کمرنگ شدن نقش مردم در برپایی عزای سیدالشهداء(ع) اگر یک خیانت به آن محسوب نشود، اما حتما سهل انگاری جدی و خسارت آفرین خواهد بود که بعضا قابل جبران کامل نیز نیست.

به عنوان یک ایرانی به مسلمان که به شدت علاقه مند به محافل مذهبی و روضه های حسینی(ع) هستم، معتقدم که فضاسازی کاذب و تحمیلی جهت تصدی‌گری شهرداری و سایر دستگاه‌ها در مسایل مذهبی، در نهایت ضربه به اعتقادات و ظلم به فرهنگ مشارکت مردمی است. البته، به سرعت و صراحت و موکدا بیان می دارم که وظیفه تک تک مدیران شهری و دولتی، حمایت و تقویت این نهضت است اما این مساله نباید منجر به تصدی‌گری و دولتی شدن مراسم های مذهبی شود.

هرچه از جلوه های مردمی ویژه برنامه های مناسبتی و مذهبی کاسته شود، بر کمرنگ شدن اثرات آن در جامعه افزوده خواهد شد و اثبات این مساله، کاری سهل و آسان است.

آیا در ایام عزاداری محرم الحرام، جلسات و محافلی که به صورت بخشنامه ای و دولتی برگزار می شود، دارای رونق و اثرگذاری بیشتری هستند یا تکایا، حسینیه ها، مساجد وهیات هایی که با مشارکت مستقیم مردم و البته حمایت دستگاه های فرهنگی مشغول فعالیت می باشند؟ اگر افرادی در پاسخ به این سوال دچار تردید هستند، لطفا در روزهای پیش رو، به مجالس مختلف با دو رویکرد متفاوت فوق الذکر مراجعه کنند تا همه چیز را به چشم خود ببینند و از نزدیک با واقعیات آشنا شوند.

از سوی دیگر، در برهه فعلی از شرایط کشورمان که همدلی و همزبانی میان مردم به عنوان یک اولویت قطعی مورد توجه هست، کدام وجه مشترک به وسعت و بزرگی ماه محرم می تواند جامعه ایرانی را به سوی این دو آرمان والا رهنمون سازد؟ و آیا نایل آمدن به همدلی و همزبانی میان ملت، در زمان مقدس و وحدت آفرین محرم الحرام، جز با مردمی ماندن عزای سیدالشهداء(ع)، و البته حمایت و تقویت آن توسط دستگاه ها و نهادهای مختلف، میسور خواهد شد؟

جمعبندی آنکه، عزای حسینی(ع) به واسطه مردمی بودن و مشارکت عمومی، با سلایق، مذاهب و حتی ادیان مختلف زنده و پویاست و در این میان، تکلیف عاشورایی مدیریت شهری و دولتی، حمایت و تقویت از این حرکت (به دور از تصدی‌گری مستقیم) است. این فرصت را جهت ارتقا وافزایش همدلی و همزبانی ملی و مشارکت مردمی قدر بدانیم واز آن، برای سایر روزهای سال الگو بگیریم.

* معاون فرهنگی - اجتماعی شهرداری منطقه 2 تهران