خاورميانه؛ قلب تپنده تحولات سال 2011
سال 2011 با تمام فراز و نشيب هايش به پايان رسيد. سالي كه به لحاظ تغييرات عميق در سراسر كره خاكي (از شرقي ترين كشور جهان،كره شمالي، تا غربي ترين، ايالات متحده آمريكا،) سالي استثنايي قلمداد مي شود. در اين ميان خاورميانه هم كه ديگر جايي را براي بحث نگذاشته است. سرنگوني ديكتاتور ها و سقوط رهبران مادام العمر نويد خاورميانه اي نو را مي دهد. خاصه آنكه در تقسيم قدرت پس از سقوط ديكتاتور ها، اين اسلام گرايان بودند كه پيروز صحنه سياسي شده اند. هنوز اين موج تحول خواهي نيز به پايان نرسيده است و در كمين كشورهايي چون بحرين، عربستان، قطر و ...نیز هست.
سرويس بين الملل «فردا»: سال 2011 با تمام فراز و نشيب هايش به پايان رسيد. سالي كه به لحاظ تغييرات عميق در سراسر كره خاكي (از شرقي ترين كشور جهان،كره شمالي، تا غربي ترين، ايالات متحده آمريكا،) سالي استثنايي قلمداد مي شود. در اين ميان خاورميانه هم كه ديگر جايي را براي بحث نگذاشته است. سرنگوني ديكتاتور ها و سقوط رهبران مادام العمر نويد خاورميانه اي نو را مي دهد. خاصه آنكه در تقسيم قدرت پس از سقوط ديكتاتور ها، اين اسلام گرايان بودند كه پيروز صحنه سياسي شده اند و هنوز اين موج تحول خواهي نيز به پايان نرسيده است و اين موج در كمين كشورهايي چون بحرين، عربستان، قطر و ...نیز هست. سرويس بين الملل فردا در همين زمينه كوشيده تا با طرح اين سوال كه مهمترين تحول صورت گرفته در سال 2011 چه بوده؟ نظر اساتيد حوزه روابط بين الملل را جويا شود.
دكتراحمد نقيب زاده استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: سال 2011 سال مرگ وسرنگونی دیکتاتورها بود. به نظر من مهمترین دگرگونی این سال سرنگونی حسنی مبارک بود که باعث تحول در بزرگترین ومهمترین کشور عربی خاورمیانه شد.
گرچه غرب سعی در مهار حرکت مصر دارد اما انقلاب مصر سر دراز دارد و تأثیرات چند جانبه آن از جمله تبدیل اخوان المسلمین از یک گروه مخالف به حاکمیت بر تمام جنبشهای اسلامی منطقه اثر می گذارد. دوم وضعیت اسرائیل را به کلی دگرگون می کند و به رغم تاکید بر حفظ قراردادهای سابق با مصر مرزهای غربی آن نا امن خواهد شد و همین امر باعث دوباره چینی پازل خاورمیانه از سوی آمریکا می شود و بحرانهای تازه ای بوجود می آورد. دكتر فيرحي استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: به نظر
من مهمترين تحول صورت گرفته در سال 2011 شكل گيري جنبش هاي اجتماعي در خاورميانه و كشورهاي غربي است كه براي من بسيار مهم است. دليل آن همان اين است كه اتفاقات مهمي از قبل اين جنبش ها در شرف وقوع است. هر چند نتايج اين جنبش ها چندان معلوم نيست اما بايد گفت كه اين جنبش ها نظريه هاي بزرگ را به چالش كشيده اند. مثلا جنبش هاي غربي در حال زير سوال بردن نظريه ليبراليزم بر اساس كاپيتاليسم است و آن را به طور جد خدشه دار كرده است و از آن جهت هم كه جايگزين و رقيب ندارد كه خود را با آن
مقايسه كنند، دچار سردرگمي هستند. اما در مورد جنبش هاي اسلامي بايد گفت كه در اين زمينه اتفاقاتي در حال شكل گيري است كه با بهره گيري از تجربه هاي قبلي، كه مهمترين آن پيوند ميان مذهب و دموكراسي است،مي كوشند تا اين پيوند را برقرار سازند. دكتر ابراهيم متقي استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: اگر
چه عده اي اعتقاد دارند كه سقوط رهبران اقتدارگرايي مانند مصر و تونس اصلي ترين حوادث سال 2011 بوده است اما حوادث ياد شده تغيير ساختاري گسترده اي بر معادله امنيت منطقه بجا نگذاشته است. در چنين شرايطي بايد گفت مهمترين بايد گفت خروج نيروهاي آمريكاي از عراق مهمترين حادثه سال 2011 است. نيروهايي كه با هدف گسترش دموكراسي عراق را اشغال كرده بودند. واقعيت آن است كه با خروج اين نيروها زمينه براي افزايش تضادهاي فرقه اي و هويتي بوجود آمد. آنچه در عراق جديد در حال شكل گيري است به مفهوم مهندسي امنيتي فرايند تجزيه عراق است. بنابراين تحولات امنيتي عراق تابع چگونگي اشغال و خروج نيروهاي نظامي آمريكا از اين كشور است. تراژدي عراق هنوز ادامه خواهد داشت
زيرا 15 هزار نيروي امنيتي به همراه 15هزار نيروي نظامي در عراق باقي مانده اند. دكتر احمد موثقي،استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران :
به اعتقاد من مهمترين تحول رخ داده در سال 2011 در جوامع جهان عرب رخ داده است. در اين جوامع پس از چند دهه نظام هاي متصلب و اقتدار گرا كنار رفتند. نظام هايي كه از محافظه كار گرفته تا چپ ، به لحاظ معيار هاي مدني مانند دموكراسي، آزادي و حقوق بشر در پايين ترين حد قرار داشتند و از طرفي به لحاظ معيار هاي اقتصادي داراي اقتصادهاي دولتي و رانتي بودند. بايد گفت كه اين تغييرات پي در پي را قبلا آمريكايي ها در چارچوب طرح خاورميانه بزرگ پيش بيني كرده بود و لذا مي خواستند در يك چارچوب مديريت شده اين امر را به انجام برسانند تا رژيم ها ي مذكور به فروپاشي نرسند حال آنكه شرايط داخلي و منطقه اي و بين المللي سبب شد تا اين تغييرات گسترده صورت گيرد. علاوه بر تحولات صورت گرفته در منطقه خاورميانه بايد به تحول صورت گرفته در غرب و كنار رفتن دولت هاي رفاهي و اقتصاد كينزي اشاره كرد كه موجب نارضايتي هاي گسترده در جهان غرب
شد و اين نارضايتي ها خود را در تحركات گسترده اجتماعي نشان داد. سيد‌عبدالامير نبوي؛ پژوهشگر ارشد مركز پژوهشهاي علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه :با مرور رويدادهاي ريز و درشت خاورميانه در سال 2011، به نظر مي‌رسد «دگرگوني عربي» مهمترين اتفاق در حيات سياسي و اجتماعي اين منطقه بوده باشد. در نتيجه تحولي پر‌دامنه و سلسله‌وار، در اين سال، كشورهاي مصر، تونس و ليبي در معرض تغييراتي اساسي قرار گرفتند، كشورهاي بحرين، يمن و سوريه، هر‌يك به شكلي، همچنان دستخوش ناآرامي و اعتراض است، و در مورد آينده عربستان و اردن هم گمانه‌زني‌ها ادامه دارد. اگرچه ديدگاه‌هاي متفاوتي درباره چرايي اين اتفاق دوران‌ساز بيان شده است، مي‌توان بي‌هيچ ترديدي فرو‌ريختن ديوار ترس را مهمترين عامل در زمينه چگونگي آغاز آن دانست. توده‌هاي عربي شايد مدتها بود كه به برهنه‌بودن پادشاه آگاه بودند، اما آنچه بو‌عزيزي در تونس انجام داد، فرياد‌زدن آن بود؛ فريادي كه ديوار ترس را فرو‌ريخت. دكتر محمد مهدي مظاهري، استاد دانشگاه :مهمترين تحول صورت گرفته سال 2011 را بايد در عراق ديد.
عراق
در سال گذشته (2011) همزمان با اعلان خروج نيروهاي امريكايي شاهد فراز و نشيب هاي امنيتي و سياسي بسياري بود. در اين سال پس از نه سال اشغال ، امريكايي ها نتوانستند برغم ادعا هاي قبلي مبني بر برقراري امنيت و ثبات در اين كشور در اهداف تعيين شده پيشرفتي داشته باشند. پس از خروج نيروهاي نظامي امريكايي هم بحران امنيتي عراق به دليل ارتباط برخي از مسوولين اين كشور با اقدامات تروريستي ادامه داشته است. هرج و مرج امنيتي در عراق امروز بي ارتباط با اختلافات سياسي و حزبي در اين كشور نيست. به خصوص اينكه از گروه العراقيه ، طارق الهاشمي معاون نخست وزير عراق به دليل اتهامات و سازماندهي برخي از انفجارهاي اخير به اقليم كردستان گريخته است و عدم تمكين وي به قانوني و نيز موضع دوپهلوي رهبران كرد و تلاشهاي امريكا و عربستان براي نجات وي از دلايل كشيدگي اوضاع سياسي عراق است.
دكتراحمد نقيب زاده استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: سال 2011 سال مرگ وسرنگونی دیکتاتورها بود. به نظر من مهمترین دگرگونی این سال سرنگونی حسنی مبارک بود که باعث تحول در بزرگترین ومهمترین کشور عربی خاورمیانه شد.
گرچه غرب سعی در مهار حرکت مصر دارد اما انقلاب مصر سر دراز دارد و تأثیرات چند جانبه آن از جمله تبدیل اخوان المسلمین از یک گروه مخالف به حاکمیت بر تمام جنبشهای اسلامی منطقه اثر می گذارد. دوم وضعیت اسرائیل را به کلی دگرگون می کند و به رغم تاکید بر حفظ قراردادهای سابق با مصر مرزهای غربی آن نا امن خواهد شد و همین امر باعث دوباره چینی پازل خاورمیانه از سوی آمریکا می شود و بحرانهای تازه ای بوجود می آورد. دكتر فيرحي استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: به نظر من مهمترين تحول صورت گرفته در سال 2011 شكل گيري جنبش هاي اجتماعي در خاورميانه و كشورهاي غربي است كه براي من بسيار مهم است. دليل آن همان اين است كه اتفاقات مهمي از قبل اين جنبش ها در شرف وقوع است. هر چند نتايج اين جنبش ها چندان معلوم نيست اما بايد گفت كه اين جنبش ها نظريه هاي بزرگ را به چالش كشيده اند. مثلا جنبش هاي غربي در حال زير سوال بردن نظريه ليبراليزم بر اساس كاپيتاليسم است و آن را به طور جد خدشه دار كرده است و از آن جهت هم كه جايگزين و رقيب ندارد كه خود را با آن
مقايسه كنند، دچار سردرگمي هستند. اما در مورد جنبش هاي اسلامي بايد گفت كه در اين زمينه اتفاقاتي در حال شكل گيري است كه با بهره گيري از تجربه هاي قبلي، كه مهمترين آن پيوند ميان مذهب و دموكراسي است،مي كوشند تا اين پيوند را برقرار سازند. دكتر ابراهيم متقي استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران: اگر چه عده اي اعتقاد دارند كه سقوط رهبران اقتدارگرايي مانند مصر و تونس اصلي ترين حوادث سال 2011 بوده است اما حوادث ياد شده تغيير ساختاري گسترده اي بر معادله امنيت منطقه بجا نگذاشته است. در چنين شرايطي بايد گفت مهمترين بايد گفت خروج نيروهاي آمريكاي از عراق مهمترين حادثه سال 2011 است. نيروهايي كه با هدف گسترش دموكراسي عراق را اشغال كرده بودند. واقعيت آن است كه با خروج اين نيروها زمينه براي افزايش تضادهاي فرقه اي و هويتي بوجود آمد. آنچه در عراق جديد در حال شكل گيري است به مفهوم مهندسي امنيتي فرايند تجزيه عراق است. بنابراين تحولات امنيتي عراق تابع چگونگي اشغال و خروج نيروهاي نظامي آمريكا از اين كشور است. تراژدي عراق هنوز ادامه خواهد داشت
زيرا 15 هزار نيروي امنيتي به همراه 15هزار نيروي نظامي در عراق باقي مانده اند. دكتر احمد موثقي،استاد دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران : به اعتقاد من مهمترين تحول رخ داده در سال 2011 در جوامع جهان عرب رخ داده است. در اين جوامع پس از چند دهه نظام هاي متصلب و اقتدار گرا كنار رفتند. نظام هايي كه از محافظه كار گرفته تا چپ ، به لحاظ معيار هاي مدني مانند دموكراسي، آزادي و حقوق بشر در پايين ترين حد قرار داشتند و از طرفي به لحاظ معيار هاي اقتصادي داراي اقتصادهاي دولتي و رانتي بودند. بايد گفت كه اين تغييرات پي در پي را قبلا آمريكايي ها در چارچوب طرح خاورميانه بزرگ پيش بيني كرده بود و لذا مي خواستند در يك چارچوب مديريت شده اين امر را به انجام برسانند تا رژيم ها ي مذكور به فروپاشي نرسند حال آنكه شرايط داخلي و منطقه اي و بين المللي سبب شد تا اين تغييرات گسترده صورت گيرد. علاوه بر تحولات صورت گرفته در منطقه خاورميانه بايد به تحول صورت گرفته در غرب و كنار رفتن دولت هاي رفاهي و اقتصاد كينزي اشاره كرد كه موجب نارضايتي هاي گسترده در جهان غرب
شد و اين نارضايتي ها خود را در تحركات گسترده اجتماعي نشان داد. سيد‌عبدالامير نبوي؛ پژوهشگر ارشد مركز پژوهشهاي علمي و مطالعات استراتژيك خاورميانه :با مرور رويدادهاي ريز و درشت خاورميانه در سال 2011، به نظر مي‌رسد «دگرگوني عربي» مهمترين اتفاق در حيات سياسي و اجتماعي اين منطقه بوده باشد. در نتيجه تحولي پر‌دامنه و سلسله‌وار، در اين سال، كشورهاي مصر، تونس و ليبي در معرض تغييراتي اساسي قرار گرفتند، كشورهاي بحرين، يمن و سوريه، هر‌يك به شكلي، همچنان دستخوش ناآرامي و اعتراض است، و در مورد آينده عربستان و اردن هم گمانه‌زني‌ها ادامه دارد. اگرچه ديدگاه‌هاي متفاوتي درباره چرايي اين اتفاق دوران‌ساز بيان شده است، مي‌توان بي‌هيچ ترديدي فرو‌ريختن ديوار ترس را مهمترين عامل در زمينه چگونگي آغاز آن دانست. توده‌هاي عربي شايد مدتها بود كه به برهنه‌بودن پادشاه آگاه بودند، اما آنچه بو‌عزيزي در تونس انجام داد، فرياد‌زدن آن بود؛ فريادي كه ديوار ترس را فرو‌ريخت. دكتر محمد مهدي مظاهري، استاد دانشگاه :مهمترين تحول صورت گرفته سال 2011 را بايد در عراق ديد. عراق
در سال گذشته (2011) همزمان با اعلان خروج نيروهاي امريكايي شاهد فراز و نشيب هاي امنيتي و سياسي بسياري بود. در اين سال پس از نه سال اشغال ، امريكايي ها نتوانستند برغم ادعا هاي قبلي مبني بر برقراري امنيت و ثبات در اين كشور در اهداف تعيين شده پيشرفتي داشته باشند. پس از خروج نيروهاي نظامي امريكايي هم بحران امنيتي عراق به دليل ارتباط برخي از مسوولين اين كشور با اقدامات تروريستي ادامه داشته است. هرج و مرج امنيتي در عراق امروز بي ارتباط با اختلافات سياسي و حزبي در اين كشور نيست. به خصوص اينكه از گروه العراقيه ، طارق الهاشمي معاون نخست وزير عراق به دليل اتهامات و سازماندهي برخي از انفجارهاي اخير به اقليم كردستان گريخته است و عدم تمكين وي به قانوني و نيز موضع دوپهلوي رهبران كرد و تلاشهاي امريكا و عربستان براي نجات وي از دلايل كشيدگي اوضاع سياسي عراق است.
دیدگاه تان را بنویسید