توان موشکی؛ قدرت بازدارندگی ایران

ایسنا: جمهوری اسلامی ایران چند روز پیش نسل چهارم موشك فاتح 110 را با موفقیت آزمایش کرد. وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح با اشاره به استفاده از روش‌هاي هدايتي نوين و سيستم نقطه‌‌زني که بر روي این موشك نصب شده است، اعلام کرد که در آزمايش پروازي انجام شده، توانايي موشک در اصابت به هدف، بدون انحراف اثبات شد و علاوه بر افزودن قابليت جديدي به توانمندي‌هاي عملياتي نيروهاي مسلح، ايران جزو معدود كشورهاي توليد‌كننده اين نوع از موشك در سطح دنياست. بنا به گفته وی در سه نسل قبلي، سرعت عمل در پرتاب، قدرت تخريب بالا و دقت در هدف‌ گيري متعارف حاصل شده، و امروز علاوه بر قابليت‌هاي قبلي، نيروهاي مسلح كشورمان قادر خواهند بود با نسل چهارم موشك فاتح 110، اهداف زميني و دريايي، نقاط تجمع دشمن، مراكز فرماندهي، سايت‌هاي موشكي، زاغه‌هاي مهمات، رادراها و ساير اهداف موردنظر را به صورت نقطه‌اي مورد هدف قرار دهند، و منهدم كنند. توانمندي‌هاي روزآمد و دستيابي به قابليت‌هاي جديد در چارچوب دكترين دفاعي و بازدارندگي همواره مورد تأیید و تأکید مقامات جمهوري اسلامي ايران بوده است، چنان‌که مقامات ایرانی همواره امنیت جمهوری اسلامی را در پیوند با امنیت کشورهای منطقه و گسست با نیروهای غیربومی و بیگانه دانسته‌اند. این مهم در حالی است که طی چند سال اخیر تمرکز صنعت دفاعی ایران در کنار دیگر پیشرفت‌ها و توانمندی‌ها بر روی صنعت موشکی بوده است. برگزاری رزمایش‌های موشکی پیامبر اعظم که تاکنون 7 مرحله از آن برگزار شده، به نوعی جشنواره توانمندی‌های صنعت موشکی ایران محسوب می‌شود. با این همه، آزمایش موفق نسل چهارم موشك فاتح 110 در شرایط کنونی منطقه، حاوی پیام‌های بسیاری است. با وجود ابراز نگرانی کشورهای اروپایی و امریکا از این موضوع، اما رسانه‌های ارتباط جمعی این مانور را یک پیام هشدار ایران برای دشمنانش به ویژه آمریکا و اسرائیل و نیز نشان از عدم کارآمدی فشارهای جدید تحریمی غرب در زمینه نفتی و بانکی تحلیل می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران پیش از آزمایش این موشک، در هفتمین مرحله از رزمایش موشکی پیامبر اعظم(ص) انواع موشک‌‌های شهاب، زلزال، فاتح، تندر، خلیج فارس و قیام را با موفقیت شلیک کرد. این مانور که دوشنبه 12 تیرماه آغاز و چهارشنبه 14تیرماه سال جاری پایان یافت با توجه بكار گرفته شدن موشك‌هایی دوربرد، میان‌برد و كوتاه برد برای 100 هدف از پیش تعیین شده، متفاوت با رزمایش‌های قبلی ارزیابی شد. خصوصاً از این نظر که اهداف موردنظر مطابق ویژگی ایجاد پایگاه‌هایی كه مشابه پایگاه‌ هوایی كشورهای فرامنطقه‌‌ای ساخته شده‌‌اند، عنوان شده بود. شلیک از قلب ایران به دل کویر، پیام روشن مانور موشکی جمهوری اسلامی ایران برای کشورهایی است، که با ادبیات کهنه و فرسوده «همه گزینه ها روی میز است» تلاش دارند، تا به حفظ فضای سنگین سیاسی بر بستر جمهوری اسلامی مبادرت ورزند. این در حالی است که با پایان مانور موشکی پیامبر اعظم همچنان حجم زیادی از خروجی خبرگزاری‌ها و تحلیل محافل نظامی و امنیتی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پیرامون فضاسازی و جنجال‌سازی رسانه‌ای این مانور اختصاص یافته است. در این میان بنگاه‌های خبرپراکنی غرب در تلاشی دیرهنگام و از سر ناتوانی سعی دارند با ابهام زایی و تردیدسازی در اذهان منفعل و افکار جامعه جهانی درباره توان و قدرت بازدارندگی موشکی ایران در این مانور علامت سوال بگذارند. به شکلی که در یک نمونه تلویزیون فاکس نیوز امریکا با ترکیب‌سازی تصاویر مانور پیامبر اعظم در سال 2006 و مانور اخیر پیامبر اعظم پرداخته، و با ترتیب دادن مسابقه‌ای به بینندگانی که بتوانند در 2 تصویر اختلاف‌هایی را پیدا کنند، جایزه اعطا می‌نمود. در عین حال بسیاری از محافل و مجامع نظامی ـ دفاعی با نگاهی مستقل به ارزیابی اهداف ایران در برگزاری این مانور موشکی که حلقه مانورهای نظامی ماه‌های اخیر در منطقه را پس از مانور نظامی اسراییل در شرق مدیترانه و مانور مشترک ایالات متحده و 5 کشور عربی حوزه خلیج فارس تکمیل کرد، پرداخته‌اند. مرکز مطالعات امنیتی (Security Observation Center) موسسه‌ای پژوهشی و تحقیقاتی با رویکردی امنیتی و دفاعی در انگلیس است که در سال 1988 با هدف درک بهتر و آنالیز منطقی‌تر تحولات نظامی و امنیتی جهانی شکل گرفت. این مرکز در مرامنامه خود داشتن رویه‌ای مستقل، منتقد و منتفع در مواجهه با کشورها را الفبای کاری خود قرار داده، و همواره سعی داشته در مواجهه با بحران‌ها و مشکلات امنیتی بین‌المللی بر این پیمان که به گفته موسسان آن «با بشریت در تمامی نسل‌ها بسته‌اند»، وفادار بمانند. مرکز مطالعات امنیتی با تاکید بر مشترکات دفاعی بین کشورها سعی دارد به سمت یافتن رهیافت‌هایی مبتنی بر پرهیز از نظامی‌گری و جنگ‌طلبی حرکت کرده، و در گزارش‌های خود نگاهی منتقدانه بر حفره‌ها و تعمیق چاله‌ها و دست‌اندازهای امنیتی که با سیاست‌های نابخردانه کشورهای سلطه‌طلب توسعه و گسترش می‌یابند، داشته باشد. در این میان سلسله مانورهای امریکا، اسراییل و ایران در طول ماه‌های اخیر از زیر ذره‌بین کارشناسان کنترل تسلیحات و امنیت منطقه‌ای خاورمیانه این مرکز دوره نمانده است. کمیسیون امنیت منطقه‌ای خاورمیانه این مرکز در گزارش اخیر خود با ابراز نگرانی از اشتیاق وافر ایالات متحده در برگزاری مانورهای مشترک نظامی گاه به گاه با کشورهای عرب منطقه و اسراییل و ایجاد حس کاذب نظامی‌گری در منطقه استراتژیک خاورمیانه، واشنگتن را به راه انداختن مسابقه تسلیحاتی جدید منطقه‌ای در کنار قراردادهای تسلیحاتی میلیارد دلاری برحذر داشته، و درباره پیامدهای غیرقابل کنترل و احتمالی یک مسابقه تسلیحاتی هشدار داده است. اما میسن، تحلیلگر ارشد مرکز در کمیسیون منطقه‌ای خاورمیانه در یادداشتی در «تایمز مالی» دکترین تسلیحاتی نوین امریکا در منطقه را «دادن کبریت به دست بچه» تعبیر کرده، که آن بچه خطرات احتمالی استفاده نابجا از کبریت را نمی‌داند، و با روشن کردن آن ممکن است نه تنها خود، که خانه را نیز به آتش بکشد. گزارش این مرکز مانور ایران را اقدامات بازدارنده تهران در مواجهه با تهدیدات روزافزون اسراییل و امریکا ارزیابی کرده، و با نگاهی حقوقی و فنی در قسمتی از گزارش آورده است: کمیته بررسی و مطالعاتی SOC به یاد ندارد که کشوری تا این حد جسور شده باشد که با پای نهادن و نادیده گرفتن تمامی رژیم‌های امنیتی و پادمان‌های دفاعی و صرفاً با یک سری توجیهات خودباورانه تهدید عینی به حمله نظامی به یک کشور عضو سازمان ملل متحد گرفته باشد. این توجیهات حتی در شروع دو دوره جنگ جهانی نیز مسبوق به سابقه نبوده، و نشان از ناکارآمدی و هزینه کم عبور از شورای امنیت دارد. در قسمتی از گزارشی که با عنوان «مسابقه تسلیحاتی در منطقه خاورمیانه» منتشر شده، آمده است: فراهم ساختن دور جدید از تجهیز کشورهای منطقه خاورمیانه به تسلیحات مدرن باعث شده دیگر کشورها نیز ناخواسته به یک مسابقه تمام عیار تسلیحاتی کشیده شوند. در این میان نيروهاي مسلح ايران موشکهاي نزديک برد، ميان برد و دور برد بسياري در اختيار دارد که برخي از آن‌ها قادرند اهدافی را در ‏شمال اسراييل، جنوب اروپا و پايگاه‌هاي نظامي امريکا در منطقه خلیج فارس و کشورهای عرب منطقه مورد اصابت قرار دهند. این گزارش با اشاره به این‌که «ایران اخیراً موشک میان‌برد و دور برد از جمله يک موشک از نسل 2 موشک شهاب 3 را ‏آزمايش کرده»، آورده است: موشک بالستیک شهاب 3 موشکي داراي برد 2000 کيلومتر و قادر به رسيدن به خاک اسراييل که تنها 1000 کيلومتر از مرزهاي غربي ايران فاصله دارد، است. بي‌شک شهاب 3 قدرتمندترين موشک ارتش ايران و نماد فناوری موشکی این کشور است.‏ نسل 2 موشک شهاب 3 که نوع پیشرفته و تغییر یافته نسل اول موشک شهاب 3 است داراي يک «کلاهک جدا شدني» است که امکان انجام نوعي بمباران هدفمند با قدرت تخریبی بالا را مي‌دهد و از آن مي‌توان براي اهدافي همچون پايگاه‌هاي نظامي، تاسیسات زرهی، اماکن تجمع سربازان و ناوگان دريايي استفاده کرد. این گزارش با اشاره به آزمایش موشکی اسراییل در سال جاری آورده است: اسراییل در سال جاری در یک آزمایش موشکی نوع تغییر یافته موشک جریکو2 را با برد 2500 کیلومتری با موفقیت نسبی پرتاب کرد. جریکو 2 که با سوخت مایع قابل پرتاب است دارای توان حمل کلاهک هسته‌يی بوده، و نماد فناوری موشکی اسراییل است. مرکز SOC با انتقاد از پیگیری پروسه نگاه ميليتاريستى و جنگ‌طلبی حاکمان کاخ سفید در مواجهه با بحران‌های امنیتی در توجیه این دیدگاه خود به طرحP.N.A.C اشاره کرده که به تصویب سنا و کنگره نیز رسیده است، و همین طرح مبين اين است كه كاخ سفيد و سنا بايد اقدامات لازم را براي افزايش اساسي ارتش و نيروهاي دريايي انجام دهند. مرکز با اشاره به دغدغه‌های نابهنجار ایالات متحده در توجیه سپر دفاع موشکی شرق اروپا در چک و لهستان توان موشکی ایران را متعارف و صرفاً در چارچوب دکترین های امنیتی تهران برای دفاع بازدارنده دانسته است، و از شروع جنگ سردی دیگر بین روسیه و امریکا که 90 درصد تسلیحات هسته‌يی را در اختیار دارند، نگرانی خود را اعلام کرده است. همین گزارش با اشاره به اقدام امریکا در سال 2007 برای منزوی کردن ايران که اطلاعات بسيار محرمانه را در خصوص تلاش‌های تهران برای توسعه برنامه موشکی که قابليت پرتاب کلاهک هسته‌يی را دارد و با آژانس بين‌المللی انرژی اتمی نیز در ميان گذاشته بود، چنین ذکر کرده است: خبر تسلیحات موشکی که سرویس‌های امنیتی امریکا مخفيانه به دست آوردند و سندی برای اثبات تلاش‌های ايران به شمار آوردند از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ بر روی قابليت موشک شهاب 3 برای پرتاب «جعبه سياه» که متخصصين آزمايشگاه‌های تسليحات اتمی امريکا معتقدند به احتمال يقين کلاهک هسته‌يی است، نفی شده است. هر چند این گزارش تاکید می‌کند که ايران ‏طي سال‌هاي اخير (حداقل 4 سال اخیر) در حدود ده‌ها موشک مختلف را آزمايش کرده است. از جمله این‌که وزير دفاع ايران در نوامبر 2007 ‏آزمايش موفقيت آميز يک موشک بالستيکي با برد 2000 کيلومتر به نام «عاشورا» را اعلام کرده بود و ايران در سپتامبر همان سال در رژه نیروهای نظامي خود نمونه‌اي از موشک دور برد «قدر1» با برد 1800 کيلومتر را که با ‏سوخت مايع کار مي کند به نمايش درآورد. به نظر مي رسد که موشک‌هاي عاشورا و قدر1 نمونه‌هاي جهش يافته شهاب 3 باشند. همچنین تهران موفق شده با دسترسی به فناوری پرتاب این موشك‌ها آن‌ها را با سوخت مايع تغذيه کند و اين توان امکان جابجا کردن و پرتاب آن‌ها توسط ‏کاميون از هر مکاني و تحت هر شرایط آب و هوایی را فراهم می‌سازد.‏ گزارشات متعدد و مکرر مرکز مطالعات امنیتی با لحاظ کردن تحولات برنامه هسته‌يی ایران قید می‌کند: واقعیت امر این است که غرب از پيشرفت‌های اخیر ايران در زمينه موشک‌های بالستيک بسيار نگران است؛ چراکه پيشرفت آن به موازات پيشرفت برنامه هسته‌يي ايران همراه است. ايران موشک‌هاي شهاب 1 و 2 را در اختيار دارد که برد آن‌ها به ترتيب 300 و 500 کيلومتر است. اين دو موشک نوع تغيير ‏يافته موشک اسکاد هستند. مرکز SOC این موشک‌ها را «اسکاد ایرانی» نام گذاشته است.‏ همچنین این مرکز در ادامه گزارش خود با اشاره به توان موشکی ایران که حداقل از اوایل دهه 1990 روندی رو به رشد داشته، آورده است: هر چند ایران طی سال‌های دهه 1990 با همکاری روسیه توانسته فناوری ساخت، تجهیز و ساخت انواع موشک را بدست بیاورد، ولی واقعیت این است ایران طی یک دهه گذشته موفق به نوعی بومی‌سازی فناوری موشکی خود شده است. ایران طی حداقل 10 سال اخیر توانایی تولید و بهینه‌سازی موشک‌هایی نظیر موشک زلزال با بردی معادل 400 کيلومتر، موشک فاتح داراي بردي معادل 170 کيلومتر، موشک نازعات با برد 100 کيلومتری،‏ موشک عقاب داراي بردي معادل 45 کيلومتر و اینکه ايران چندين نوع موشک فجر 3 با برد 45 کيلومتری و فجر 5 با برد 75 کيلومتر در اختیار دارد، گفته است: درحال حاضر هيچ‌گونه اطلاع دقيقي از تعداد دقيق موشک‌هايي که ايران دراختيار دارد در دست نيست، و همین مساله باعث سردرگمی کارشناسان امنیتی در مورد توانایی قدرت موشکی ایران شده است. گزارش مرکز SOC در قسمت پایانی خود با اشاره به جنگ روانی بنگاه‌های خبری غرب در نزدیک بودن زمان حمله احتمالی امریکا و اسراییل به تاسیسات هسته‌يی ایران آورده است: محمود احمدی‌نژاد، رييس‌جمهور ايران خطر جنگ را به عنوان يک «شوخی ‏احمقانه» عنوان کرده، و در عين حال تصور دست برداشتن از غنی‌سازی اورانيوم را نیز مردود ‏اعلام کرده است.