در شرایط فعلی جهانی می توان به روسیه اطمینان کرد/ باید روابط ایران با روس‌ها گسترش یابد
در بافت بین المللی کنونی هر گونه دریچه ای که بتواند ایران را یاری کند یک فرصت است که ایران باید از آن استفاده کند. امضای قرارداد نفتی با روسیه نیز از این جهت خارج نیست و باید توجه داشته باشیم که روس ها اگرچه قابل اعتماد نبوده اند، اما در طول این سال ها تلاش های زیادی برای نزدیک شدن به ایران در زمینه های سیاسی و امنیتی نشان داده اند. از همین رو در این شرایط نباید روس ها را نادیده گرفت.
سرویس بین الملل « فردا »- با روی کارآمدن دولت یازدهم و گذشت نزدیک به شش ماه از آغاز فعالیت حسن روحانی و یارانش، دیپلماسی بین المللی ایران در سطح دنیا با تغییرات گسترده ای روبرو شد و در اولین گام، توافقاتی بین ایران و کشورهای 5+1 صورت گرفت که منجر به کاهش تدریجی تحریم ها در 6 ماه آینده خواهد شد. در این بین برخی کارشناسان معتقدند که حسن روحانی و دولت وی، تمام تخم مرغ های خود را در سبد مذاکرات هسته ای و دیپلماسی بین المللی قرار داده اند. از سوی دیگر نیز رئیس دولت یازدهم در گفتگویی که چهارشنبه شب در صدا و سیما داشت، از برقراری روابط گسترده با روسیه در آینده ای نزدیک خبر داد. در همین خصوص با مهدی مطهرنیا، کارشناس امور بین الملل و سیاست خارجه گفتگویی انجام دادیم که در ادامه آن را می خوانید: - با توجه به اینکه رئیس جمهور نیز در گفتگوی تلویزیونی که هفته گذشته داشتند و اعلام کردند که به دنبال ایجاد روابط گسترده با روسیه هستند، به عنوان بخش ابتدایی گفتگو بفرمایید که جایگاه کشور روسیه در نظام بین الملل از نظر شما کجاست؟ روسیه یک کشور مطرح در گستره بین المللی و نظام منطقه ای است. پس بر اساس پیشینه کهن روسیه در
معادلات بین المللی و منطقه ای، این کشور همواره از جایگاهی ویژه در کنش های سیاسی در ارتباط با کشورهای مختلف منطقه و حتی نظام بین المللی قرار داشته و هنوز هم با توجه به چالش های عمده ای که در دولت پوتین وجود دارد، روسیه به عنوان یک مهره موثر در نظام بین الملل به ویژه در افکار عمومی مطرح می شود. اگر بخواهیم با واقعیت به مسائل بین الملل نگاه کنیم به این نکته دست می یابیم که روسیه در حال حاضر یک دهم قدرت آمریکا به عنوان یک ابر قدرت جهانی را داراست، اما نام روسیه در حوزه بین المللی به واسطه آن پیشینه تاریخی می تواند تاثیر بسزایی در معادلات منطقه ای و بین المللی به جای بگذارد. از این منظر است که همواره در مسائل بین المللی مرتبط با نظم جهانی، نام روسیه به عنوان یک کشور مطرح شنیده می شود و از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
- با توجه به جایگاه و نام و آوازه روسیه در نظام جهانی، نحوه ارتباط این کشور با دولت های مختلف در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟ از گذشته تا کنون ارتجاعات بسیاری در روابط ایران و روسیه وجود داشته است. گاه روسیه به دولت های ایران بسیار نزدیک بوده و گاه در سر حد دشمنی و لشکر کشی به ایران از خود سبقه و پیشینه تاریکی بر جای گذاشته است. به گونه ای که در افکار عمومی ایران به ویژه قبل از انقلاب روسیه و انگلستان به عنوان دو کشور استعمارگر و مهاجم نسبت به ایران محسوب می شدند. اما بعد از انقلاب با شکل گیری یک نظام ضد آمریکایی در چهارچوب شعارهای انقلاب اسلامی، روس ها از این مسئله به عنوان یک فرصت تاریخی بهره برده و تلاش کردند در چهارچوب ایجاد فضای مثبت و نزدیک با ایران، بازار ایران را برای خود کرده و در مسائل سیاسی، اقتصادی، امنیتی زمینه های همگرایی بیشتر به نفع خود در منطقه خاورمیانه را در ارتباط با ایران فراهم آورند. - دلیل اینکه روس ها بعد از انقلاب تصمیم به نزدیکی و تغییر رویه در ارتباط با ایران گرفتند چه بود؟ ایران بعد از انقلاب یک کشور بسیار قدرتمند در منطقه محسوب می شد و نزدیکی روسیه به ایران هم می
توانست از نظر امنیتی و هم از نظر سیاسی یا حتی در حوزه اقتصادی، جایگاه ویژه ای را برای روسیه داشته باشد. اگر چه ایران و گاه روس ها از ایران به عنوان شریک استراتژیک نام می آورند اما روابط ایران و روسیه هیچگاه نمی تواند در یک اطمینان استراتژیک تثبیت شود. - چرا ایران نمی تواند به روسیه به عنوان یک دوست در مسائل بین المللی اطمینان پیدا کند؟ به این دلیل که روس ها رقیب ایران در موضوع بازار انرژی هستند و این مسئله ایجاب می کند که روسیه در بازار انرژی هیچ گاه نتواند به عنوان یک شریک استراتژیک در زمینه های سیاسی و امنیتی و اقتصادی با ایران وارد عمل شود. روس ها بزرگترین صادر کننده نفت و گاز به کشورهای اروپایی هستند و به این ترتیب در این زمینه رقیب ایران محسوب می شوند. ایران نیز در تعریف عملیاتی خود روسیه را در این راستا رقیب می داند. بنابراین در این زمینه باید بدانیم که روابط ایران و روسیه در سال های بعد از انقلاب به خصوص در سال های اخیر مثبت ولی در عین حال با تزلزل و تردید پیش رفته است. - در شرایط فعلی ریاست جمهوری روسیه بر عهده شخصی است که در نظام بین المللی آمریکا را دشمن و نسبت به ایران یک دیدگاه دوستانه دارد.
در مقابل نیز طی ماه های اخیر دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی نشان داده به دنبال بالابردن جایگاه ایران در نظام بین الملل و گسترش ارتباطات ایران و کشورهای دنیا به ویژه در منطقه خاورمیانه است. با این تفاسیر و با توجه به هدف دولت یازدهم مبنی بر برقراری ارتباط گسترده با روسیه، آینده دیپلماسی این دو کشور در نظام بین الملل را چگونه ارزیابی می کنید؟ با وجود روی کارآمدن دولت آقای روحانی به عنوان یک دولت نواصولگرای معتدل یا اعتدال خواه، با تاکید بر دکترین تعامل سازنده در روابط بین الملل، فضای ارتباط دیپلماتیک ایران در صورت موفقیت در حل و فصل مسئله هسته ای، یک فضای مثبت ارزیابی می شود و زمینه های ارتباط گسترده در حوزه بین الملل نه تنها با کشور روسیه بلکه با اکثر کشورهای مطرح دنیا افزایش پیدا خواهد کرد. این درحالی است که باید این منطق را پذیرفت که اساسا با توجه به نزدیکی کشورها به ایران و باز شدن زمینه های برخورد مثبت در زمینه دکترین تعامل سازنده با ایران، عرصه رقابت در روس ها شدیدتر از گذشته خواهد شد. چراکه روسیه در این سال ها ضمن نزدیکی با ایران هیچگاه نتوانست در افکار عمومی مردم ایران یک ثبات نسبی برای خود فراهم
کند. به گونه ای که هم اکنون اگر به افکار عمومی در ایران نگاه کنیم، هنوز هم نگرش های منفی در باب روسیه بسیار بالاست. - چند مورد از دلایلی که سبب شده افکار عمومی ایران نسبت به روسیه به یک ثبات نظر واحد نرسد را نام می برید؟ روس ها در بسیاری از مسائل نشان دادند که هیچگاه تا خط پایان در کنار ایران نبودند. در ماجرای بوشهر و تحویل به موقع پالایشگاه بوشهر یا ماجرای موشک های اف 300 و همچنین همراهی های آنها پس از گرفتن امتیازات معنادار از رقبای غربی خود در نظام بین الملل در چهارچوب تحریم ها نشان داده است که روس ها همواره بر مبنای واقع گرایی روسی یا رئالیسم روسی با ایران برخورد کرده اند که مردم و دولت ایران نباید هیچگاه این مسائل را فراموش کنند. - پس بنابراین شما براین باورید که نباید به صورت صرف به روسیه اعتماد داشت. ببینید در نظام بین الملل ما نه دوست دائم داریم، نه دشمن دائم و نه شریک دائم. به گفته بسیاری از صاحب نظران سیاسی در عرصه بین الملل هر کشور به دنبال منافع است و آنچه به صورت دائمی وجود دارد منافع است. در این زمینه حتی من معتقد هستم که در دنیای امروز منافع دائمی نیز وجود ندارد و منافع نیز گاه به سرعت
تغییر شکل یا تغییر محتوا می دهد. از همین رو ما نمی توانیم در نظام پیچیده بین الملل کنونی به ویژه در موقعیتی که در دوران گذار و در وضعیت بحران به سر می برد به این معنا به کشوری مانند روسیه اطمینان کنیم. - و به عنوان سوال آخر، شنیده می شود که یک قرارداد نفتی بین ایران و روسیه در حال امضا است. به نظر شما این قرارداد به سود کشور ما خواهد بود؟ در بافت بین المللی کنونی هر گونه دریچه ای که بتواند ایران را یاری کند یک فرصت است که ایران باید از آن استفاده کند. امضای قرارداد نفتی با روسیه نیز از این جهت خارج نیست و باید توجه داشته باشیم که روس ها اگرچه قابل اعتماد نبوده اند، اما در طول این سال ها تلاش های زیادی برای نزدیک شدن به ایران در زمینه های سیاسی و امنیتی نشان داده اند. از همین رو در این شرایط نباید روس ها را نادیده گرفت.
دیدگاه تان را بنویسید