دولت در رابطه با سعودی ها عجله نکند
سعودی ها در سیاست خارجه خود استقلال ندارند و بنابراین برای رابطه با عربستان نباید خیلی عجله کرد، چراکه ممکن است عربستانی ها متوهم شوند که ایران به دلیل ضعف در مسائل سیاسی خواستار ارتباط زودهنگام هستند. از همین رو اگر ایران با غرب مشکلاتش را حل کند، عربستان سعودی ناچار خواهد شد به سمت ایران حرکت کند.
سرویس سیاسی « فردا »-مریم آبنیکی- بی شک مهمترین استراتژی دولت یازدهم از زمان آغاز به کار تاکنون، توجه به موضوع سیاست خارجی و جایگاه ایران در روابط بین الملل بوده و اهالی این دولت به رهبری حسن روحانی و پرچمداری محمد جواد ظریف در وزارت امور خارجه، به دنبال ایجاد روابط جدید و گسترده با کشورهایی بوده اند که در طول سال های اخیر یا از ایران دور شده اند و یا به دلیل تنش های ایجاد شده، مواضع دو کشور دچار تغییر شده است. در این بین یکی از کشورهایی که دولت یازدهم به دنبال برقراری رابطه با آنهاست، عربستان سعودی است. دولت در طول ماه های اخیر پالس های مثبتی را برای برقراری رابطه با عربستان ارسال کرده، اما هنوز اطمینان لازم برای برقراری رابطه بین دو کشور برقرار نشده است. حسن هانی زاده، کارشناس مسائل منطقه خاورمیانه در گفتگو با خبرنگار « فردا » به تحلیل روابط ایران با عربستان در طول 50 سال اخیر و نحوه برقراری رابطه دولت یازدهم با این کشور پرداخت. - تحلیل شما از روابط ایران و عربستان در طول سال های پیش از انقلاب چیست و این دو کشور پیش از آنکه انقلاب ایران به پیروزی برسد، چگونه با یکدیگر رابطه برقرار می کردند؟ روابط ایران
و عربستان در طول نیم قرن گذشته با فراز و فرودهای فراوانی همراه بوده است. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دلیل وابستگی رژیم سابق به غرب و آمریکا، عربستان همواره مطیع ایران بود و در سیاست های خارجی خود نسبت به ایران، همواره سعی می کرد نظر رژیم پهلوی را جلب کند. با اینکه عربستان سعودی در گذشته از اهمیت سیاسی بالایی برخوردار نبود، اما با این حال رفتار سعودی ها پیش از انقلاب به نحوی بود که روابط خارجی آنها با سایر کشورها، لطمه ای به ایران و روابط خودشان با ایران نزند. این روابط نیز در سطح سفارت ادامه داشت و مشکل چندانی در روابط ایران و عربستان در سال های پیش از انقلاب وجود نداشت. البته یکی دو مورد در خصوص حاجیان ایرانی مشکلاتی به وجود آمد اما در مجموع در آن سال ها روابط عادی بود و عربستان نیز تاثیر چندانی در شکل گیری روابط منطقه ای نداشت و یک کشور حاشیه ای به حساب می آمد.
- اما به تدریج و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عربستان از ایران احساس خطر کرد و ابتدا با برقراری رابطه با غرب سعی در بالا بردن قدرت خود شد و سپس در رابطه با ایران تغییراتی ایجاد کرد. در مجموع روابط این دو کشور بعد از پیروزی انقلاب به چه شیوه ای پیش رفت؟ بعد از انقلاب اسلامی، عربستان سعودی موضع گیری غیر قابل قبول و پرخاشگرانه ای نسبت به انقلاب اسلامی ایران داشته و سعی کرد از نفوذ انقلاب بر روی کشورهای خلیج فارس جلوگیری کند. تشکیل شورای همکاری خلیج فارس نیز با پیشنهاد عربستان در سال 1981 صورت گرفت در واقع برای مقابله با نفوذ انقلاب اسلامی بوده است. - روابط و موضع این کشورها در طول جنگ تحمیلی چگونه بود؟ این کشورها در طول جنگ تحمیلی 180 میلیارد دلار کمک مالی به دولت صدام کردند و موجب شدند جنگ به مدت 8 سال به طول بیانجامد. عربستان نیز در طول این مدت همکاری نظامی، اقتصادی و اطلاعاتی با رژیم بعث عراق علیه ایران داشت و علیه ایران فعالیت می کرد. - در طول سال های بعد از انقلاب، نقطه اوج اختلافات ایران و عربستان را درچه موضوعی می دانید؟ سال 66 بود که ماجرای شهادت 400 تن از زائران و حاجیان ایران در عربستان به
وقوع پیوست که این مسئله یکی از جنایت های آل سعود علیه ملت ایران بود. بعد از این اتفاق بود که روابط ایران و عربستان برای مدتی قطع شد و حتی امام خمینی(ره) نیز در وصیت نامه خود در خصوص عربستان جمله مشهوری دارند که فرمودند ما اگر با رژیم صدام هم رابطه برقرار کنیم، با رژیم عربستان نمی توانیم رابطه ای داشته باشیم و جنایات این رژیم را فراموش کنیم. - اما چند سال بعد از این حادثه روابط ایران و عربستان بار دیگر برقرار شد. بله. در زمان آقای هاشمی رفسنجانی بود که به تدریج روابط بین ایران و عربستان بهبود پیدا کرد اما بدبینی ها بین ایران و رژیم آل سعود همچنان ادامه داشت. عربستان در سال های بعد از انقلاب هیچ گاه در صدد یک تعریف جدی در روابط خود با ایران برنیامده و همواره سعی کرده نقش جمهوری اسلامی ایران را در منطقه تضعیف کند. در این بین هر چند این کشور به لحاظ ظرفیت های سیاسی و فرهنگی در حدی نیست که بتواند با ایران مقابله کند، اما عربستان با رسانه هایی که در اختیار دارد همواره سعی کرده جریان سازی های گسترده ای علیه شیعیان، فعالیت هسته ای ایران و علیه نقش مثبت ایران در خاورمیانه انجام دهد. از همین رو به نظر می رسد
عربستان هیچ گاه در سیاست خود نسبت به ایران صادق نبوده است. - در طول سال های بعد از انقلاب هم به نظر می آید نزدیک ترین روابط در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی با عربستان برقرار شد. دولت آقای هاشمی سعی داشت برای منافع ملی با اغلب کشورها رابطه برقرار کند و در این زمینه تا حدی موفق نیز بود. اما ایران باید در حال حاضر با قدرت به دفاع از ارزش های ملی و اسلامی خود بپردازد. - در طول دوران 8 سال گذشته و به خصوص در دولت های نهم ودهم تنش های ایران و عربستان افزایش پیدا کرد. علت به وجود آمدن این تنش ها چه بود؟ در طول سال های اخیر و در دولت های نهم و دهم اختلافات دو کشور شدت بیشتری گرفت چراکه شروع بحران سوریه و دخالت عربستان در مسائل داخلی سوریه، جریان سازی های رژیم آل سعود علیه حزب الله لبنان و کشتار شیعیان در یمن و تقویت گروه های تروریستی عراق علیه شیعیان این کشور، همه در چهارچوب سیاست های سعودی ها علیه ایران به حساب می آید. - و حالا دولت یازدهم به دنبال ایجاد روابط جدید و از بین بردن تنش ها با دولت عربستان است. توصیه شما به عنوان کارشناس مسائل خاورمیانه به دولت یازدهم در برقراری رابطه با عربستان چیست؟ دولت آقای
روحانی سعی دارد در چارچوب سیاست تنش زدایی خود با کشورهای منطقه به نوعی رابطه قابل قبولی با عربستان ایجاد کند اما وجود وهابی ها در دستگاه های دولتی عربستان و همچنین وجود برخی شخصیت ها مانند بندر بن سلطان که مایل نیست ایران و عربستان رابطه برقرار کنند، موجب می شود که نگاه خوشبینانه در خصوص برقراری این ارتباط از بین رود. دولت آقای روحانی باید بداند که عربستان تابع دستورات آمریکاست، یعنی سیاست های عربستان برگرفته از سیاست های آمریکاست و اگر ایران با غرب و با آمریکا رابطه برقرار کند، عربستان به تبع آمریکا خود به سمت ایران می آید. سعودی ها در سیاست خارجه خود استقلال ندارند و بنابراین برای رابطه با عربستان نباید خیلی عجله کرد، چراکه ممکن است عربستانی ها متوهم شوند که ایران به دلیل ضعف در مسائل سیاسی خواستار ارتباط زودهنگام هستند. از همین رو اگر ایران با غرب مشکلاتش را حل کند، عربستان سعودی ناچار خواهد شد به سمت ایران حرکت کند. دولت آقای روحانی همچنین باید حل مشکل با کشورهای غربی را بر رابطه با کشوری چون عربستان ترجیح داده و آن را در اولویت قرار دهد. - به عنوان بخش پایانی گفتگو به نظر شما چرا کشورعربستان این
مقدار نسبت به ایران بغض و کینه دارد؟ نظام سعودی یک نظام وهابی است و جمهوری اسلامی ایران خواستگاه شیعیان است. وهابی ها نیز دشمنان سرسخت شیعیان هستند و آنچه در یمن، عراق، سوریه و لبنان و پاکستان رخ می دهد به دلیل همین سیاست شیعه هراسی وهابی های سعودی است. آنها با این کارها می خواهند خواستگاه ایران به عنوان یک کشور قدرتمند شیعه را ضعیف کنند. در مجموع اختلافات عقیدتی و تاریخی سبب شده دو کشور دائما در حال تنش باشند. سعودی ها به تصور اینکه یک کشور تاثیر گذار در منطقه هستند سعی می کنند با ایران رقابت کنند، این درحالی است که ایران با عربستان قابل مقایسه نیست و ایران از قدرت بالایی در منطقه برخوردار است.
دیدگاه تان را بنویسید